AST là gì và chỉ số này nói lên điều gì về sức khỏe của bạn?

“Tôi vừa nhận kết quả xét nghiệm máu và thấy có mục ‘AST’ tăng cao. Không biết đây là chất gì, có nguy hiểm không? Liệu gan hay tim mình đang gặp vấn đề? Mong bác sĩ giải thích rõ giúp tôi.”

Chuyên viên tư vấn

Đã trả lời: Ngày

Chào bạn,

AST (Aspartate Aminotransferase) là một enzyme có trong nhiều mô của cơ thể, đặc biệt tập trung ở gan, tim, cơ xương và thận. Khi các tế bào ở những cơ quan này bị tổn thương, AST sẽ rò rỉ vào máu — khiến nồng độ AST trong xét nghiệm tăng cao. Vì vậy, xét nghiệm AST thường được dùng như một dấu hiệu gián tiếp để đánh giá tổn thương gan hoặc các cơ quan khác.

Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu đúng ý nghĩa lâm sàng của chỉ số này.

Nguyên nhân làm tăng men AST trong máu

– Tổn thương gan: Viêm gan virus (A, B, C), gan nhiễm mỡ, xơ gan, hoặc do dùng thuốc/toxic gan (như paracetamol liều cao).
– Tổn thương cơ tim: Nhồi máu cơ tim hoặc viêm cơ tim — dù hiện nay troponin là marker chính, AST vẫn có thể tăng nhẹ.
– Chấn thương cơ xương: Vận động quá mức, chấn thương nặng, hoặc bệnh lý cơ (như viêm cơ tự miễn).
– Các nguyên nhân khác: Suy thận cấp, tụy viêm, hoặc thậm chí sau tiêm vaccine nếu gây phản ứng viêm cơ tại chỗ.

Lưu ý: AST không đặc hiệu cho riêng gan — vì thế, bác sĩ thường kết hợp với ALT (men gan khác) để tính tỷ lệ AST/ALT, từ đó suy luận nguyên nhân chính xác hơn.

Khi nào nên lo lắng về chỉ số AST cao?

– AST tăng gấp 2–3 lần giới hạn trên của bình thường (thường ~40 U/L) mà không rõ nguyên nhân.
– Đi kèm vàng da, mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn, hoặc nước tiểu sẫm màu — gợi ý tổn thương gan.
– Có tiền sử nghiện rượu, béo phì, hoặc đang dùng thuốc ảnh hưởng gan.
– AST tăng kèm theo men tim (CK-MB, troponin) hoặc triệu chứng đau ngực — cần loại trừ vấn đề tim mạch.

Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân hoảng hốt khi thấy “men gan cao”, nhưng sau khi khai thác kỹ, nguyên nhân chỉ là do tập gym quá sức đêm trước khi xét nghiệm!

Làm sao để giảm và kiểm soát men AST?

– Xác định nguyên nhân gốc rễ: Không điều trị “men gan cao” một cách chung chung — cần tìm ra lý do cụ thể.
– Hạn chế rượu bia và thuốc không cần thiết: Nhiều loại thuốc, kể cả thảo dược, có thể gây độc gan.
– Kiểm soát cân nặng và chế độ ăn: Nếu bạn bị gan nhiễm mỡ, giảm 5–10% cân nặng có thể cải thiện đáng kể men gan.
– Không nhịn ăn trước xét nghiệm: Nhịn quá lâu đôi khi cũng làm men gan dao động nhẹ.
– Tái khám và theo dõi định kỳ: Nếu AST tăng nhẹ không rõ nguyên nhân, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm lại sau 2–4 tuần.

AST thấp hoặc “bình thường” có nghĩa là gan khỏe?

Không hẳn. Một số người có gan đã xơ hóa nặng nhưng men gan vẫn trong giới hạn bình thường — vì lúc này tế bào gan còn lại rất ít, không đủ để phóng thích enzyme vào máu. Do đó, chỉ số AST bình thường không loại trừ hoàn toàn bệnh gan.

Nếu bạn có yếu tố nguy cơ (viêm gan B/C, nghiện rượu, tiểu đường…), bác sĩ có thể chỉ định thêm siêu âm gan, FibroScan hoặc xét nghiệm chức năng gan toàn diện.

AST là một “tín hiệu cảnh báo” chứ không phải chẩn đoán. Tăng AST đơn độc, không triệu chứng, thường không nguy hiểm — nhưng nếu kéo dài hoặc đi kèm biểu hiện bất thường, bạn nên đi khám chuyên khoa gan mật hoặc nội tổng quát. Đừng tự ý dùng “thuốc hạ men gan” mà chưa rõ nguyên nhân, vì điều đó có thể che lấp bệnh lý thật sự.

Hãy nhớ: xét nghiệm là công cụ, còn chẩn đoán phải dựa trên lâm sàng. Tôi luôn khuyên bệnh nhân mang theo toàn bộ kết quả xét nghiệm gần nhất khi đến khám — điều đó giúp tôi đánh giá chính xác hơn rất nhiều.