Vì sao mắt nóng rát?
“Dạo này em cứ thấy mắt nóng rát như có cát xát bên trong, chớp mắt cũng thấy khó chịu. Em lo không biết có phải bị viêm giác mạc hay bệnh gì nghiêm trọng không…”
Chào bạn, tôi hiểu cảm giác nóng rát ở mắt có thể khiến bạn lo lắng, đặc biệt khi nó ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày hay làm bạn cảm thấy “mắt không còn bình thường”. Trên thực tế, tình trạng này thường không nguy hiểm, nhưng lại là tín hiệu rõ ràng rằng đôi mắt của bạn đang bị kích ứng hoặc thiếu sự bảo vệ cần thiết. Nguyên nhân có thể đến từ môi trường, thói quen sinh hoạt hoặc một số vấn đề về mắt – và điều quan trọng là bạn cần nhận diện đúng để xử lý kịp thời.
Dưới đây là những nguyên nhân chính và cách bạn có thể chủ động cải thiện:
Nguyên nhân phổ biến gây nóng rát mắt
– Khô mắt: Khi tuyến lệ không tiết đủ nước mắt hoặc chất lượng màng phim nước mắt suy giảm (do dùng máy tính nhiều, tuổi tác, môi trường khô…), bề mặt giác mạc dễ bị tổn thương, gây cảm giác nóng rát, châm chích, thậm chí chảy nước mắt phản xạ.
– Dị ứng mắt: Phấn hoa, bụi mịn, lông thú cưng hay nấm mốc có thể kích hoạt phản ứng miễn dịch, giải phóng histamine – dẫn đến ngứa, đỏ, nóng rát và chảy nước mắt.
– Kích ứng từ môi trường: Khói thuốc, khí gas, clo trong hồ bơi, khói bếp hay hóa chất tẩy rửa có thể làm tổn thương lớp bảo vệ tự nhiên của mắt.
– Sử dụng mỹ phẩm không phù hợp: Kẻ mắt, mascara hoặc kem dưỡng vùng mắt chứa thành phần gây kích ứng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng nóng rát, đặc biệt ở người có da nhạy cảm.
– Viêm bờ mi hoặc viêm kết mạc nhẹ: Dù không luôn đi kèm đau dữ dội, các tình trạng viêm nhẹ ở mí hoặc kết mạc vẫn có thể gây cảm giác bỏng rát, cộm xốn.
Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đi khám ngay
Mặc dù nóng rát mắt thường lành tính, nhưng bạn cần lưu ý nếu xuất hiện các dấu hiệu sau:
– Đau nhức sâu trong hốc mắt hoặc lan lên trán.
– Nhìn mờ, nhòe hoặc nhạy cảm ánh sáng bất thường.
– Mắt sưng nề, đỏ lan rộng hoặc có ghèn vàng/xanh.
– Cảm giác có dị vật trong mắt kéo dài hơn 24 giờ.
– Triệu chứng không cải thiện sau 2–3 ngày chăm sóc tại nhà.
Đây có thể là dấu hiệu của viêm giác mạc, loét giác mạc hoặc các bệnh lý nghiêm trọng hơn cần can thiệp y khoa sớm.
Cách giảm nóng rát mắt và phòng ngừa tái phát
– Bổ sung độ ẩm cho mắt: Dùng nước mắt nhân tạo không chứa chất bảo quản 2–4 lần/ngày, đặc biệt khi làm việc với màn hình.
– Áp dụng quy tắc 20-20-20: Cứ 20 phút, nhìn xa 6 mét trong 20 giây để giảm mỏi mắt và tăng chớp mắt tự nhiên.
– Chườm ấm mí mắt: 5–10 phút mỗi ngày giúp thông tuyến Meibom – tuyến dầu bảo vệ màng phim nước mắt – đặc biệt hiệu quả với người bị khô mắt do tắc tuyến.
– Tránh dụi mắt: Hành động này có thể đưa vi khuẩn vào mắt hoặc làm trầy xước giác mạc.
– Kiểm soát môi trường: Dùng máy tạo ẩm trong phòng điều hòa, đeo kính râm khi ra đường, và hạn chế tiếp xúc với khói, bụi, hóa chất.
– Vệ sinh cá nhân: Rửa mặt, tay thường xuyên; không dùng chung khăn mặt hoặc mỹ phẩm mắt.
Lưu ý quan trọng về thuốc nhỏ mắt
Nhiều người tự ý dùng thuốc nhỏ mắt “mát lạnh” hoặc chứa chất co mạch (làm trắng mắt) để giảm đỏ. Tuy nhiên, lạm dụng nhóm này có thể gây phụ thuộc, làm khô mắt nặng hơn và che lấp triệu chứng bệnh thật. Tốt nhất, chỉ dùng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc dược sĩ, và ưu tiên loại không chứa chất bảo quản nếu dùng lâu dài.
Nóng rát mắt thường bắt nguồn từ khô mắt, dị ứng hoặc kích ứng môi trường – những vấn đề hoàn toàn có thể kiểm soát nếu bạn hiểu rõ nguyên nhân và chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, đừng chủ quan nếu triệu chứng kéo dài hoặc đi kèm thay đổi thị lực. Trong phòng khám, tôi từng gặp không ít bệnh nhân để tình trạng khô mắt tiến triển thành viêm giác mạc do tự ý dùng thuốc không phù hợp. Hãy lắng nghe cơ thể: đôi mắt nóng rát là lời nhắc nhở bạn cần nghỉ ngơi, bảo vệ và, nếu cần, tìm đến chuyên gia nhãn khoa sớm.
