4 Bệnh về mắt có thể phòng ngừa nếu bạn thay đổi lối sống từ sớm
Chào bạn! Cảm ơn bạn đã chia sẻ những lo lắng rất thật – và cũng rất phổ biến trong thời đại hiện nay. May mắn thay, nhiều bệnh lý về mắt hoàn toàn có thể phòng ngừa hoặc làm chậm tiến triển nếu bạn chủ động thay đổi lối sống, kiểm soát các yếu tố nguy cơ và khám mắt định kỳ. Dưới đây là 4 bệnh về mắt mà tôi thường gặp trong phòng khám, và cách bạn có thể chủ động bảo vệ đôi mắt của mình.
Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ của 4 bệnh mắt có thể phòng ngừa
– Glôcôm (cườm nước): Tổn thương dây thần kinh thị giác do tăng nhãn áp – áp lực bên trong mắt cao bất thường. Yếu tố nguy cơ bao gồm tiền sử gia đình, tiểu đường, chấn thương mắt hoặc ít vận động.
– Khô mắt: Do giảm sản xuất nước mắt hoặc nước mắt bốc hơi quá nhanh, thường liên quan đến tuổi tác, thuốc (như thuốc kháng histamin, thuốc huyết áp), môi trường khô, hoặc thói quen nhìn màn hình lâu không chớp mắt.
– Thoái hóa điểm vàng do tuổi tác (AMD): Xảy ra khi các tế bào ở điểm vàng – trung tâm võng mạc – suy giảm chức năng theo thời gian. Hút thuốc, chế độ ăn nghèo chất chống oxy hóa, tăng huyết áp và cholesterol cao làm tăng nguy cơ.
– Cận thị: Không chỉ do di truyền, mà còn chịu ảnh hưởng mạnh từ môi trường – đặc biệt là việc dành quá nhiều thời gian nhìn gần (điện thoại, máy tính) và thiếu ánh sáng tự nhiên.
Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đi khám mắt ngay
– Nhìn mờ, méo mó hoặc mất vùng trung tâm thị lực (có thể là dấu hiệu AMD hoặc glôcôm).
– Mắt đỏ kéo dài, cảm giác cộm xốn, nóng rát, chảy nước mắt phản xạ (gợi ý khô mắt nặng).
– Nhìn thấy quầng sáng quanh đèn vào ban đêm, đau nhức hốc mắt hoặc đau đầu kèm theo nhìn mờ (có thể là tăng nhãn áp cấp).
– Trẻ em nheo mắt khi nhìn bảng, ngồi quá gần tivi, hoặc thường xuyên dụi mắt – đây có thể là dấu hiệu cận thị tiến triển nhanh.
Lưu ý: Glôcôm và thoái hóa điểm vàng thường không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn sớm, nên khám sàng lọc định kỳ là cách duy nhất để phát hiện kịp thời.
Cách phòng ngừa hiệu quả – lời khuyên từ chuyên gia nhãn khoa
– Với glôcôm: Khám mắt toàn diện mỗi 1–2 năm nếu trên 40 tuổi, hoặc mỗi năm nếu có yếu tố nguy cơ (tiểu đường, tiền sử gia đình). Tập thể dục đều đặn (như đi bộ 30 phút/ngày) giúp giảm nhãn áp.
– Với khô mắt: Áp dụng quy tắc 20-20-20 khi dùng màn hình (cứ 20 phút, nhìn xa 20 feet trong 20 giây). Đeo kính chắn gió khi ra ngoài, dùng máy tạo ẩm trong phòng điều hòa. Tránh lạm dụng thuốc nhỏ mắt “mát lạnh” không kê đơn.
– Với thoái hóa điểm vàng: Ăn nhiều rau lá xanh đậm (cải xoăn, rau bina), cá giàu omega-3, trái cây màu cam – đỏ. Bỏ thuốc lá là biện pháp phòng ngừa mạnh nhất – người hút thuốc có nguy cơ AMD cao gấp 2–4 lần.
– Với cận thị (đặc biệt ở trẻ em): Khuyến khích trẻ dành ít nhất 2 giờ/ngày ngoài trời dưới ánh sáng tự nhiên – đây là yếu tố bảo vệ mạnh mẽ nhất theo nhiều nghiên cứu. Hạn chế thời gian nhìn gần liên tục, đảm bảo ánh sáng đủ khi học tập.
Ngoài các biện pháp cụ thể trên, một lối sống tổng thể lành mạnh đóng vai trò nền tảng:
– Kiểm soát tốt đường huyết và huyết áp – vì bệnh võng mạc do tiểu đường và tăng huyết áp cũng gây mù lòa.
– Duy trì cân nặng hợp lý – béo phì làm tăng nguy cơ AMD và glôcôm.
– Không hút thuốc – khói thuốc chứa hàng trăm chất oxy hóa gây tổn thương tế bào võng mạc và điểm vàng.
– Khám mắt định kỳ, ngay cả khi bạn thấy thị lực vẫn “ổn”. Nhiều bệnh mắt âm thầm phá hủy thị lực trước khi bạn nhận ra.
Thị lực không tự dưng mất đi – nó bị “ăn mòn” từng chút một bởi lối sống và sự chủ quan. Glôcôm, khô mắt, thoái hóa điểm vàng hay cận thị đều có thể kiểm soát tốt nếu bạn bắt đầu chăm sóc mắt từ hôm nay – không đợi đến khi có triệu chứng. Hãy xem đôi mắt như một tài sản quý giá cần được “bảo dưỡng” thường xuyên, chứ không chỉ “sửa chữa” khi đã hỏng.
