Nấc cụt do đâu mà ra?
Chào bạn,
Nấc cụt (hay còn gọi là nấc) thường xảy ra do co thắt đột ngột và không tự chủ của cơ hoành – cơ chính tham gia vào quá trình hô hấp – kết hợp với sự đóng bất ngờ của thanh môn, tạo nên âm thanh “hic” đặc trưng. Trong đa số trường hợp, nấc là hiện tượng lành tính và tự hết trong vài phút. Tuy nhiên, nếu nấc kéo dài hoặc tái phát thường xuyên, đó có thể là dấu hiệu cảnh báo một vấn đề sức khỏe tiềm ẩn.
Nguyên nhân thường gặp gây nấc cụt
– Kích thích cơ hoành hoặc dây thần kinh hoành: Ăn quá no, uống nước có gas, nuốt không khí khi ăn nhanh, hoặc thay đổi nhiệt độ đột ngột (như uống nước lạnh sau khi ăn nóng) có thể kích thích cơ hoành.
– Rối loạn tiêu hóa: Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD), viêm dạ dày, đầy hơi, chướng bụng… có thể ảnh hưởng đến dây thần kinh phế vị – một nhánh chi phối hoạt động của cơ hoành.
– Yếu tố tâm lý: Căng thẳng, lo âu, hưng phấn quá mức hoặc cười lớn cũng có thể làm rối loạn nhịp thở và gây nấc.
– Tác dụng phụ của thuốc: Một số thuốc như corticosteroid, thuốc an thần, hoặc thuốc điều trị Parkinson đôi khi gây nấc như phản ứng phụ.
– Bệnh lý thần kinh hoặc trung ương: Hiếm hơn, nấc kéo dài (>48 giờ) có thể liên quan đến tổn thương não (đột quỵ, u não), rối loạn chuyển hóa (rối loạn điện giải, suy thận), hoặc kích thích trung tâm điều hòa hô hấp ở thân não.
Dấu hiệu cảnh báo nên đi khám
– Nấc kéo dài hơn 48 giờ hoặc tái phát nhiều lần trong tuần.
– Kèm theo sụt cân không rõ nguyên nhân, khó nuốt, ợ chua thường xuyên.
– Xuất hiện cùng triệu chứng thần kinh như đau đầu, chóng mặt, tê yếu tay chân.
– Ảnh hưởng nghiêm trọng đến giấc ngủ, ăn uống hoặc sinh hoạt hàng ngày.
Hướng dẫn giảm nấc và phòng ngừa tái phát
– Thử các mẹo dân gian an toàn: Nín thở ngắn, uống từng ngụm nước nhỏ, hít thở sâu chậm – những cách này có thể giúp “reset” nhịp co cơ hoành.
– Điều chỉnh thói quen ăn uống: Tránh ăn quá no, hạn chế đồ cay nóng, rượu bia, nước có gas; ăn chậm, nhai kỹ.
– Quản lý stress: Thiền, hít thở sâu, vận động nhẹ nhàng giúp ổn định hệ thần kinh thực vật – vốn có vai trò điều hòa hoạt động cơ hoành.
– Không tự ý dùng thuốc: Một số thuốc ức chế nấc (như metoclopramide, baclofen) chỉ nên dùng khi có chỉ định y khoa, vì có thể gây tác dụng phụ.
Nấc cụt phần lớn là phản xạ sinh lý vô hại, nhưng nếu xảy ra thường xuyên hoặc kéo dài, bạn đừng nên chủ quan. Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân tưởng nấc do “trúng gió”, hóa ra lại là biểu hiện sớm của trào ngược dạ dày hoặc rối loạn thần kinh thực vật. Việc tìm đúng nguyên nhân sẽ giúp điều trị hiệu quả và tránh hệ lụy lâu dài. Nếu nấc ảnh hưởng đến chất lượng sống, hãy đi khám để được đánh giá toàn diện.
