GGT trong xét nghiệm máu là gì? GGT cao có nguy hiểm không?
Chào bạn, tôi hiểu nỗi lo lắng của bạn khi nhận kết quả xét nghiệm men gan GGT cao. Trên thực tế, GGT (Gamma-glutamyl transferase) là một enzyme chủ yếu có trong gan và đường mật, và nồng độ GGT tăng thường phản ánh tình trạng tổn thương gan hoặc tắc nghẽn đường mật. Tuy nhiên, mức độ nguy hiểm còn phụ thuộc vào nguyên nhân gây tăng men gan và các chỉ số men gan khác đi kèm.
Nguyên nhân phổ biến khiến GGT tăng cao
– Lạm dụng rượu bia: Đây là nguyên nhân hàng đầu gây tăng GGT. Rượu kích thích gan sản xuất nhiều enzyme này để xử lý độc tố.
– Bệnh lý gan mật: Viêm gan, gan nhiễm mỡ, xơ gan, hoặc tắc ống mật do sỏi/giun đều có thể làm GGT tăng.
– Thuốc và hóa chất: Một số thuốc như phenytoin, carbamazepine, hoặc thuốc kháng sinh có thể làm GGT tăng.
– Bệnh lý ngoài gan: Đái tháo đường, suy tim, hoặc béo phì cũng liên quan đến men gan cao.
– Tăng men gan vô căn: Một số người có GGT cao nhẹ mà không tìm thấy nguyên nhân rõ ràng — thường lành tính nếu không kèm triệu chứng.
Khi nào GGT cao là dấu hiệu nguy hiểm?
Mức GGT bình thường ở người lớn thường dao động từ 5–40 U/L, dù một số phòng xét nghiệm mở rộng ngưỡng lên 5–48 U/L. Tuy nhiên, nam giới thường có mức GGT cao hơn nữ do ảnh hưởng của hormone và lối sống.
Các mức độ tăng GGT có thể được phân loại như sau:
– Tăng nhẹ: Nam 55–138 U/L, nữ 38–95 U/L
– Tăng vừa: Nam 138–275 U/L, nữ 95–190 U/L
– Tăng đáng kể: Nam >275 U/L, nữ >190 U/L
Bạn nên đi khám ngay nếu GGT tăng kèm theo:
– Vàng da, vàng mắt
– Mệt mỏi kéo dài, chán ăn, buồn nôn
– Phân bạc màu, nước tiểu sẫm
– Đau tức hạ sườn phải
– Men gan ALT/AST cũng tăng cao
Trong phòng khám, tôi thường thấy nhiều bệnh nhân chỉ tăng GGT nhẹ do uống rượu thường xuyên — nhưng cũng có trường hợp phát hiện sớm xơ gan hoặc ung thư đường mật nhờ xét nghiệm này.
Cách giảm GGT và bảo vệ gan hiệu quả
Việc giảm GGT không phải là mục tiêu điều trị, mà quan trọng hơn là xử lý đúng nguyên nhân gốc rễ. Dưới đây là những hướng tiếp cận an toàn và hiệu quả:
– Ngưng hoặc hạn chế rượu bia hoàn toàn: Đây là bước đầu tiên và quan trọng nhất. Nhiều người thấy GGT giảm rõ rệt chỉ sau 2–4 tuần kiêng rượu.
– Điều chỉnh thuốc nếu cần: Nếu bạn đang dùng thuốc có thể làm tăng GGT, bác sĩ có thể cân nhắc đổi thuốc hoặc theo dõi sát.
– Chế độ ăn lành mạnh: Tăng cường rau xanh, trái cây giàu chất chống oxy hóa (vitamin C, E), ngũ cốc nguyên cám; hạn chế đồ chiên rán, đường và chất béo bão hòa.
– Kiểm soát cân nặng: Giảm cân nếu bạn bị thừa cân hoặc gan nhiễm mỡ không do rượu.
– Tập thể dục đều đặn: Vận động 30 phút/ngày giúp cải thiện chức năng gan và giảm viêm.
– Không tự ý dùng thực phẩm chức năng: Một số loại “giải độc gan” trên thị trường có thể gây hại thêm cho gan nếu không có chỉ định y khoa.
Lưu ý: Thuốc tránh thai đường uống hoặc clofibrate có thể làm GGT giảm, nhưng không nên dùng chỉ để điều chỉnh men gan — vì có thể gây tác dụng phụ nghiêm trọng.
Men gan GGT nên được đánh giá cùng ALT và AST
Để đánh giá chính xác tình trạng gan, GGT không nên xem xét riêng lẻ, mà cần kết hợp với:
– ALT (Alanine Aminotransferase): Enzyme đặc hiệu cho tế bào gan. Mức bình thường ~7–56 U/L. ALT tăng mạnh thường gợi ý tổn thương tế bào gan (viêm gan virus, gan nhiễm mỡ).
– AST (Aspartate Aminotransferase): Có trong gan, tim, cơ. Mức bình thường ~5–40 U/L. Tỷ lệ AST/ALT >2 có thể gợi ý xơ gan do rượu.
Khi GGT tăng kèm theo ALT/AST bình thường, khả năng cao là do rượu hoặc thuốc. Nhưng nếu cả ba men gan đều tăng, cần nghĩ đến tổn thương gan thực thể và cần siêu âm, thậm chí xét nghiệm chuyên sâu hơn.
GGT cao không phải lúc nào cũng nguy hiểm, nhưng là một “cảnh báo sớm” từ gan mà bạn không nên bỏ qua. Trong nhiều trường hợp, chỉ cần thay đổi lối sống — đặc biệt là ngưng rượu — là men gan sẽ trở về bình thường. Tuy nhiên, nếu GGT tăng kéo dài, tăng rất cao, hoặc đi kèm triệu chứng, bạn nên đi khám chuyên khoa gan mật để loại trừ bệnh lý nghiêm trọng. Đừng đợi đến khi gan “kêu cứu” — hãy lắng nghe nó ngay từ những dấu hiệu đầu tiên.
