Cấu tạo của tim gồm những phần nào và hoạt động ra sao?
Chào bạn! Câu hỏi của bạn rất hay và rất nhiều người cũng thắc mắc như vậy. Tim không chỉ là một “cái bơm” đơn thuần – nó là một cơ quan phức tạp, được thiết kế tinh vi để duy trì sự sống. Về cơ bản, cấu tạo của tim bao gồm bốn buồng, các van một chiều, thành cơ đặc biệt và một hệ thống điện tự nhiên điều khiển nhịp đập. Tôi sẽ giải thích rõ hơn ngay sau đây.
Các thành phần chính trong cấu tạo của tim
Tim người là một cơ quan rỗng, nặng khoảng 250–350 gram, nằm lệch trái trong lồng ngực. Cấu tạo của tim được chia thành bốn phần chính, phối hợp nhịp nhàng để đảm bảo máu được bơm liên tục và hiệu quả:
– Hai tâm nhĩ (atria): Là buồng nhận máu. Tâm nhĩ phải tiếp nhận máu nghèo oxy từ toàn cơ thể qua tĩnh mạch chủ; tâm nhĩ trái nhận máu giàu oxy từ phổi qua tĩnh mạch phổi.
– Hai tâm thất (ventricles): Là buồng bơm máu đi. Tâm thất phải đẩy máu lên phổi để trao đổi khí; tâm thất trái – với thành cơ dày nhất – bơm máu giàu oxy đi nuôi toàn cơ thể qua động mạch chủ.
– Bốn van tim: Hoạt động như “cánh cửa một chiều”, ngăn máu trào ngược. Gồm van ba lá (giữa nhĩ và thất phải), van hai lá (giữa nhĩ và thất trái), van động mạch phổi và van động mạch chủ.
– Thành tim: Gồm ba lớp – nội tâm mạc (lót trong), cơ tim (co bóp), và ngoại tâm mạc (bảo vệ bên ngoài). Lớp cơ tim đặc biệt quan trọng vì nó quyết định sức bơm của tim.
Hệ thống điện – “bộ điều khiển nhịp tim” tự nhiên
Nhiều người không biết rằng tim có khả năng tự tạo nhịp nhờ hệ thống dẫn truyền điện nội tại. Nó bắt đầu từ nút xoang nhĩ (ở tâm nhĩ phải) – được xem là “máy tạo nhịp tự nhiên” – rồi lan qua tâm nhĩ, xuống nút nhĩ thất, qua bó His và mạng Purkinje để kích thích tâm thất co bóp. Nhờ vậy, tim đập đều đặn khoảng 60–100 lần/phút ở người trưởng thành, ngay cả khi bạn đang ngủ.
Dấu hiệu cảnh báo bất thường liên quan đến cấu tạo tim
Mặc dù tim rất bền bỉ, nhưng khi cấu trúc hoặc chức năng bị ảnh hưởng, cơ thể sẽ có những tín hiệu cảnh báo:
– Khó thở khi gắng sức hoặc khi nằm ngửa
– Đau ngực, hồi hộp, đánh trống ngực
– Mệt mỏi bất thường, phù chân hoặc mắt cá
– Ngất xỉu không rõ nguyên nhân
Đây có thể là dấu hiệu của bệnh van tim, suy tim, rối loạn nhịp hoặc dị tật bẩm sinh – những vấn đề liên quan trực tiếp đến cấu tạo hoặc chức năng của tim.
Làm sao để bảo vệ cấu trúc và chức năng tim?
Trong phòng khám, tôi thường khuyên bệnh nhân: “Tim khỏe bắt đầu từ lối sống.” Một số nguyên tắc quan trọng:
– Duy trì huyết áp, cholesterol và đường huyết ổn định – vì tăng huyết áp lâu ngày làm dày thành tim, xơ vữa động mạch làm giảm lưu lượng máu nuôi tim.
– Tập thể dục đều đặn – giúp cơ tim dẻo dai, cải thiện tuần hoàn.
– Không hút thuốc, hạn chế rượu bia – vì chúng gây tổn thương nội mạc mạch và làm rối loạn nhịp tim.
– Ăn uống cân bằng, giàu rau xanh, ngũ cốc nguyên cám, cá béo – cung cấp dưỡng chất thiết yếu cho tế bào cơ tim.
– Khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt nếu có tiền sử gia đình mắc bệnh tim mạch.
Cấu tạo của tim tuy phức tạp nhưng hoạt động một cách hài hòa và chính xác đến kinh ngạc. Hiểu rõ các thành phần như buồng tim, van tim và hệ thống điện không chỉ giúp bạn nhận biết sớm dấu hiệu bất thường, mà còn thúc đẩy bạn chủ động bảo vệ trái tim – cơ quan không bao giờ được nghỉ ngơi. Nếu bạn có triệu chứng nghi ngờ, đừng chần chừ – hãy đi khám để được đánh giá chuyên sâu bằng siêu âm tim hoặc điện tâm đồ.
