Đo hoạt độ ALT, GGT trong máu là gì và có ý nghĩa thế nào?

“Em đi xét nghiệm máu theo yêu cầu của công ty, thấy có chỉ số ALT và GGT nhưng không hiểu chúng phản ánh điều gì. Liệu men gan cao có phải do em thường xuyên uống bia? Bác sĩ có thể giải thích rõ giúp em được không?”

Chuyên viên tư vấn

Đã trả lời: Ngày

Chào bạn,

Việc đo hoạt độ ALT và GGT trong máu là một phần quan trọng trong xét nghiệm chức năng gan. Hai enzym này tăng cao thường phản ánh tình trạng tổn thương hoặc rối loạn ở gan — có thể do rượu bia, viêm gan virus, gan nhiễm mỡ hoặc dùng thuốc ảnh hưởng đến gan.

Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu bản chất, nguyên nhân và cách xử trí phù hợp.

ALT và GGT là gì? Vai trò của chúng trong cơ thể

ALT (Alanine Aminotransferase) và GGT (Gamma-Glutamyl Transferase) là hai enzym chủ yếu được tìm thấy trong tế bào gan.

– ALT: Chủ yếu tập trung ở gan, ít gặp ở các cơ quan khác. Khi tế bào gan bị tổn thương (do virus, độc chất, mỡ…), ALT sẽ rò rỉ vào máu và làm tăng nồng độ trong xét nghiệm. Vì vậy, ALT được xem là chỉ điểm đặc hiệu cho tổn thương gan.

– GGT: Có mặt ở gan, thận, tụy… nhưng rất nhạy với tổn thương do rượu hoặc ứ mật. GGT thường tăng sớm khi bạn uống rượu thường xuyên hoặc có vấn đề về đường mật.

Trong thực hành lâm sàng, tôi thường phối hợp đánh giá ALT, GGT cùng AST, bilirubin và albumin để có cái nhìn toàn diện về sức khỏe gan.

Nguyên nhân khiến ALT và GGT tăng cao

Có rất nhiều lý do khiến hai enzym này tăng, từ lành tính đến nghiêm trọng:

– Gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD): Thường gặp ở người thừa cân, đái tháo đường, rối loạn lipid.
– Lạm dụng rượu bia: Gây tổn thương trực tiếp lên tế bào gan, làm GGT tăng rõ rệt.
– Viêm gan virus (B, C…): Gây viêm mạn tính, dẫn đến tăng ALT kéo dài.
– Dùng thuốc hoặc thực phẩm chức năng độc cho gan: Như paracetamol liều cao, một số thảo dược không rõ nguồn gốc.
– Tắc nghẽn đường mật: Sỏi mật, viêm đường mật – khiến GGT tăng mạnh do ứ mật.
– Tăng men gan sinh lý nhẹ: Sau vận động mạnh, nhịn ăn lâu – thường tự hết sau vài ngày.

Tôi từng gặp nhiều bệnh nhân lo lắng khi thấy men gan “hơi cao”, nhưng sau kiểm tra kỹ lại chỉ do thói quen ăn uống hoặc stress – không phải bệnh lý.

Khi nào cần đi khám nếu ALT, GGT tăng?

Không phải cứ men gan tăng là nguy hiểm, nhưng bạn nên lưu ý nếu có các dấu hiệu sau:

– Men gan tăng gấp đôi trở lên so với giới hạn trên của bình thường (thường ALT > 80 U/L, GGT > 60 U/L ở nam).
– Kèm theo triệu chứng: mệt mỏi kéo dài, vàng da/mắt, chán ăn, buồn nôn, nước tiểu sẫm màu.
– Tăng men gan kéo dài > 2 tuần dù đã điều chỉnh lối sống.
– Có yếu tố nguy cơ: nghiện rượu, tiền sử viêm gan, béo phì, dùng thuốc dài ngày.

Trong những trường hợp này, bác sĩ có thể chỉ định siêu âm gan, xét nghiệm viêm gan virus, hoặc thậm chí FibroScan để đánh giá mức độ xơ hóa.

Cách giảm và phòng ngừa men gan tăng cao

Nếu ALT/GGT chỉ tăng nhẹ và không do bệnh lý nặng, bạn hoàn toàn có thể cải thiện bằng thay đổi lối sống:

– Hạn chế hoặc bỏ rượu bia hoàn toàn – đây là bước quan trọng nhất nếu GGT tăng.
– Giảm cân nếu thừa cân/béo phì, kết hợp chế độ ăn ít đường, ít chất béo bão hòa.
– Tránh tự ý dùng thuốc, thực phẩm chức năng khi chưa có hướng dẫn y khoa.
– Tập thể dục đều đặn: 30 phút/ngày, 5 ngày/tuần giúp cải thiện chuyển hóa gan.
– Tái khám định kỳ: Nếu từng có men gan cao, nên xét nghiệm lại sau 4–6 tuần để theo dõi xu hướng.

Lưu ý: Không nên tự ý dùng “thuốc hạ men gan” bán không kê đơn – vì điều trị đúng nguyên nhân mới mang lại hiệu quả bền vững.

Đo hoạt độ ALT và GGT trong máu là cách đơn giản nhưng hiệu quả để phát hiện sớm các vấn đề về gan – từ gan nhiễm mỡ, viêm gan đến tổn thương do rượu. Tuy nhiên, chỉ số này cần được đặt trong bối cảnh lâm sàng tổng thể, chứ không nên hoảng hốt chỉ vì con số hơi cao.

Nếu bạn vừa nhận kết quả xét nghiệm bất thường, hãy mang theo để bác sĩ đánh giá kèm triệu chứng, tiền sử và các xét nghiệm liên quan. Đa số trường hợp tăng men gan nhẹ đều có thể đảo ngược nếu can thiệp kịp thời và đúng cách.