Nốt ruồi bình thường có đặc điểm gì và khi nào cần lo lắng?

Chào bạn,

Cảm ơn bạn đã chia sẻ mối lo lắng rất phổ biến nhưng cũng rất quan trọng. Nốt ruồi (hay còn gọi là nevus) là tổn thương sắc tố lành tính trên da, xuất hiện ở hầu hết mọi người. Tuy nhiên, một số nốt ruồi có thể tiến triển thành ung thư da – đặc biệt là ung thư hắc tố (melanoma) – nếu có những thay đổi bất thường. Tôi sẽ lần lượt trả lời các câu hỏi của bạn một cách rõ ràng và dựa trên bằng chứng y khoa hiện nay.

Nốt ruồi bình thường có đặc điểm gì?

Nốt ruồi lành tính thường có những đặc điểm sau:

– Hình dạng đối xứng: nếu chia đôi nốt ruồi, hai nửa sẽ giống nhau.

– Viền rõ ràng, đều: đường viền trơn, không nham nhở hay mờ.

– Màu sắc đồng nhất: thường là nâu, nâu sẫm, đen hoặc đôi khi hồng – nhưng không có nhiều màu trong cùng một nốt.

– Kích thước nhỏ: đường kính thường dưới 6 mm (khoảng bằng đầu bút chì).

– Ổn định theo thời gian: không thay đổi về hình dạng, màu sắc, kích thước trong nhiều tháng hoặc năm.

Trong phòng khám, tôi thường thấy nhiều bệnh nhân lo lắng về những nốt ruồi “xấu xí”, nhưng thực tế, điều quan trọng không phải là thẩm mỹ mà là sự thay đổi bất thường.

Quy tắc ABCDE để nhận biết nốt ruồi ác tính là gì?

Đây là công cụ sàng lọc lâm sàng rất hữu ích, được các bác sĩ da liễu sử dụng rộng rãi để phát hiện sớm melanoma:

– A (Asymmetry – Không đối xứng): Một nửa nốt ruồi không giống nửa còn lại.

– B (Border – Viền bất thường): Viền nham nhở, mờ, không đều hoặc có hình răng cưa.

– C (Color – Màu sắc đa dạng): Nốt ruồi có nhiều màu như nâu, đen, đỏ, trắng, xanh lam trong cùng một tổn thương.

– D (Diameter – Đường kính lớn): Thường trên 6 mm, nhưng melanoma cũng có thể nhỏ hơn.

– E (Evolving – Thay đổi theo thời gian): Bất kỳ sự thay đổi nào về kích thước, hình dạng, màu sắc, ngứa, chảy máu, đóng vảy đều đáng lo.

Lưu ý: “E” là yếu tố quan trọng nhất – ngay cả khi nốt ruồi nhỏ và có vẻ “ổn”, nếu nó bắt đầu thay đổi, bạn nên đi khám.

Tôi nên đi khám bác sĩ khi nốt ruồi có dấu hiệu nào?

Bạn nên đến gặp bác sĩ da liễu nếu nốt ruồi có bất kỳ dấu hiệu nào sau đây:

– Thay đổi kích thước, hình dạng hoặc màu sắc trong vài tuần đến vài tháng.

– Ngứa, đau, rát, chảy dịch hoặc chảy máu không rõ nguyên nhân.

– Viền nham nhở, màu sắc loang lổ, hoặc xuất hiện vùng da xung quanh bị sưng, đỏ.

– Nốt ruồi mới xuất hiện sau tuổi 30 – đặc biệt nếu mọc nhanh hoặc có hình dạng bất thường.

– Bạn có tiền sử gia đình bị ung thư da hoặc bản thân từng bị bỏng nắng nặng khi còn nhỏ.

Đừng đợi đến khi nốt ruồi “rõ ràng là ung thư” – phát hiện sớm giúp điều trị hiệu quả và ít xâm lấn hơn rất nhiều.

Nốt ruồi có thể tự biến mất không?

