ALT, GGT và AST trong xét nghiệm máu là gì ?

“Dạo gần đây em thấy mệt mỏi, chán ăn, thỉnh thoảng buồn nôn. Đi xét nghiệm máu theo yêu cầu của công ty, em thấy có mấy chỉ số ALT, AST và GGT cao hơn bình thường. Em rất lo – không biết gan có vấn đề gì nghiêm trọng không, hay chỉ do em uống cà phê nhiều và thức khuya. Bác sĩ có thể giải thích giúp em những chỉ số này là gì và khi nào thì đáng lo không ạ?”

Chuyên viên tư vấn

Đã trả lời: Ngày

Trả lời ngắn gọn (ngay sau tiêu đề):
Chào bạn! Cảm ơn bạn đã chia sẻ. ALT, AST và GGT là những enzym gan – chúng phản ánh tình trạng tổn thương hoặc hoạt động bất thường của gan. Khi các tế bào gan bị tổn thương, các enzym này “rò rỉ” vào máu, khiến chỉ số tăng cao. Mức độ nguy hiểm phụ thuộc vào mức độ tăng, thời gian kéo dài và nguyên nhân gây ra.

ALT, AST và GGT là gì trong xét nghiệm máu?

ALT (Alanine Aminotransferase), AST (Aspartate Aminotransferase) và GGT (Gamma-Glutamyl Transferase) là những enzym nội bào, chủ yếu tập trung trong gan – đặc biệt là ALT gần như chỉ có ở gan, nên rất đặc hiệu cho tổn thương gan.

– ALT: Là enzym nhạy cảm nhất với tổn thương tế bào gan. Khi gan bị viêm, nhiễm độc (do rượu, thuốc, virus…), ALT tăng sớm và rõ rệt.
– AST: Có mặt ở gan, tim, cơ và thận, nên ít đặc hiệu hơn ALT. Tuy nhiên, khi AST tăng đồng thời với ALT, đặc biệt nếu AST > ALT, có thể gợi ý tổn thương gan do rượu hoặc xơ gan.
– GGT: Rất nhạy với tổn thương đường mật và gan do rượu. GGT thường tăng sớm khi bạn uống rượu thường xuyên hoặc có tắc mật nhẹ.

Chỉ số ALT, AST bao nhiêu là bình thường?

Giá trị tham chiếu có thể khác nhau tùy phòng xét nghiệm, nhưng nhìn chung:

– ALT: 7–56 U/L (nam), 5–35 U/L (nữ)
– AST: 10–40 U/L
– GGT: 9–48 U/L (nam), 6–32 U/L (nữ)

Lưu ý: Phụ nữ thường có chỉ số enzym gan thấp hơn nam giới, và người tập thể thao cường độ cao đôi khi có AST/ALT tăng nhẹ do tổn thương cơ – không phải gan.

Khi nào chỉ số ALT, AST được coi là nguy hiểm?

Không phải cứ tăng là nguy hiểm – mức độ và bối cảnh lâm sàng mới quan trọng:

– Tăng nhẹ (1–2 lần giới hạn trên): Có thể do béo phì, gan nhiễm mỡ, dùng thuốc (paracetamol, statin…), hoặc vận động mạnh.
– Tăng trung bình (2–5 lần): Gợi ý viêm gan virus, gan nhiễm mỡ không do rượu tiến triển, hoặc viêm gan do thuốc.
– Tăng nặng (>5–10 lần): Thường gặp trong viêm gan cấp do virus (A, B, E), ngộ độc paracetamol, hoặc thiếu máu gan cấp.

Đặc biệt đáng lo nếu:
– ALT/AST tăng kéo dài >2 tuần mà không rõ nguyên nhân
– Kèm theo vàng da, nước tiểu sẫm, mệt mỏi kéo dài
– GGT cũng tăng cao – gợi ý tổn thương do rượu hoặc ứ mật

Đo hoạt độ AST (GOT) và ALT trong máu để làm gì?

Hoạt độ enzym (đơn vị U/L) phản ánh mức độ rò rỉ enzym từ tế bào vào máu, từ đó gián tiếp đánh giá mức độ tổn thương tế bào gan.

– AST (trước đây gọi là GOT): Dù có ở nhiều cơ quan, nhưng khi kết hợp với ALT, tỷ lệ AST/ALT giúp phân biệt nguyên nhân:
• AST/ALT < 1: Thường gặp trong gan nhiễm mỡ không do rượu hoặc viêm gan virus.
• AST/ALT > 2: Gợi ý tổn thương gan do rượu.

– ALT: Vì gần như chỉ có ở gan, nên đây là chỉ số “vàng” để theo dõi tổn thương gan mạn tính như viêm gan B, C hoặc gan nhiễm mỡ.

Tôi nên làm gì nếu ALT, AST cao?

Bạn đừng quá hoảng – nhiều trường hợp tăng nhẹ là lành tính. Tuy nhiên, tôi khuyên bạn:

– Không tự ý dùng thuốc bổ gan: Nhiều sản phẩm “mát gan” trên thị trường có thể chứa thảo dược gây độc cho gan.
– Ngưng rượu bia hoàn toàn ít nhất 2–4 tuần, sau đó xét nghiệm lại.
– Kiểm tra lại sau 2–4 tuần nếu tăng nhẹ và không có triệu chứng.
– Khám chuyên khoa gan nếu:
• ALT/AST tăng >2 lần giới hạn trên
• Có yếu tố nguy cơ (viêm gan B/C, béo phì, tiểu đường, uống rượu thường xuyên)
• Kèm GGT tăng, bilirubin tăng hoặc tiểu sẫm

Trong phòng khám, tôi thường yêu cầu siêu âm gan và xét nghiệm viêm gan virus cho những bệnh nhân có enzym gan tăng kéo dài – vì nhiều người bị gan nhiễm mỡ hoặc viêm gan B mà không có triệu chứng rõ ràng.

ALT, AST và GGT là “tín hiệu cảnh báo” từ gan – không phải chẩn đoán bệnh, nhưng rất hữu ích để phát hiện sớm tổn thương gan. Tăng nhẹ có thể do lối sống, nhưng tăng kéo dài hoặc mức độ cao cần được đánh giá kỹ. Đừng đợi đến khi vàng da hay đau bụng mới đi khám – vì lúc đó gan có thể đã bị tổn thương đáng kể. Hãy xem xét nghiệm gan là “báo động sớm”, và điều chỉnh lối sống ngay từ hôm nay.