Ngứa toàn thân vào ban đêm không rõ nguyên nhân

Chào bạn, tôi hiểu cảm giác ngứa ban đêm có thể khiến bạn mệt mỏi, bứt rứt và ảnh hưởng nghiêm trọng đến giấc ngủ. Trên thực tế, tình trạng này không chỉ đơn thuần là “da khô” hay “nóng trong” như nhiều người nghĩ. Ngứa về đêm có thể là biểu hiện của nhiều vấn đề da liễu hoặc thậm chí là dấu hiệu cảnh báo các bệnh lý toàn thân cần được đánh giá y khoa kịp thời.

Nguyên nhân phổ biến gây ngứa ban đêm

Ngứa vào ban đêm thường không xảy ra ngẫu nhiên. Dưới góc nhìn lâm sàng, tôi thường xem xét các nhóm nguyên nhân sau:

– Bệnh lý da liễu: Viêm da dị ứng (chàm), vẩy nến, ghẻ (con ghẻ hoạt động mạnh vào đêm để đẻ trứng), nấm da, mề đay mãn tính hoặc da khô do thời tiết hanh.
– Dị ứng môi trường ngủ: Mạt bụi trong chăn gối, lông thú cưng, hóa chất từ nước giặt, xà phòng hoặc vải tổng hợp có thể kích thích da khi bạn nằm yên trong thời gian dài.
– Bệnh lý nội khoa: Một số tình trạng như suy thận, ứ mật do bệnh gan, thiếu máu thiếu sắt, rối loạn tuyến giáp (cường hoặc suy giáp), hoặc đái tháo đường (gây ngứa do tổn thương thần kinh ngoại biên) đều có thể biểu hiện qua ngứa – đặc biệt về đêm.
– Ung thư hiếm gặp: Một số bệnh ác tính như lymphoma (ung thư hạch) có thể khởi phát bằng ngứa toàn thân dai dẳng, thường đi kèm sụt cân không rõ nguyên nhân, sốt nhẹ về chiều hoặc đổ mồ hôi đêm.
– Yếu tố thần kinh – tâm lý: Căng thẳng, lo âu, trầm cảm hoặc các bệnh lý thần kinh như zona, chèn ép rễ thần kinh cũng có thể gây cảm giác ngứa “ảo” hoặc tăng nhạy cảm da.
– Nhiễm ký sinh trùng: Giun kim (gây ngứa quanh hậu môn vào ban đêm) hoặc ghẻ là những nguyên nhân dễ bỏ sót nếu không hỏi kỹ tiền sử.
– Thay đổi nội tiết: Phụ nữ mang thai (do ứ mật thai kỳ) hoặc giai đoạn tiền mãn kinh/mãn kinh cũng dễ bị ngứa do dao động hormone.
– Tác dụng phụ thuốc: Một số thuốc như opioid, thuốc điều trị tăng huyết áp hoặc kháng sinh có thể gây ngứa như phản ứng phụ.

Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đi khám ngay

Bạn đừng chủ quan nếu ngứa ban đêm đi kèm bất kỳ dấu hiệu nào sau đây:

– Ngứa kéo dài trên 2 tuần mà không đáp ứng với chăm sóc tại nhà.
– Xuất hiện sốt, sụt cân không giải thích được, mệt mỏi kéo dài hoặc vàng da.
– Ngứa lan tỏa toàn thân, không khu trú ở một vùng da cụ thể.
– Có tiền sử bệnh gan, thận, đái tháo đường hoặc rối loạn miễn dịch.
– Ngứa ảnh hưởng nghiêm trọng đến giấc ngủ, khiến bạn mất ngủ thường xuyên hoặc suy nhược.

Trong phòng khám, tôi từng gặp không ít bệnh nhân đến muộn vì nghĩ “ngứa thì có gì đâu”, nhưng hóa ra lại là biểu hiện sớm của bệnh gan ứ mật hoặc suy thận giai đoạn đầu.

Cách giảm ngứa ban đêm và phòng ngừa tái phát

Trong khi chờ khám hoặc nếu ngứa nhẹ, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau – nhưng nhớ: đây chỉ là hỗ trợ tạm thời, không thay thế chẩn đoán y khoa:

– Dưỡng ẩm da trước khi ngủ: Dùng kem dưỡng không mùi, không cồn, ưu tiên chứa ceramide hoặc glycerin.
– Tắm nước ấm (không nóng): Hạn chế dưới 15 phút; có thể thêm bột yến mạch keo (colloidal oatmeal) để làm dịu da.
– Chườm lạnh: Dùng khăn ẩm mát đắp lên vùng ngứa giúp giảm phản ứng viêm và ngứa tức thì.
– Giữ phòng ngủ mát (15–19°C) và độ ẩm 40–60%: Nhiệt độ cao và không khí khô làm da mất nước, tăng ngứa.
– Mặc đồ ngủ rộng, chất cotton: Tránh vải tổng hợp, chật hoặc thô ráp gây kích ứng.
– Cắt móng tay ngắn, đeo găng tay cotton khi ngủ: Giảm nguy cơ trầy xước, bội nhiễm da do gãi vô thức.
– Tránh dùng thuốc kháng histamine tự ý kéo dài: Một số loại gây buồn ngủ nhưng không giải quyết gốc rễ, thậm chí che lấp triệu chứng bệnh lý.

Ngứa ban đêm tuy phổ biến nhưng không bao giờ là “bình thường” nếu kéo dài hoặc ảnh hưởng đến sinh hoạt. Trong nhiều trường hợp, đây là “tiếng nói” của cơ thể báo hiệu một rối loạn tiềm ẩn – từ da liễu đến nội khoa. Thay vì cố chịu đựng hoặc tự điều trị, bạn nên chủ động đi khám để tìm đúng nguyên nhân. Một xét nghiệm máu đơn giản đôi khi có thể phát hiện sớm bệnh gan, thận hoặc thiếu máu – những tình trạng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu được can thiệp kịp thời.

Hãy lắng nghe cơ thể mình. Đôi khi, một cơn ngứa về đêm lại là lời nhắc nhở quý giá từ sức khỏe.