Đo hoạt độ ALT là gì và khi nào cần thực hiện xét nghiệm này?

Dạo gần đây tôi thấy mệt mỏi, chán ăn, đôi lúc còn buồn nôn. Người quen khuyên nên đi xét nghiệm gan, trong đó có “đo hoạt độ ALT”. Tôi không hiểu rõ ALT là gì, xét nghiệm này nói lên điều gì về sức khỏe gan của mình, và liệu có đáng lo không nếu chỉ số này cao?

Chuyên viên tư vấn

Đã trả lời: Ngày

Chào bạn,

Đo hoạt độ ALT (Alanine Aminotransferase) là một xét nghiệm máu rất phổ biến, giúp đánh giá tình trạng tổn thương tế bào gan. ALT chủ yếu tồn tại trong gan, nên khi men này tăng trong máu, thường là dấu hiệu cho thấy gan đang bị tổn thương – dù bạn chưa có triệu chứng rõ rệt.

ALT là gì và vai trò của nó trong cơ thể?

ALT là một loại enzyme (men gan) tập trung chủ yếu trong tế bào gan. Khi tế bào gan bị tổn thương hoặc phá hủy – do virus, rượu, thuốc, mỡ gan hay các bệnh lý khác – ALT sẽ “rò rỉ” vào máu, làm tăng nồng độ men này trong xét nghiệm.

Trong lâm sàng, đo hoạt độ ALT thường được chỉ định cùng với AST, GGT, bilirubin… để đánh giá tổng thể chức năng gan. Tuy nhiên, ALT được xem là chỉ điểm nhạy và đặc hiệu hơn cho tổn thương gan, vì ít bị ảnh hưởng bởi các cơ quan khác như tim hay cơ bắp (khác với AST).

Nguyên nhân khiến hoạt độ ALT tăng cao

– Gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD): Đây là nguyên nhân phổ biến nhất ở người thừa cân, rối loạn chuyển hóa.
– Viêm gan do virus: Như viêm gan B, C – có thể làm ALT tăng nhiều lần so với bình thường.
– Lạm dụng rượu bia: Gây tổn thương gan mạn tính, dẫn đến men gan tăng dần theo thời gian.
– Tác dụng phụ của thuốc: Một số thuốc hạ mỡ máu, kháng sinh, giảm đau (như paracetamol liều cao) có thể gây độc cho gan.
– Tăng men gan vô căn: Một số người có ALT hơi cao nhưng không tìm thấy nguyên nhân rõ ràng – vẫn cần theo dõi định kỳ.

Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đi xét nghiệm ALT

– Mệt mỏi kéo dài, chán ăn, buồn nôn không rõ nguyên nhân.
– Vàng da, vàng mắt hoặc nước tiểu sẫm màu.
– Đau tức vùng hạ sườn phải (vị trí gan).
– Có yếu tố nguy cơ: uống rượu thường xuyên, thừa cân, tiền sử viêm gan, dùng thuốc dài ngày.
– Khám sức khỏe định kỳ – vì nhiều bệnh gan diễn tiến âm thầm, không triệu chứng cho đến giai đoạn muộn.

Làm gì khi kết quả ALT tăng?

– Không hoảng loạn: ALT tăng nhẹ (dưới 2 lần giới hạn trên) có thể do vận động mạnh, nhịn ăn, hoặc dao động sinh lý.
– Xét nghiệm lại sau 2–4 tuần: Để loại trừ sai số và xác nhận xu hướng.
– Kết hợp siêu âm gan: Giúp phát hiện gan nhiễm mỡ, xơ gan hoặc khối bất thường.
– Điều chỉnh lối sống: Hạn chế rượu bia, kiểm soát cân nặng, tránh dùng thuốc không cần thiết.
– Không tự ý dùng “thuốc giải độc gan”: Nhiều sản phẩm không có bằng chứng khoa học, thậm chí có thể gây hại thêm cho gan.

Trong phòng khám, tôi gặp không ít bệnh nhân chỉ phát hiện viêm gan B mạn tính hoặc gan nhiễm mỡ nhờ xét nghiệm ALT tăng nhẹ trong gói khám sức khỏe định kỳ. Vì vậy, đừng xem nhẹ chỉ số này – dù bạn đang cảm thấy “vẫn khỏe”. Đo hoạt độ ALT là một công cụ đơn giản nhưng cực kỳ hữu ích để phát hiện sớm tổn thương gan, từ đó can thiệp kịp thời, tránh biến chứng xơ gan hay ung thư gan về sau. Nếu bạn có yếu tố nguy cơ, hãy xét nghiệm ít nhất mỗi năm một lần.