Nhồi máu cơ tim có ST chênh lên là gì và có nguy hiểm không?
Chào bạn,
Nhồi máu cơ tim có ST chênh lên (STEMI – ST-Elevation Myocardial Infarction) là một dạng nhồi máu cơ tim cấp tính, xảy ra khi một nhánh động mạch vành bị tắc nghẽn hoàn toàn, khiến máu không thể đến nuôi một vùng cơ tim. Đây là tình trạng cấp cứu tim mạch nguy hiểm, có thể dẫn đến tử vong nếu không được can thiệp kịp thời.
Nhồi máu cơ tim có ST chênh lên là gì?
Đây là tình trạng tắc nghẽn đột ngột và hoàn toàn một nhánh động mạch vành – mạch máu chính nuôi tim – do cục máu đông hình thành trên nền mảng xơ vữa đã vỡ. Khi đó, một phần cơ tim bị thiếu máu nghiêm trọng, dẫn đến hoại tử nếu không được tái thông mạch kịp thời. Trên điện tâm đồ (ECG), biểu hiện đặc trưng là đoạn ST bị chênh lên rõ rệt, do đó có tên gọi “STEMI”.
Triệu chứng thường gặp
– Đau ngực dữ dội, thường ở giữa ngực hoặc sau xương ức, kéo dài trên 20 phút, không giảm khi nghỉ ngơi.
– Cảm giác đau có thể lan lên cổ, hàm, vai trái hoặc cánh tay trái.
– Khó thở, vã mồ hôi lạnh, buồn nôn, chóng mặt.
– Một số trường hợp (đặc biệt ở người lớn tuổi hoặc bệnh nhân đái tháo đường) có thể không đau ngực rõ rệt mà chỉ mệt lả, lú lẫn hoặc ngất.
Yếu tố nguy cơ
– Hút thuốc lá.
– Tăng huyết áp không kiểm soát.
– Rối loạn lipid máu (tăng cholesterol, triglyceride).
– Đái tháo đường type 2.
– Béo phì, lối sống ít vận động.
– Tiền sử gia đình có người trẻ tuổi bị bệnh mạch vành.
– Tuổi cao (nam >45 tuổi, nữ >55 tuổi).
Phương pháp chẩn đoán
– Điện tâm đồ (ECG): Là công cụ chẩn đoán nhanh và quyết định, cho thấy đoạn ST chênh lên ở các chuyển đạo tương ứng vùng tim bị tổn thương.
– Xét nghiệm men tim: Troponin I hoặc T tăng cao trong vài giờ sau cơn đau, xác nhận tổn thương cơ tim.
– Chụp mạch vành (angiography): Được thực hiện ngay sau chẩn đoán để xác định vị trí tắc nghẽn và can thiệp kịp thời.
– Siêu âm tim có thể hỗ trợ đánh giá chức năng tim và biến chứng.
Biến chứng
– Suy tim cấp hoặc mạn tính.
– Rối loạn nhịp tim nguy hiểm (rung thất, block nhĩ thất).
– Vỡ tim (hiếm nhưng rất nguy kịch).
– Sốc tim do bơm máu không đủ.
– Hình thành cục máu đông trong buồng tim, gây đột quỵ hoặc tắc mạch ngoại biên.
Phương pháp điều trị nhồi máu cơ tim có ST chênh lên
1. Can thiệp mạch vành qua da (PCI)
Đây là phương pháp ưu tiên hàng đầu nếu có thể thực hiện trong vòng 90–120 phút kể từ khi đến bệnh viện. Bác sĩ sẽ luồn ống thông từ động mạch đùi hoặc cổ tay lên tim, nong rộng đoạn mạch bị tắc và đặt stent để khôi phục lưu thông máu.
2. Sử dụng thuốc
– Thuốc tiêu sợi huyết: Dùng khi không thể can thiệp PCI kịp thời (trong vòng 12 giờ đầu).
– Chống kết tập tiểu cầu: Aspirin, clopidogrel, ticagrelor.
– Chống đông: Heparin, enoxaparin.
– Giảm đau, giãn mạch: Morphine, nitroglycerin.
– Thuốc điều trị nền: Chẹn beta, ức chế men chuyển, statin.
3. Phẫu thuật bắc cầu động mạch vành (CABG)
Ít được dùng trong giai đoạn cấp, nhưng có thể cần thiết nếu tổn thương mạch vành phức tạp, đa nhánh hoặc không phù hợp với can thiệp qua da.
Biện pháp phòng ngừa
– Kiểm soát các yếu tố nguy cơ: Huyết áp, đường huyết, mỡ máu.
– Ngừng hút thuốc hoàn toàn – đây là yếu tố nguy cơ có thể thay đổi mạnh nhất.
– Chế độ ăn lành mạnh: Giảm muối, chất béo bão hòa; tăng rau xanh, ngũ cốc nguyên cám.
– Tập thể dục đều đặn: Ít nhất 150 phút/tuần vận động vừa phải.
– Tuân thủ điều trị lâu dài: Dùng thuốc chống kết tập tiểu cầu, statin, chẹn beta theo chỉ định.
– Theo dõi định kỳ: Đặc biệt với người đã từng bị STEMI – nguy cơ tái phát rất cao nếu không quản lý tốt.
Nhồi máu cơ tim có ST chênh lên là một cấp cứu nội khoa – tim mạch tối khẩn, đòi hỏi xử trí trong “giờ vàng” để cứu sống cơ tim và tính mạng bệnh nhân. Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều ca đến muộn vì chủ quan với cơn đau ngực – hậu quả là suy tim vĩnh viễn hoặc tử vong. Nếu bạn hoặc người thân có triệu chứng nghi ngờ, hãy gọi cấp cứu ngay, đừng chờ “hết đau rồi đi”. Phòng bệnh luôn hiệu quả hơn chữa bệnh – và điều đó bắt đầu từ lối sống hôm nay.
