Trào ngược dạ dày gây sụt cân có nguy hiểm không

Trào ngược dạ dày là bệnh lý không còn xa lạ với nhiều người hiện nay. Tuy nhiên, ngoài các triệu chứng phổ biến như ợ nóng, ợ chua, đau tức vùng thượng vị thì hiện tượng trào ngược dạ dày gây sụt cân lại ít được chú ý. Việc giảm cân bất thường có thể là dấu hiệu cho thấy bệnh đã tiến triển nặng hoặc xuất hiện biến chứng. Trong bài viết này, hãy cùng tìm hiểu sâu hơn về mối liên hệ giữa trào ngược dạ dày và hiện tượng sụt cân không rõ nguyên nhân, cũng như cách phòng ngừa và điều trị hiệu quả.

1. Trào ngược dạ dày là gì và vì sao lại gây sụt cân

1.1. Tổng quan về trào ngược dạ dày

Trào ngược dạ dày thực quản là tình trạng dịch vị trong dạ dày bị đẩy ngược lên thực quản. Đây là hệ quả của việc cơ vòng dưới thực quản – bộ phận có vai trò ngăn axit trào ngược – hoạt động kém hiệu quả. Người bệnh thường cảm thấy nóng rát vùng ngực, buồn nôn, ợ chua, đau họng, ho kéo dài, đau tức ngực, đặc biệt sau khi ăn no hoặc nằm nghỉ.

Tình trạng trào ngược lặp lại nhiều lần không chỉ ảnh hưởng đến thực quản mà còn tác động đến tâm lý, giấc ngủ, chế độ ăn uống và toàn bộ hệ tiêu hóa.

1.2. Cơ chế trào ngược dạ dày gây sụt cân

Việc trào ngược axit kéo dài gây kích thích niêm mạc thực quản, tạo cảm giác khó chịu khi ăn, dẫn đến chán ăn. Người bệnh thường có cảm giác no nhanh, đầy bụng dù ăn ít, kèm theo buồn nôn hoặc nôn sau ăn. Để tránh cảm giác khó chịu, nhiều người bắt đầu giảm khẩu phần ăn, ăn ít bữa hoặc tránh ăn các món họ yêu thích trước đó.

Ngoài ra, bệnh nhân thường phải tuân theo chế độ ăn kiêng nghiêm ngặt để kiểm soát trào ngược như hạn chế chất béo, gia vị, đồ ngọt, đồ chua, cà phê… dẫn đến tình trạng mất cân bằng dinh dưỡng. Hệ tiêu hóa vốn đã yếu nay lại càng khó hấp thụ đủ dưỡng chất cần thiết, khiến cơ thể thiếu hụt năng lượng và sụt cân rõ rệt.

Trong nhiều trường hợp, sụt cân không chỉ đơn thuần là hệ quả của việc ăn ít mà còn là dấu hiệu cho thấy bệnh đang tiến triển nặng hơn hoặc đã gây ra những tổn thương nghiêm trọng trong hệ tiêu hóa.

2. Dấu hiệu nhận biết trào ngược dạ dày kèm theo sụt cân

2.1. Chán ăn và đầy bụng kéo dài

Đây là biểu hiện khá phổ biến ở người bị trào ngược. Dù ăn lượng nhỏ, người bệnh vẫn có cảm giác nặng bụng, đầy hơi, khó chịu vùng thượng vị. Điều này ảnh hưởng đến tâm lý ăn uống, làm giảm khẩu phần hàng ngày, dẫn đến thiếu hụt năng lượng và giảm cân dần theo thời gian.

2.2. Buồn nôn, nôn sau ăn

Khi axit trào ngược mạnh lên thực quản, niêm mạc họng bị kích thích, gây cảm giác buồn nôn. Một số người còn bị nôn sau ăn, làm mất lượng lớn thức ăn vừa dung nạp. Việc nôn kéo dài không chỉ ảnh hưởng tới hệ tiêu hóa mà còn khiến người bệnh mất nước, điện giải và giảm cân nhanh chóng.

2.3. Mệt mỏi, mất sức và khó tập trung

Sự thiếu hụt năng lượng do ăn ít, hấp thu kém và nôn ói kéo dài khiến cơ thể nhanh chóng suy nhược. Người bệnh thường xuyên thấy uể oải, mất tập trung, trí nhớ giảm, giảm hiệu suất làm việc và học tập. Cảm giác mệt mỏi kéo dài khiến bệnh nhân càng không muốn ăn, tạo ra một vòng luẩn quẩn khiến cân nặng tiếp tục sụt giảm.

3. Những nguyên nhân tiềm ẩn làm tình trạng thêm nghiêm trọng

3.1. Stress và rối loạn giấc ngủ

Áp lực công việc, học hành, căng thẳng tinh thần hay mất ngủ đều ảnh hưởng xấu đến hệ tiêu hóa. Cortisol – hormone căng thẳng – làm giảm nhu động ruột và tăng tiết axit dạ dày, từ đó làm tình trạng trào ngược nặng hơn. Mất ngủ kéo dài khiến cơ thể suy nhược, giảm cảm giác thèm ăn, gây ra hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng sụt cân.

3.2. Sử dụng thuốc không đúng cách

Một số người tự ý sử dụng thuốc dạ dày không theo chỉ định, hoặc dùng thuốc giảm đau, kháng viêm dài ngày gây kích ứng niêm mạc tiêu hóa. Tác dụng phụ của thuốc có thể gây buồn nôn, tiêu chảy, rối loạn tiêu hóa nhẹ khiến việc ăn uống trở nên khó khăn, lâu dần làm giảm cân không mong muốn.

