Cách giải độc gan sau khi dùng kháng sinh

Kháng sinh giúp kiểm soát nhiễm khuẩn hiệu quả, nhưng đồng thời cũng tạo thêm gánh nặng cho gan trong quá trình chuyển hóa và đào thải thuốc. Vì vậy, giải độc gan sau khi dùng kháng sinh là bước quan trọng giúp gan phục hồi, giảm cảm giác mệt mỏi, nóng trong và hỗ trợ cơ thể trở lại trạng thái khỏe mạnh, ổn định hơn.

1. Thuốc kháng sinh gây tổn thương gan như thế nào?

Thuốc kháng sinh có thể gây tổn thương gan chủ yếu vì gan là cơ quan chịu trách nhiệm chuyển hóa và thải trừ thuốc ra khỏi cơ thể. Trong quá trình này, một số kháng sinh tạo ra các chất chuyển hóa độc, làm tế bào gan bị viêm, ứ mật hoặc tổn thương theo cả hai cơ chế cùng lúc.

Về mặt y học, tình trạng này được gọi là tổn thương gan do thuốc (DILI). DILI không xảy ra phổ biến nhưng cũng không hiếm, ước tính gặp ở khoảng 1/10.000 đến 1/100.000 người sử dụng thuốc. Khi bị ảnh hưởng, người bệnh có thể xuất hiện các triệu chứng như vàng da, đau tức vùng hạ sườn phải, buồn nôn, mệt mỏi, chán ăn, nhưng không có dấu hiệu hay xét nghiệm nào đủ đặc hiệu để chẩn đoán chắc chắn ngay từ đầu.

Riêng với kháng sinh, nguy cơ tổn thương gan cao hơn do đây là nhóm thuốc được sử dụng rất rộng rãi. Phần lớn các trường hợp tổn thương gan do kháng sinh là phản ứng bất thường của cơ thể, khó dự đoán trước và thường không phụ thuộc vào liều dùng. Một số loại kháng sinh, đặc biệt là amoxicillin–clavulanate, được ghi nhận là nguyên nhân hàng đầu gây DILI trên toàn cầu.

Ngoài tác động trực tiếp lên tế bào gan, kháng sinh còn làm rối loạn hệ vi sinh vật đường ruột. Khi lợi khuẩn bị suy giảm, quá trình chuyển hóa thuốc và bảo vệ gan trở nên kém hiệu quả hơn, từ đó làm tăng nguy cơ tổn thương gan. Vì vậy, trong quá trình dùng kháng sinh, việc theo dõi chức năng gan là rất quan trọng, nhất là ở những người có sẵn yếu tố nguy cơ như ăn nhiều chất béo hoặc bệnh gan nền. Ngừng thuốc kịp thời khi có dấu hiệu bất thường vẫn là biện pháp hiệu quả nhất để gan phục hồi.

2. Cách giải độc gan sau khi dùng kháng sinh

Cách giải độc gan sau khi dùng kháng sinh không nằm ở một biện pháp đơn lẻ, mà là sự kết hợp hợp lý giữa ăn uống, bổ sung vi sinh và tránh những yếu tố gây hại cho gan – đường ruột. Sau một đợt điều trị bằng kháng sinh thì bạn nên:

Bổ sung men vi sinh đúng cách: Kháng sinh có thể làm rối loạn hệ vi sinh đường ruột, gián tiếp tăng gánh nặng chuyển hóa cho gan. Việc dùng men vi sinh giúp cân bằng lại hệ khuẩn, hỗ trợ gan trong quá trình thải độc sau khi uống kháng sinh, đồng thời giảm nguy cơ tiêu chảy và rối loạn tiêu hóa. Lưu ý: Nên uống men vi sinh cách kháng sinh khoảng 4–6 giờ để tránh bị kháng sinh tiêu diệt.
Ưu tiên thực phẩm lên men tự nhiên: Sữa chua, kim chi, dưa cải muối, kombucha hay một số loại phô mai lên men chứa lợi khuẩn như Lactobacillus. Những vi khuẩn này giúp phục hồi hệ vi sinh đường ruột, từ đó giảm áp lực lên gan trong quá trình giải độc gan sau khi dùng kháng sinh.
Tăng cường thực phẩm giàu chất xơ (sau khi kết thúc kháng sinh): Chất xơ không được cơ thể tiêu hóa trực tiếp nhưng lại là “thức ăn” cho lợi khuẩn. Khi hệ vi sinh khỏe mạnh, gan sẽ hoạt động hiệu quả hơn trong việc cách giải độc kháng sinh ra khỏi cơ thể. Nên bổ sung rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên cám sau khi đã uống xong kháng sinh vì chất xơ có thể làm giảm hấp thu thuốc nếu dùng cùng lúc.
Bổ sung thực phẩm prebiotic hỗ trợ gan – ruột: Ngoài chất xơ, một số thực phẩm chứa polyphenol như cacao nguyên chất hay rượu vang đỏ (dùng rất hạn chế) có tác dụng nuôi lợi khuẩn đường ruột. Điều này gián tiếp hỗ trợ gan trong quá trình thải độc sau khi uống kháng sinh.
Tránh thực phẩm gây cản trở chuyển hóa thuốc: Trong thời gian dùng và ngay sau kháng sinh, nên tránh bưởi và nước ép bưởi vì chúng có thể làm rối loạn enzym gan, ảnh hưởng đến quá trình phân giải thuốc. Ngoài ra, các sản phẩm bổ sung canxi hoặc nước cam tăng cường canxi cũng có thể làm giảm hấp thu một số loại kháng sinh.

Tóm lại, giải độc gan sau khi dùng kháng sinh là bước chăm sóc sức khỏe quan trọng nhưng cần được thực hiện một cách khoa học và có chọn lọc. Việc duy trì chế độ ăn lành mạnh, nghỉ ngơi hợp lý, hạn chế rượu bia và tuân thủ tư vấn y tế sẽ giúp gan có điều kiện tự phục hồi tốt hơn. Thay vì lạm dụng các sản phẩm truyền miệng, người bệnh nên ưu tiên giải pháp an toàn, phù hợp với thể trạng để bảo vệ gan bền vững và phòng ngừa những ảnh hưởng lâu dài sau quá trình điều trị kháng sinh.

Nguồn thông tin tham khảo: Healthline.com, Medsafe.govt.nz, Pmc.ncbi.nlm.nih.gov,