Có, một số nốt ruồi lành tính có thể mờ dần hoặc biến mất theo thời gian, đặc biệt ở người trẻ. Quá trình này thường diễn ra từ từ, không gây đau, ngứa hay viêm.

Tuy nhiên, nếu nốt ruồi biến mất đột ngột, để lại vùng da trắng, sẹo, hoặc có dấu hiệu viêm trước đó, đây có thể là dấu hiệu của melanoma hồi quy – một dạng ung thư da hiếm nhưng nguy hiểm, khi khối u tự thoái lui một phần nhưng vẫn có thể di căn.

Vì vậy, bất kỳ sự “biến mất” nào không giải thích được đều cần được đánh giá bởi bác sĩ chuyên khoa.

Màu sắc nốt ruồi như thế nào là nguy hiểm?

Màu sắc không đồng nhất hoặc đa sắc là dấu hiệu cảnh báo:

– Sự xuất hiện của nhiều màu trong cùng một nốt: nâu đậm, đen, đỏ, trắng, xanh lam.

– Màu đen đột ngột ở nốt ruồi vốn sáng màu.

– Vùng da xung quanh nốt ruồi bị đổi màu (ví dụ: trắng như sẹo hoặc đỏ viêm).

Nốt ruồi lành tính thường chỉ có một tông màu duy nhất. Khi bạn thấy “bản đồ màu” trên một nốt ruồi – đó là lúc cần chụp ảnh theo dõi hoặc đi khám.

Nếu tôi có nhiều nốt ruồi, nguy cơ ung thư da có cao không?

Có. Số lượng nốt ruồi là một yếu tố nguy cơ độc lập cho ung thư hắc tố:

– Người có trên 50 nốt ruồi trên cơ thể có nguy cơ cao hơn người bình thường.

– Nếu có trên 100 nốt ruồi, nguy cơ tăng gấp 5–10 lần.

– Đặc biệt nguy hiểm nếu kèm theo nốt ruồi bẩm sinh lớn (>20 cm) hoặc tiền sử gia đình có melanoma.

Tuy nhiên, nhiều nốt ruồi không đồng nghĩa với ung thư – mà chỉ có nghĩa bạn cần theo dõi kỹ hơn. Tôi khuyên bệnh nhân có nhiều nốt ruồi nên tự kiểm tra da hàng tháng và khám da toàn thân 6–12 tháng/lần.

Tẩy nốt ruồi có làm tăng nguy cơ ung thư không?

Không, nếu tẩy nốt ruồi đúng cách tại cơ sở y tế uy tín.

Tuy nhiên, tự ý đốt, cắt, bôi thuốc trôi nổi có thể:

– Gây bỏng, sẹo, nhiễm trùng.

– Che lấp hoặc kích thích tổn thương ác tính nếu nốt ruồi đã có biến đổi ung thư.

– Làm mất mẫu mô để chẩn đoán – khiến việc phát hiện sớm melanoma trở nên khó khăn.

Nếu bạn muốn tẩy nốt ruồi vì lý do thẩm mỹ, hãy khám trước để loại trừ tổn thương nghi ngờ, và luôn yêu cầu xét nghiệm mô bệnh học sau khi lấy mẫu. Trong nhiều trường hợp, chính việc tẩy nốt ruồi “bình thường” lại giúp phát hiện sớm một tổn thương tiền ung thư.

Nốt ruồi phần lớn là lành tính, nhưng sự thay đổi bất thường mới là điều đáng lo. Quy tắc ABCDE là “la bàn” giúp bạn tự theo dõi, nhưng không thay thế được chẩn đoán lâm sàng. Nếu bạn có nhiều nốt ruồi, từng bị bỏng nắng, hoặc thấy bất kỳ dấu hiệu nào nêu trên – đừng chần chừ, hãy đi khám da liễu. Phát hiện sớm melanoma có thể cứu sống bạn, vì tỷ lệ khỏi bệnh ở giai đoạn đầu gần như 100%.