3.3. Biến chứng nghiêm trọng

Khi trào ngược không được điều trị hiệu quả, có thể gây ra biến chứng như viêm thực quản, hẹp thực quản, loét hoặc tình trạng Barrett thực quản. Các tổn thương này làm cho quá trình nuốt trở nên đau đớn, gây sợ ăn, từ đó dẫn đến thiếu hụt dinh dưỡng và sụt cân nhanh chóng. Đây là dấu hiệu cảnh báo bệnh đã bước sang giai đoạn nghiêm trọng, cần được can thiệp y tế kịp thời.

4. Khi nào nên đi khám bác sĩ?

Người bệnh nên đi khám ngay nếu phát hiện sụt cân nhanh trong thời gian ngắn (giảm từ 5% trọng lượng cơ thể trong 1–2 tháng) kèm theo các dấu hiệu như chán ăn, buồn nôn kéo dài, nôn sau ăn, ợ nóng, đau tức ngực hoặc khó nuốt.

Trong trường hợp có biểu hiện nặng như đau vùng thượng vị dữ dội, nôn ra máu, phân đen, đau họng kéo dài hoặc khó thở về đêm, cần thăm khám sớm để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời. Không nên tự ý điều trị tại nhà bằng mẹo dân gian hoặc thuốc không rõ nguồn gốc, vì có thể che lấp triệu chứng và làm bệnh tiến triển nặng hơn.

5. Các phương pháp chẩn đoán trào ngược dạ dày chính xác

5.1. Nội soi thực quản – dạ dày – tá tràng

Nội soi là phương pháp hiệu quả giúp bác sĩ quan sát trực tiếp niêm mạc dạ dày và thực quản, từ đó phát hiện tổn thương như viêm, loét, xước niêm mạc hoặc tình trạng Barrett thực quản. Đây cũng là phương pháp giúp loại trừ các nguyên nhân gây sụt cân khác như ung thư hoặc khối u trong đường tiêu hóa.

5.2. Đo pH thực quản 24 giờ

Kỹ thuật đo pH giúp đánh giá chính xác lượng axit trào ngược từ dạ dày lên thực quản trong suốt 1 ngày. Nhờ đó, bác sĩ xác định được tần suất và mức độ trào ngược, từ đó điều chỉnh phương pháp điều trị phù hợp.

5.3. Đo áp lực nhu động thực quản HRM

HRM là phương pháp đo lường hoạt động co bóp và sự phối hợp của các cơ thắt thực quản. Nếu cơ vòng dưới thực quản hoạt động kém, dễ dẫn đến tình trạng axit trào ngược. Đây là xét nghiệm quan trọng giúp phân loại đúng nhóm bệnh nhân và định hướng điều trị rõ ràng.

6. Làm sao để cải thiện trào ngược dạ dày và ngăn sụt cân

6.1. Ăn uống đúng cách

Người bệnh nên chia nhỏ bữa ăn trong ngày thay vì ăn 3 bữa chính. Ưu tiên thực phẩm mềm, dễ tiêu như cháo, súp, cơm nhão, tránh ăn thực phẩm cay, chua, nhiều dầu mỡ hoặc đồ uống có gas. Hạn chế nằm ngay sau ăn, tránh vận động mạnh khi bụng đang no. Nên ăn tối trước giờ ngủ tối thiểu 2 tiếng để giảm nguy cơ trào ngược về đêm.

6.2. Thiết lập thói quen sinh hoạt hàng ngày tốt

Ngủ đủ giấc, kê cao gối khi ngủ, hạn chế dùng điện thoại trước khi ngủ, tránh căng thẳng kéo dài. Tập thể dục nhẹ nhàng mỗi ngày giúp tăng cường tiêu hóa và duy trì cân nặng ổn định.

Nếu có thói quen hút thuốc, uống rượu bia, hãy cố gắng loại bỏ để giảm kích ứng niêm mạc dạ dày và cải thiện tình trạng trào ngược.

6.3. Điều trị y tế khi cần thiết

Bác sĩ có thể chỉ định dùng thuốc ức chế tiết axit như PPI, thuốc trung hòa axit, thuốc làm trống dạ dày hoặc thuốc bảo vệ niêm mạc thực quản. Trong trường hợp có biến chứng nặng hoặc điều trị nội khoa không hiệu quả, có thể cần đến can thiệp ngoại khoa như phẫu thuật thắt cơ vòng thực quản dưới.

Điều quan trọng là tuân thủ đúng chỉ định điều trị, tái khám định kỳ và kết hợp với thay đổi lối sống để đạt hiệu quả lâu dài.

7. Tình trạng trào ngược dạ dày gây sụt cân có nguy hiểm không?

Trào ngược dạ dày gây sụt cân là một dấu hiệu cảnh báo đáng lo. Nếu không được kiểm soát tốt, người bệnh dễ rơi vào tình trạng suy dinh dưỡng, thiếu vitamin và khoáng chất, rối loạn miễn dịch, giảm chức năng tim mạch, thần kinh và các cơ quan khác. Sụt cân nhanh chóng cũng ảnh hưởng đến tâm lý, làm người bệnh tự ti, lo lắng, từ đó tạo ra áp lực tâm lý tiêu cực khiến bệnh càng trở nên khó kiểm soát hơn.

Hãy chủ động theo dõi cân nặng định kỳ để phát hiện kịp thời các bất thường. Nếu bạn đang mắc trào ngược dạ dày và nhận thấy mình giảm cân nhanh trong thời gian ngắn, nên đến cơ sở y tế để được khám và tư vấn sớm. Việc phối hợp giữa điều trị y tế, chế độ dinh dưỡng hợp lý và duy trì thói quen sống lành mạnh sẽ giúp kiểm soát tốt bệnh trào ngược, phục hồi cân nặng và bảo vệ sức khỏe toàn diện.