Nhiệt độ cơ thể bình thường là bao nhiêu và khi nào được coi là sốt?
Chào bạn,
Câu hỏi của bạn rất hợp lý và tôi gặp khá thường xuyên trong phòng khám. Nhiệt độ cơ thể “bình thường” không phải là một con số cố định, mà dao động trong một khoảng nhất định — và ngay cả định nghĩa về “sốt” cũng phụ thuộc vào cách đo, độ tuổi và tình trạng sức khỏe. Tôi sẽ giải thích rõ từng điểm để bạn hiểu và theo dõi sức khỏe chính xác hơn.
Nhiệt độ cơ thể bình thường dao động trong khoảng nào?
Nhiệt độ cơ thể người khỏe mạnh không cố định ở 37°C như nhiều người vẫn nghĩ. Trên thực tế, nó dao động từ 36,1°C đến 37,2°C tùy theo thời điểm trong ngày, giới tính, tuổi tác và phương pháp đo.
Ví dụ: – Buổi sáng thường thấp hơn (khoảng 36,1–36,5°C).
– Buổi chiều/tối có thể tăng nhẹ (lên tới 37,2°C) do hoạt động chuyển hóa tăng.
– Phụ nữ trong giai đoạn rụng trứng hoặc mang thai cũng có thể có thân nhiệt cao hơn nhẹ.
Sốt được định nghĩa là bao nhiêu độ ở người lớn và trẻ em?
Sốt là phản ứng sinh lý của cơ thể nhằm chống lại nhiễm trùng hoặc viêm. Tuy nhiên, ngưỡng sốt phụ thuộc vào vị trí đo:
- Đo ở trực tràng (hậu môn): ≥ 38°C
- Đo ở miệng: ≥ 37,8°C
- Đo ở nách: ≥ 37,2°C
- Đo ở tai hoặc trán (hồng ngoại): ≥ 38°C (tùy thiết bị, cần hiệu chuẩn)
Ở trẻ sơ sinh dưới 3 tháng, sốt ≥ 38°C (đo hậu môn) là tình huống khẩn cấp, cần đi khám ngay vì hệ miễn dịch chưa hoàn thiện.
Con số 37°C còn chính xác không?
Con số 37°C xuất phát từ nghiên cứu năm 1868 của bác sĩ người Đức Carl Wunderlich, dựa trên hàng triệu lần đo nhiệt độ nách. Tuy nhiên, nghiên cứu hiện đại cho thấy nhiệt độ trung bình thực tế thấp hơn, khoảng 36,6°C ở người trưởng thành khỏe mạnh.
Nguyên nhân có thể do: – Thay đổi lối sống, dinh dưỡng, môi trường sống.
– Cải tiến thiết bị đo chính xác hơn.
– Giảm mức độ viêm mạn tính trong cộng đồng (so với thế kỷ 19).
Vì vậy, 37°C không còn là “chuẩn vàng”, mà chỉ là một mốc tham chiếu. Quan trọng hơn là xu hướng thay đổi và triệu chứng kèm theo.
Nên đo nhiệt độ ở đâu để chính xác nhất?
Độ chính xác theo thứ tự giảm dần:
- Đo trực tràng: Chính xác nhất, đặc biệt với trẻ nhỏ.
- Đo miệng: Tin cậy ở người lớn, nhưng cần tránh ăn/uống trước 15–30 phút.
- Đo tai hoặc trán (hồng ngoại): Tiện lợi, nhưng dễ sai nếu không đặt đúng vị trí hoặc thiết bị kém chất lượng.
- Đo nách: Ít chính xác nhất (thường thấp hơn 0,3–0,6°C so với miệng), nhưng an toàn và dễ thực hiện.
Lưu ý: Dù đo ở đâu, hãy dùng cùng một vị trí và cùng một thiết bị để theo dõi diễn biến.
Những yếu tố nào làm thay đổi nhiệt độ cơ thể?
Nhiệt độ cơ thể rất nhạy cảm và có thể bị ảnh hưởng bởi:
– Nhịp sinh học: Thấp nhất lúc 4–6 giờ sáng, cao nhất vào chiều tối.
– Hoạt động thể chất: Tập luyện làm tăng thân nhiệt tạm thời.
– Chu kỳ kinh nguyệt: Nhiệt độ tăng 0,3–0,6°C sau rụng trứng.
– Cảm xúc: Căng thẳng, lo âu có thể gây tăng nhẹ thân nhiệt.
– Thuốc: Một số thuốc (như thuốc chống trầm cảm, thuốc co mạch) ảnh hưởng đến điều hòa thân nhiệt.
– Môi trường: Nóng ẩm hoặc lạnh kéo dài đều làm thay đổi thân nhiệt.
Hạ thân nhiệt có nguy hiểm không?
Hạ thân nhiệt (thân nhiệt < 35°C) rất nguy hiểm, đặc biệt ở người già, trẻ nhỏ hoặc người suy dinh dưỡng.
Các dấu hiệu cảnh báo: – Run rẩy, lú lẫn, nói ngọng
– Da lạnh, tái xanh
– Nhịp tim và thở chậm
– Mất ý thức ở giai đoạn nặng
Hạ thân nhiệt có thể do tiếp xúc lạnh kéo dài, rối loạn tuyến giáp, nhiễm trùng nặng hoặc tác dụng phụ thuốc. Đây là tình trạng cấp cứu, cần xử trí ngay.
Phân biệt sốt nhẹ và sốt cao như thế nào?
Dựa theo nhiệt độ đo ở miệng:
- Sốt nhẹ: 37,8–38,3°C
- Sốt trung bình: 38,4–39,4°C
- Sốt cao: ≥ 39,5°C
- Sốt rất cao/nguy hiểm: ≥ 40°C (có thể gây co giật, tổn thương não nếu kéo dài)
Tuy nhiên, mức độ nghiêm trọng không chỉ phụ thuộc vào con số, mà còn vào: – Triệu chứng kèm theo (khó thở, đau đầu dữ dội, phát ban)
– Tình trạng người bệnh (trẻ nhỏ, người già, có bệnh nền)
– Thời gian sốt kéo dài
Khi nào cần đi khám vì sốt?
Bạn nên đi khám nếu có một trong các dấu hiệu sau:
– Sốt ≥ 39,5°C không đáp ứng với thuốc hạ sốt
– Sốt kéo dài trên 3 ngày ở người lớn, trên 24–48 giờ ở trẻ nhỏ
– Sốt kèm co giật, lú lẫn, cứng gáy, khó thở, nôn liên tục
– Trẻ dưới 3 tháng sốt ≥ 38°C
– Sốt tái đi tái lại nhiều lần trong tháng
– Có bệnh nền (tim mạch, đái tháo đường, suy giảm miễn dịch)
Trong phòng khám, tôi thường nhấn mạnh: Sốt là triệu chứng, không phải bệnh. Việc tìm ra nguyên nhân (viêm họng, cúm, viêm phổi, nhiễm trùng tiểu…) mới là chìa khóa điều trị.
Nhiệt độ cơ thể bình thường không cố định ở 37°C, mà dao động theo nhiều yếu tố sinh lý. Sốt chỉ đáng lo khi kèm theo triệu chứng bất thường hoặc kéo dài. Thay vì ám ảnh con số, bạn nên theo dõi xu hướng thân nhiệt và phản ứng của cơ thể — đó mới là cách thông minh để bảo vệ sức khỏe. Nếu nghi ngờ, đừng chần chừ đi khám sớm.
