SGPT trong xét nghiệm máu là gì?

“Mới đây tôi đi khám sức khỏe định kỳ và thấy kết quả xét nghiệm ghi ‘SGPT tăng’. Tôi hơi lo vì không hiểu chỉ số này phản ánh điều gì – có phải gan đang bị tổn thương không, hay chỉ là do ăn uống thất thường gần đây? Mong bác sĩ giải thích rõ giúp tôi.”

Chuyên viên tư vấn

Chào bạn! Câu hỏi của bạn rất hợp lý và tôi gặp khá nhiều bệnh nhân cũng băn khoăn như vậy khi lần đầu nhìn thấy chỉ số SGPT trong phiếu xét nghiệm máu.

SGPT (Serum Glutamic Pyruvic Transaminase) – còn được gọi là ALT (Alanine Aminotransferase) – là một loại enzyme chủ yếu có trong tế bào gan. Khi gan bị tổn thương, enzyme này sẽ rò rỉ vào máu, khiến nồng độ SGPT trong xét nghiệm tăng cao. Vì vậy, SGPT là một dấu ấn sinh học nhạy cảm để đánh giá tình trạng tổn thương tế bào gan.

Dưới đây, tôi sẽ giải thích chi tiết hơn để bạn hiểu rõ ý nghĩa lâm sàng của chỉ số này và cách xử trí phù hợp.

Nguyên nhân khiến SGPT trong máu tăng cao

– Viêm gan do virus (như viêm gan B, C): Đây là nguyên nhân phổ biến nhất ở nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam.
– Gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD): Gặp ở người thừa cân, béo phì, rối loạn lipid máu hoặc đái tháo đường tuýp 2.
– Lạm dụng rượu bia: Rượu gây độc trực tiếp lên tế bào gan, làm tăng men gan, đặc biệt là SGPT và SGOT.
– Dùng thuốc hoặc thực phẩm chức năng không phù hợp: Một số kháng sinh, thuốc giảm đau (như paracetamol liều cao), thảo dược không rõ nguồn gốc có thể gây tổn thương gan.
– Các bệnh lý khác: Viêm gan tự miễn, xơ gan, thậm chí gắng sức quá mức hoặc tiêm chích cũng có thể làm SGPT tăng nhẹ.

Khi nào nên lo lắng về chỉ số SGPT?

Không phải cứ tăng SGPT là nguy hiểm. Tuy nhiên, bạn nên đi khám chuyên sâu nếu:

– SGPT tăng trên 2 lần giới hạn trên của bình thường (thường > 80 U/L, tùy theo phòng xét nghiệm).
– Kèm theo triệu chứng: mệt mỏi kéo dài, vàng da, chán ăn, buồn nôn, nước tiểu sẫm màu.
– Tăng men gan kéo dài trên 2–4 tuần mà không rõ nguyên nhân.
– Có yếu tố nguy cơ: nghiện rượu, tiền sử viêm gan, béo phì, dùng thuốc dài ngày.

Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều trường hợp chỉ tăng nhẹ SGPT do ăn đêm, thức khuya hoặc tập gym quá sức – và men gan trở về bình thường sau khi điều chỉnh lối sống.

Làm sao để giảm và ổn định chỉ số SGPT?

– Ngưng rượu bia hoàn toàn, ít nhất trong thời gian đánh giá nguyên nhân.
– Kiểm soát cân nặng: Giảm 5–10% trọng lượng cơ thể có thể cải thiện đáng kể gan nhiễm mỡ và men gan.
– Ăn uống lành mạnh: Hạn chế đồ chiên rán, đường tinh luyện; tăng cường rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt.
– Không tự ý dùng thuốc hoặc thực phẩm chức năng “giải độc gan” – nhiều sản phẩm này chưa được chứng minh hiệu quả và có thể gây hại thêm cho gan.
– Tập thể dục đều đặn: 30 phút/ngày, 5 ngày/tuần giúp cải thiện chuyển hóa và bảo vệ gan.

Cần làm thêm xét nghiệm gì khi SGPT tăng?

Bác sĩ thường sẽ yêu cầu:

– Xét nghiệm men gan đầy đủ: bao gồm SGOT (AST), GGT, ALP để so sánh tỷ lệ và xác định nguồn gốc tổn thương.
– Siêu âm bụng: Đánh giá cấu trúc gan, phát hiện gan nhiễm mỡ, u gan, sỏi mật…
– Xét nghiệm virus viêm gan B, C nếu chưa từng tầm soát.
– Trong một số trường hợp, có thể cần xét nghiệm chức năng tuyến giáp, sắt huyết thanh hoặc thậm chí sinh thiết gan nếu nghi ngờ bệnh lý hiếm.

Chỉ số SGPT tăng nhẹ đơn độc thường không nguy hiểm, nhưng lại là “tiếng chuông cảnh báo” sớm về sức khỏe gan – cơ quan thầm lặng nhưng cực kỳ quan trọng. Thay vì lo lắng thái quá, bạn hãy xem đây là cơ hội để điều chỉnh lối sống, đồng thời tìm đúng nguyên nhân thay vì tự chẩn đoán qua mạng. Nếu SGPT tăng kèm các dấu hiệu bất thường, đừng chần chừ – hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa gan để được tư vấn kịp thời.