Chụp X-quang có hại không? Có an toàn cho sức khỏe không?
Chào bạn, tôi hiểu nỗi lo của bạn – đặc biệt khi nghe đến “tia phóng xạ”. Tuy nhiên, chụp X-quang y tế ở liều lượng chuẩn là an toàn và không gây hại đáng kể cho sức khỏe. Lượng bức xạ trong một lần chụp X-quang thông thường rất thấp, tương đương với lượng bức xạ tự nhiên mà cơ thể tiếp xúc trong vài ngày đến vài tuần.
Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn yên tâm và có cái nhìn khoa học về vấn đề này.
Nguyên nhân khiến nhiều người lo ngại khi chụp X-quang
– Hiểu lầm về “phóng xạ”: Nhiều người đồng nhất tia X với bức xạ hạt nhân hoặc xạ trị ung thư – vốn dùng liều rất cao. Trong khi đó, X-quang chẩn đoán sử dụng liều cực kỳ thấp.
– Thông tin lan truyền trên mạng: Một số bài viết thiếu kiểm chứng thổi phồng rủi ro, khiến bệnh nhân e dè, thậm chí từ chối chụp cần thiết.
– Lo cho phụ nữ mang thai hoặc trẻ nhỏ: Đây là nhóm nhạy cảm, nên lo lắng là chính đáng – nhưng ngay cả với họ, X-quang vẫn có thể thực hiện an toàn nếu được bảo vệ đúng cách và có chỉ định hợp lý.
Khi nào chụp X-quang thực sự có nguy cơ?
– Tiếp xúc lặp lại nhiều lần trong thời gian ngắn, đặc biệt ở vùng ngực, bụng hoặc cột sống, mà không có lý do y khoa rõ ràng.
– Không dùng tấm chắn chì bảo vệ cho các cơ quan sinh sản hoặc tuyến giáp (đặc biệt ở trẻ em và phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ).
– Lạm dụng chụp X-quang không cần thiết, ví dụ tự ý đi chụp “cho yên tâm” mà không có triệu chứng hay chỉ định lâm sàng.
Tuy nhiên, trong thực hành lâm sàng hiện đại, các máy X-quang đều được hiệu chuẩn nghiêm ngặt và tuân thủ nguyên tắc ALARA (As Low As Reasonably Achievable) – nghĩa là dùng liều bức xạ thấp nhất có thể mà vẫn đảm bảo chất lượng hình ảnh.
Lợi ích của chụp X-quang vượt trội so với rủi ro tiềm ẩn
– Chẩn đoán nhanh các bệnh lý nguy hiểm: như viêm phổi, lao, gãy xương, tràn khí màng phổi…
– Theo dõi tiến triển điều trị: ví dụ đánh giá đáp ứng kháng sinh ở bệnh nhân viêm phổi.
– Phát hiện sớm bất thường: giúp can thiệp kịp thời, tránh biến chứng.
Trong phòng khám của tôi, nhiều trường hợp ho kéo dài tưởng đơn giản, nhưng nhờ X-quang phát hiện sớm khối u phổi hoặc dị vật đường thở – nếu trì hoãn, hậu quả có thể rất nghiêm trọng.
Cách giảm thiểu rủi ro khi cần chụp X-quang
– Chỉ chụp khi có chỉ định y khoa rõ ràng – đừng tự ý yêu cầu hoặc né tránh khi bác sĩ khuyên làm.
– Thông báo ngay nếu bạn đang mang thai hoặc nghi ngờ có thai – kỹ thuật viên sẽ áp dụng biện pháp bảo vệ đặc biệt.
– Yêu cầu tấm chắn chì cho vùng không cần chụp (như tuyến giáp, bụng dưới).
– Lưu giữ kết quả chụp cũ để tránh chụp lặp không cần thiết khi đi khám lại.
Chụp X-quang không gây hại nếu được thực hiện đúng chỉ định và quy trình an toàn. Nguy cơ từ liều bức xạ chẩn đoán là cực kỳ thấp – thấp hơn nhiều so với nguy cơ bỏ sót chẩn đoán khi không chụp. Nếu bác sĩ đề nghị bạn chụp X-quang, đó thường là bước cần thiết để bảo vệ sức khỏe của bạn, chứ không phải mối đe dọa.
Bạn hoàn toàn có thể yên tâm – miễn là thực hiện tại cơ sở y tế uy tín và trao đổi thẳng thắn với bác sĩ về lo lắng của mình.
