Bị trào ngược axit nên dùng thuốc gì?

Chào bạn,

Trào ngược axit (hay trào ngược dạ dày – thực quản) là tình trạng phổ biến, nhưng việc tự ý dùng thuốc mà không có hướng dẫn y khoa có thể khiến bệnh không những không cải thiện mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro. Trong bài viết này, tôi sẽ giải thích rõ các nhóm thuốc thường dùng, cách dùng đúng và những lưu ý quan trọng để bạn kiểm soát bệnh an toàn, hiệu quả.

Các nhóm thuốc điều trị trào ngược axit thường được chỉ định

1. Thuốc ức chế bơm proton (PPI) – “vũ khí mạnh” giảm tiết axit

Đây là nhóm thuốc hiệu quả nhất hiện nay trong điều trị trào ngược axit mạn tính.

– Cơ chế: Ức chế enzyme H⁺/K⁺ ATPase (còn gọi là “bơm proton”) – yếu tố cuối cùng trong quá trình sản xuất axit dạ dày.

– Thành phần phổ biến: Omeprazole, Esomeprazole, Pantoprazole, Lansoprazole.

– Lưu ý quan trọng:

1. Uống 30 phút trước bữa sáng để đạt hiệu quả tối ưu.
2. Không tự ý ngưng thuốc đột ngột – điều này có thể gây “bật lại” (rebound acid hypersecretion), khiến axit tăng mạnh hơn trước.
3. Dùng dài ngày cần theo dõi chức năng gan, thận và nguy cơ thiếu magie, vitamin B12.

2. Thuốc chẹn thụ thể H2 – lựa chọn nhẹ hơn cho trào ngược nhẹ hoặc hỗ trợ

Nhóm này phù hợp với người có triệu chứng thỉnh thoảng hoặc không dung nạp PPI.

– Cơ chế: Ngăn histamine gắn vào thụ thể H2 trên tế bào thành dạ dày, từ đó làm giảm tiết axit.

– Thành phần phổ biến: Famotidine, Ranitidine (hiện đã bị rút khỏi nhiều thị trường do lo ngại tạp chất gây ung thư), Cimetidine.

– Lưu ý: Hiệu quả chậm hơn PPI và không đủ mạnh cho viêm thực quản do trào ngược nặng.

3. Thuốc kháng axit – “cứu cánh” tức thời

Dùng khi bạn cần giảm nhanh cảm giác ợ nóng, khó chịu.

– Cơ chế: Trung hòa axit dạ dày ngay lập tức và tạo lớp màng bảo vệ niêm mạc.

– Thành phần: Nhôm hydroxit, Magie hydroxit, Canxi carbonate.

– Hạn chế: Tác dụng ngắn (chỉ vài giờ), không điều trị nguyên nhân. Lạm dụng có thể gây táo bón (nhôm) hoặc tiêu chảy (magie).

4. Các thuốc hỗ trợ khác

– Chất bảo vệ niêm mạc: Như Bismuth subsalicylate – tạo lớp màng che phủ vùng niêm mạc bị tổn thương, giúp lành vết viêm.

– Thuốc tăng nhu động dạ dày: Ví dụ Metoclopramide – thúc đẩy dạ dày làm rỗng nhanh hơn, giảm nguy cơ trào ngược. Tuy nhiên, thuốc có thể gây tác dụng phụ thần kinh (rối loạn ngoại tháp) nếu dùng lâu.

– Y học cổ truyền: Một số bài thuốc như Sơ can Bình vị tán, Vi Linh Thang… có thể hỗ trợ điều hòa chức năng tỳ vị, giảm tiết axit. Tuy nhiên, cần chọn sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng và phối hợp với thầy thuốc có chuyên môn.

Dấu hiệu cảnh báo bạn cần đi khám ngay

Bạn đừng chủ quan nếu xuất hiện:

– Đau ngực lan lên cổ, hàm (cần loại trừ bệnh tim).

– Khó nuốt, nuốt vướng – có thể do hẹp thực quản hoặc biến chứng.

– Sụt cân không rõ nguyên nhân, nôn ra máu, phân đen.

– Triệu chứng kéo dài trên 2 tuần dù đã dùng thuốc không kê đơn.

Hướng dẫn dùng thuốc an toàn và phòng ngừa tái phát

– Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc dài ngày mà không có đánh giá của bác sĩ. PPI dùng >8 tuần cần được theo dõi sát.

– Kết hợp thay đổi lối sống – đây là “trụ cột” trong điều trị trào ngược:

1. Ăn nhiều bữa nhỏ, tránh no quá.
2. Tránh đồ cay, chua, caffeine, rượu, thuốc lá.
3. Không nằm trong 2–3 giờ sau ăn.
4. Kê cao đầu giường 15–20 cm (không chỉ gối cao – điều này có thể làm cong cột sống và không hiệu quả).
5. – Kiểm soát cân nặng: Thừa cân làm tăng áp lực ổ bụng, thúc đẩy trào ngược.

Trào ngược axit không chỉ là “chuyện nhỏ” của dạ dày – nếu không kiểm soát tốt, nó có thể dẫn đến viêm thực quản, Barrett thực quản (tiền ung thư) hoặc ảnh hưởng đến hô hấp, răng miệng. Trong phòng khám, tôi thường thấy nhiều bệnh nhân đã dùng PPI suốt cả năm trời mà không hề được nội soi hay đánh giá lại. Hãy nhớ: thuốc là công cụ, nhưng chẩn đoán đúng và điều chỉnh lối sống mới là chìa khóa điều trị bền vững. Nếu triệu chứng kéo dài, đừng chần chừ – hãy đi khám để được tư vấn phác đồ phù hợp.