Bệnh chốc là gì và có nguy hiểm không?

Chào bạn,

Đúng như bạn nghi ngờ, những tổn thương da như mụn nước, vỡ ra, chảy dịch rồi đóng vảy vàng quanh miệng, mũi hoặc các vùng da hở rất có thể là bệnh chốc – một nhiễm trùng da nông do vi khuẩn, chủ yếu là Streptococcus hoặc Staphylococcus aureus. Đây là bệnh khá phổ biến ở trẻ em dưới 10 tuổi, nhưng người lớn cũng có thể mắc nếu tiếp xúc gần với nguồn lây.

Bệnh chốc thường lành tính, nhưng nếu không xử trí đúng cách, nó có thể lan rộng, gây bội nhiễm nặng hơn hoặc dẫn đến biến chứng như viêm cầu thận sau nhiễm liên cầu. Tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu nguyên nhân, dấu hiệu cảnh báo và cách chăm sóc phù hợp.

Nguyên nhân gây bệnh chốc

Bệnh chốc hình thành khi vi khuẩn xâm nhập qua những vết trầy xước nhỏ trên da – dù bạn không để ý. Một số yếu tố làm tăng nguy cơ:

– Vệ sinh kém: Da bẩn, môi trường ẩm ướt tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.
– Tiếp xúc trực tiếp: Dùng chung khăn, đồ chơi, chén bát với người bệnh.
– Da bị tổn thương: Côn trùng cắn, chàm, trầy xước nhẹ… đều là “cánh cửa” cho vi khuẩn.
– Sống trong cộng đồng đông đúc: Trường học, nhà trẻ, khu tập thể là nơi dễ bùng phát ổ dịch.

Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều ca bệnh chốc bùng phát thành cụm trong lớp mẫu giáo chỉ sau vài ngày – vì trẻ thường ôm ấp, chạm mặt nhau khi chơi.

Dấu hiệu nhận biết bệnh chốc

Bệnh chốc có hai thể chính, bạn cần phân biệt để theo dõi sát:

– Thể không có bóng nước (chốc loét): Bắt đầu bằng những nốt đỏ nhỏ, nhanh chóng vỡ ra, chảy dịch vàng rồi đóng vảy mật ong – đặc trưng nhất của bệnh. Vùng da xung quanh có thể hơi sưng, nhưng ít đau.
– Thể có bóng nước: Mụn nước to hơn, chứa dịch trong hoặc đục, dễ vỡ và lan nhanh sang vùng da lành. Thể này thường do Staphylococcus aureus.

Bạn nên đi khám nếu thấy:
– Tổn thương lan rộng trong 24–48 giờ.
– Trẻ sốt, mệt mỏi, sưng hạch vùng cổ hoặc nách.
– Da sưng nóng, đỏ lan tỏa – dấu hiệu nhiễm trùng sâu hơn (ví dụ: viêm mô tế bào).

Bệnh chốc có lây không? Lây qua đường nào?

Có, bệnh chốc rất dễ lây, cả qua tiếp xúc trực tiếp và gián tiếp:

– Trực tiếp: Chạm vào vùng da tổn thương của người bệnh.
– Gián tiếp: Dùng chung khăn tắm, quần áo, đồ chơi, tay nắm cửa…
– Tự lây lan: Trẻ gãi vùng da bị chốc rồi sờ lên mặt, chân, tay – khiến bệnh lan khắp cơ thể.

Điều đáng lo là bệnh có thể lây trong vài ngày đầu, thậm chí trước khi xuất hiện triệu chứng rõ ràng. Vì vậy, khi nghi ngờ, nên hạn chế trẻ đến trường và tránh tiếp xúc gần với người khác.

Cách điều trị và chăm sóc tại nhà

Đa số trường hợp bệnh chốc đáp ứng tốt với điều trị ngoại trú:

– Vệ sinh da sạch sẽ: Rửa nhẹ vùng tổn thương bằng xà phòng diệt khuẩn hoặc dung dịch sát khuẩn nhẹ (như povidone-iodine pha loãng).
– Bôi kháng sinh tại chỗ: Mupirocin hoặc fusidic acid – dùng đủ liệu trình (thường 5–7 ngày), kể cả khi da đã lành.
– Uống kháng sinh toàn thân: Khi tổn thương lan rộng, có sốt hoặc nhiều tổn thương – bác sĩ có thể kê penicillin, cephalosporin…
– Cắt móng tay, mặc quần áo rộng: Giảm nguy cơ gãi và lây lan.

Lưu ý: Không tự ý bôi thuốc corticoid – điều này có thể làm bệnh nặng hơn.

Phòng ngừa tái phát và lây lan cho người khác

Phòng bệnh quan trọng không kém điều trị:

– Rửa tay thường xuyên – cho cả trẻ và người chăm sóc.
– Không dùng chung vật dụng cá nhân: Khăn mặt, lược, quần áo…
– Giặt riêng đồ của người bệnh bằng nước nóng và phơi nắng.
– Cho trẻ nghỉ học ít nhất 24–48 giờ sau khi bắt đầu điều trị kháng sinh.
– Điều trị dứt điểm các bệnh da nền: Như chàm, viêm da cơ địa – vì chúng làm da dễ tổn thương.

Bệnh chốc tuy lành tính nhưng rất dễ lây và có thể gây biến chứng nếu chủ quan. Đa số trường hợp khỏi hoàn toàn không để lại sẹo nếu được chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, bạn đừng nên tự chẩn đoán qua mạng – hãy đưa trẻ đến cơ sở y tế để được xác định chính xác và điều trị kịp thời. Trong nhiều năm hành nghề, tôi luôn khuyên phụ huynh: “Khi thấy da trẻ có vảy vàng bất thường – đừng đợi, hãy đi khám sớm.”