ALT là chỉ số gì và có ý nghĩa thế nào trong xét nghiệm gan?

“Mới đây, em đi xét nghiệm máu tổng quát và thấy chỉ số ALT cao hơn bình thường. em rất lo lắng — không biết ALT là gì, có phải dấu hiệu bệnh gan không, hay chỉ do ăn uống gần đây? Mong bác sĩ giải thích giúp.”

Chuyên viên tư vấn

Đã trả lời: Ngày

Chào bạn!
ALT (Alanine Aminotransferase) là một enzyme chủ yếu có trong tế bào gan, đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hóa chất đạm. Khi tế bào gan bị tổn thương — dù nhẹ — ALT sẽ rò rỉ vào máu, khiến nồng độ trong xét nghiệm tăng cao. Vì vậy, chỉ số ALT là một dấu hiệu nhạy cảm phản ánh tình trạng tổn thương gan, dù chưa có triệu chứng rõ ràng.

Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu bản chất của chỉ số này, khi nào cần lo lắng, và làm sao để bảo vệ lá gan của mình.

Nguyên nhân phổ biến khiến ALT tăng

– Tổn thương gan do virus: Viêm gan A, B, C là những nguyên nhân hàng đầu làm ALT tăng đáng kể.
– Gan nhiễm mỡ: Cả do rượu (alcoholic fatty liver) và không do rượu (NAFLD) đều có thể gây men gan cao, đặc biệt ở người thừa cân, tiểu đường hoặc rối loạn lipid.
– Dùng thuốc hoặc thực phẩm chức năng: Một số thuốc giảm đau (như paracetamol liều cao), kháng sinh, thuốc điều trị lao, hay thậm chí thảo dược không rõ nguồn gốc có thể gây độc cho gan.
– Uống nhiều rượu bia: Rượu là chất độc trực tiếp với tế bào gan, dễ làm ALT tăng dù chưa có triệu chứng lâm sàng.
– Tập luyện quá sức hoặc chấn thương cơ: Mặc dù ALT chủ yếu ở gan, nhưng một lượng nhỏ cũng có trong cơ — vận động mạnh bất thường đôi khi làm men gan tăng nhẹ, tạm thời.

Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đi khám ngay

– Chỉ số ALT tăng gấp 2 lần trở lên so với giới hạn trên của bình thường (thường > 80 U/L).
– Kèm theo mệt mỏi kéo dài, vàng da, chán ăn, buồn nôn, nước tiểu sẫm màu.
– Có tiền sử viêm gan, nghiện rượu, béo phì, hoặc đang dùng thuốc ảnh hưởng gan.
– ALT tăng liên tục qua nhiều lần xét nghiệm dù đã thay đổi lối sống.

Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân chỉ phát hiện viêm gan B mạn tính nhờ xét nghiệm ALT tăng nhẹ — trong khi họ hoàn toàn không có triệu chứng. Đó là lý do vì sao xét nghiệm này lại quan trọng đến vậy.

Làm sao để hạ và ổn định chỉ số ALT?

– Ngưng rượu bia hoàn toàn: Đây là bước đầu tiên và hiệu quả nhất nếu bạn uống thường xuyên.
– Kiểm soát cân nặng: Giảm 5–10% trọng lượng cơ thể có thể cải thiện đáng kể gan nhiễm mỡ và men gan.
– Ăn uống lành mạnh: Hạn chế đồ chiên xào, đường tinh luyện; tăng rau xanh, chất xơ và protein từ thực vật.
– Không tự ý dùng thuốc hoặc “thải độc gan”: Nhiều sản phẩm quảng cáo “giải độc” lại chứa thành phần gây hại cho gan.
– Tái khám định kỳ: Nếu ALT tăng nhẹ mà không rõ nguyên nhân, nên xét nghiệm lại sau 2–4 tuần và làm thêm các xét nghiệm chuyên sâu (AST, GGT, siêu âm gan, HBsAg…).

ALT cao có đồng nghĩa với bệnh gan nặng không?

Không hẳn. ALT tăng phản ánh tổn thương tế bào gan, nhưng không cho biết mức độ xơ hóa hay suy gan. Ví dụ, trong viêm gan cấp tính do virus, ALT có thể tăng rất cao (>1000 U/L) nhưng gan vẫn hồi phục hoàn toàn. Ngược lại, ở giai đoạn xơ gan muộn, ALT đôi khi lại bình thường hoặc chỉ hơi cao, vì tế bào gan đã chết quá nhiều, không còn gì để “rò rỉ”.

Do đó, chỉ số ALT luôn cần được đánh giá trong tổng thể lâm sàng, kết hợp với các xét nghiệm khác và hình ảnh học.

ALT là “cửa sổ” giúp chúng ta phát hiện sớm tổn thương gan — thường trước cả khi có triệu chứng. Tăng ALT không phải lúc nào cũng nguy hiểm, nhưng không nên bỏ qua, đặc biệt nếu kéo dài hoặc kèm yếu tố nguy cơ. Thay vì lo lắng, bạn hãy xem đây là lời nhắc nhở từ cơ thể để điều chỉnh lối sống và tầm soát kịp thời. Nếu cần, hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa gan để được tư vấn cụ thể hơn.