Tiền sản giật là gì?
Chào bạn,
Chúng tôi hiểu nỗi lo lắng của bạn hoàn toàn chính đáng. Tiền sản giật là một trong những biến chứng thai kỳ nguy hiểm, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của cả mẹ và bé nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giải thích rõ tiền sản giật là gì, các dấu hiệu cảnh báo, nhóm nguy cơ và cách phòng ngừa hiệu quả — giúp bạn chủ động hơn trong hành trình mang thai an toàn.
Tiền sản giật là gì?
Tiền sản giật là một hội chứng thai kỳ đặc trưng bởi tăng huyết áp (≥140/90 mmHg) xuất hiện sau tuần thai thứ 20, kèm theo protein niệu (protein dư thừa trong nước tiểu) và/hoặc tổn thương cơ quan nội tạng như gan, thận, hệ thần kinh trung ương.
Đây là một trong năm tai biến sản khoa nguy hiểm nhất, có thể tiến triển nhanh thành sản giật (co giật) hoặc hội chứng HELLP – tình trạng đe dọa tính mạng nếu không được can thiệp y tế kịp thời.
Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ của tiền sản giật
Mặc dù cơ chế chính xác vẫn chưa được làm rõ hoàn toàn, nhưng tiền sản giật liên quan đến rối loạn chức năng mạch máu ở bánh nhau, dẫn đến viêm hệ thống và tổn thương nội mô mạch máu. Các yếu tố làm tăng nguy cơ bao gồm:
– Mang thai lần đầu hoặc mang thai sau 40 tuổi
– Tiền sử tiền sản giật ở thai kỳ trước
– Có người thân (mẹ, chị em gái) từng bị tiền sản giật
– Mang song thai hoặc đa thai
– Béo phì (BMI ≥30)
– Tăng huyết áp mạn tính, bệnh thận, đái tháo đường, lupus hoặc các bệnh tự miễn
– Khoảng cách giữa các lần mang thai quá dài (>10 năm)
Dấu hiệu cảnh báo tiền sản giật mẹ bầu không nên bỏ qua
Nhiều trường hợp tiền sản giật diễn tiến âm thầm, không có triệu chứng rõ ràng cho đến khi nặng. Tuy nhiên, bạn cần lưu ý nếu xuất hiện các dấu hiệu sau sau tuần thai thứ 20:
– Tăng huyết áp (thường không có cảm giác, chỉ phát hiện qua đo huyết áp)
– Phù nề đột ngột, đặc biệt ở mặt, tay hoặc chân (phù sinh lý thai kỳ thường nhẹ và giảm sau nghỉ ngơi)
– Tăng cân nhanh: >2 kg/tuần hoặc >5 kg/tháng mà không do ăn uống
– Đau đầu dai dẳng, không đáp ứng với thuốc giảm đau thông thường
– Rối loạn thị giác: mờ mắt, nhìn thấy chấm sáng, nhạy cảm với ánh sáng
– Đau vùng hạ sườn phải (dưới xương sườn bên phải) – dấu hiệu tổn thương gan
– Buồn nôn/nôn đột ngột sau tam cá nguyệt thứ hai
– Khó thở, thở hụt hơi – có thể do phù phổi hoặc suy tim
Nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào trên, hãy đến cơ sở y tế ngay lập tức, không chờ đến lần khám thai định kỳ.
Biến chứng nguy hiểm của tiền sản giật
Đối với mẹ
– Sản giật (co giật), hôn mê
– Hội chứng HELLP: tan máu, men gan tăng, giảm tiểu cầu
– Suy gan, suy thận cấp
– Phù phổi, suy tim
– Nhau bong non → mất máu, nguy cơ tử vong
– Tăng nguy cơ bệnh tim mạch mạn tính sau sinh
Đối với thai nhi
– Thiếu máu, thiếu oxy mạn tính → thai suy dinh dưỡng, nhẹ cân
– Sinh non bắt buộc → nguy cơ bệnh phổi, nhiễm trùng, rối loạn thần kinh
– Tử vong thai lưu hoặc sơ sinh
Cách phòng ngừa và quản lý tiền sản giật
Hiện chưa có cách chữa khỏi hoàn toàn tiền sản giật, nhưng có thể phát hiện sớm và kiểm soát hiệu quả để giảm biến chứng. Một số biện pháp quan trọng:
– Khám thai định kỳ: Đo huyết áp, xét nghiệm nước tiểu (protein), xét nghiệm máu (men gan, tiểu cầu) theo lịch.
– Bổ sung canxi (1–1,5 g/ngày) từ trước hoặc đầu thai kỳ nếu bạn sống ở vùng thiếu canxi – đã được chứng minh làm giảm nguy cơ tiền sản giật.
– Aspirin liều thấp (75–150 mg/ngày) từ tuần 12–16 thai kỳ ở nhóm nguy cơ cao – theo chỉ định bác sĩ.
– Duy trì cân nặng hợp lý, ăn uống cân bằng, hạn chế muối, tránh rượu bia, thuốc lá.
– Theo dõi tại nhà: Ghi nhận tăng cân, phù, đau đầu, thay đổi thị lực.
– Không tự ý dùng thuốc hạ áp hoặc thuốc nam mà không có hướng dẫn y khoa.
Khi nào cần nhập viện?
Bạn cần được theo dõi tại bệnh viện nếu:
– Huyết áp ≥160/110 mmHg
– Có protein niệu ≥2+ hoặc xét nghiệm định lượng protein/creatinine cao
– Xuất hiện bất kỳ triệu chứng thần kinh (đau đầu, rối loạn thị giác) hoặc đau thượng vị
– Thai nhi có dấu hiệu suy (giảm cử động, bất thường Doppler)
Trong nhiều trường hợp, sinh non chủ động là lựa chọn duy nhất để cứu mẹ và bé – nhưng điều này phải được quyết định bởi đội ngũ sản khoa có kinh nghiệm.
Lời khuyên từ bác sĩ
Tiền sản giật không phải là “lỗi” của mẹ bầu, nhưng sự chủ động theo dõi và khám thai đều đặn chính là chìa khóa để phát hiện sớm và xử trí kịp thời. Trong phòng khám, chúng tôi từng gặp nhiều trường hợp may mắn vì phát hiện tiền sản giật ở giai đoạn nhẹ nhờ xét nghiệm định kỳ – và sau đó mẹ con đều khỏe mạnh, sinh đủ tháng hoặc gần đủ tháng.
Hãy nhớ: Tiền sản giật có thể xảy ra ngay cả khi bạn cảm thấy “vẫn khỏe”. Vì vậy, đừng chủ quan. Hãy coi mỗi lần khám thai là cơ hội để bảo vệ chính mình và em bé.
Nếu bạn thuộc nhóm nguy cơ cao, hãy trao đổi sớm với bác sĩ sản khoa để xây dựng kế hoạch
