Chỉ số ALT là gì và có ý nghĩa thế nào với sức khỏe gan của bạn?
Chào bạn, cảm ơn bạn đã chia sẻ mối lo lắng rất phổ biến mà nhiều người gặp phải sau khi nhận kết quả xét nghiệm. Chỉ số ALT (Alanine Aminotransferase) là một enzyme chủ yếu tồn tại trong tế bào gan – và khi gan bị tổn thương, ALT sẽ rò rỉ vào máu, khiến nồng độ trong xét nghiệm tăng cao. Đây là một trong những dấu hiệu sớm và nhạy bén nhất phản ánh tình trạng tổn thương tế bào gan.
Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu đúng về ALT, khi nào cần lo lắng, và nên làm gì tiếp theo.
Nguyên nhân khiến chỉ số ALT tăng cao
ALT tăng không phải lúc nào cũng đồng nghĩa với bệnh gan nặng, nhưng nó là “tín hiệu cảnh báo” từ cơ thể mà bạn không nên bỏ qua. Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:
– Viêm gan do virus (viêm gan A, B, C…), đặc biệt là viêm gan B mạn tính – rất thường gặp ở Việt Nam.
– Gan nhiễm mỡ, cả do rượu và không do rượu (thường liên quan đến thừa cân, đái tháo đường, rối loạn lipid máu).
– Tổn thương gan do thuốc hoặc thực phẩm chức năng: Một số thuốc giảm đau, kháng sinh, hay thậm chí các loại thảo dược “mát gan” không rõ nguồn gốc có thể gây độc cho gan.
– Xơ gan hoặc ung thư gan: ALT có thể tăng ở giai đoạn sớm, nhưng đôi khi lại bình thường ở giai đoạn muộn – nên không thể chỉ dựa vào ALT để loại trừ bệnh nặng.
– Các bệnh lý khác: Sốc nhiễm khuẩn, suy tim, hoặc tổn thương cơ nặng cũng có thể làm ALT tăng nhẹ.
Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân trẻ tuổi, không uống rượu bia, nhưng ALT vẫn tăng do gan nhiễm mỡ không do rượu – hệ quả của lối sống ít vận động và chế độ ăn nhiều đường, chất béo.
Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đi khám chuyên khoa gan
ALT thường không gây triệu chứng rõ rệt ở giai đoạn đầu. Tuy nhiên, nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu sau kèm theo chỉ số ALT cao, hãy đi khám ngay:
– Mệt mỏi kéo dài, chán ăn, buồn nôn.
– Vàng da, vàng mắt hoặc nước tiểu sẫm màu.
– Đau tức vùng hạ sườn phải (dưới xương sườn bên phải).
– ALT tăng liên tục qua nhiều lần xét nghiệm, dù không có triệu chứng.
– Có yếu tố nguy cơ: tiền sử viêm gan B/C, nghiện rượu, béo phì, dùng thuốc dài hạn.
Lưu ý: ALT có thể dao động theo thời gian và chịu ảnh hưởng bởi vận động mạnh, mất ngủ, hoặc thậm chí là bữa ăn nhiều dầu mỡ trước khi xét nghiệm. Vì vậy, bác sĩ thường yêu cầu xét nghiệm lại sau 1–2 tuần để xác nhận.
Tôi nên làm gì khi phát hiện chỉ số ALT cao?
Đừng tự ý dùng “thuốc giải độc gan” hay thực phẩm chức năng khi chưa có chẩn đoán rõ ràng. Thay vào đó, bạn nên:
– Tái khám và làm thêm xét nghiệm: Bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm men gan toàn diện (AST, GGT, ALP), siêu âm gan, xét nghiệm virus viêm gan, hoặc thậm chí FibroScan/MRI nếu cần.
– Điều chỉnh lối sống: Hạn chế rượu bia, giảm đường và chất béo xấu, tăng cường rau xanh, vận động đều đặn – đây là “liều thuốc” đầu tiên và hiệu quả nhất với gan nhiễm mỡ.
– Kiểm soát bệnh nền: Nếu bạn bị đái tháo đường, tăng mỡ máu hay béo phì, việc kiểm soát tốt các tình trạng này sẽ giúp gan hồi phục.
– Không tự ý dùng thuốc: Kể cả thuốc nam, thuốc bổ gan – vì nhiều loại có thể gây tổn thương gan thêm.
Chỉ số ALT là “cửa sổ” quan trọng để đánh giá sức khỏe gan, nhưng nó không nói lên toàn bộ câu chuyện. Nhiều người có ALT bình thường vẫn có thể mắc bệnh gan tiến triển âm thầm, trong khi người khác có ALT tăng nhẹ lại chỉ do lối sống. Điều quan trọng là kết hợp kết quả xét nghiệm với triệu chứng lâm sàng, yếu tố nguy cơ và các xét nghiệm hỗ trợ để có chẩn đoán chính xác.
Nếu bạn vừa nhận kết quả ALT cao, đừng hoảng loạn – nhưng cũng đừng bỏ qua. Hãy chủ động gặp bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa hoặc gan mật để được tư vấn cá thể hóa. Sức khỏe gan là nền tảng cho toàn bộ cơ thể, và can thiệp sớm luôn mang lại hiệu quả tốt nhất.
