Trào ngược dạ dày triệu chứng điển hình là gì?

Chào bạn,

Đúng như những gì bạn mô tả, các biểu hiện như ợ nóng, ợ chua, ho kéo dài hay khàn tiếng vào buổi sáng rất có thể là triệu chứng của trào ngược dạ dày thực quản – một tình trạng xảy ra khi acid từ dạ dày trào ngược lên thực quản, gây kích ứng niêm mạc và tạo ra nhiều cảm giác khó chịu. Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu nguyên nhân, nhận biết dấu hiệu nguy hiểm và cách xử trí phù hợp.

Nguyên nhân gây ra các triệu chứng trào ngược dạ dày

Trào ngược dạ dày không chỉ đơn thuần là “ăn no quá” hay “uống cà phê nhiều”. Về bản chất, đây là rối loạn chức năng của van tâm vị – cơ vòng nối giữa thực quản và dạ dày. Khi van này yếu hoặc mở không đúng lúc, acid và dịch vị dễ dàng trào ngược lên trên. Một số yếu tố thúc đẩy bao gồm:

– Thói quen ăn uống không điều độ: ăn quá no, ăn khuya, tiêu thụ nhiều đồ cay, chua, dầu mỡ hoặc caffeine.
– Béo phì hoặc thừa cân: làm tăng áp lực ổ bụng, đẩy acid dạ dày lên thực quản.
– Mang thai: thay đổi nội tiết và chèn ép cơ học từ tử cung cũng góp phần gây trào ngược.
– Thoát vị hoành: một phần dạ dày bị đẩy lên lồng ngực qua cơ hoành, làm suy giảm chức năng van tâm vị.
– Một số thuốc (như thuốc giãn cơ, thuốc huyết áp, thuốc an thần) có thể làm giãn cơ vòng thực quản dưới, tạo điều kiện cho trào ngược xảy ra.

Các triệu chứng điển hình và dấu hiệu cảnh báo cần đi khám

Không phải ai bị trào ngược dạ dày cũng có cùng biểu hiện. Tuy nhiên, những triệu chứng phổ biến nhất bao gồm:

– Ợ nóng: cảm giác bỏng rát sau xương ức, thường xuất hiện sau ăn 1–2 giờ hoặc khi cúi người, nằm xuống.
– Ợ chua: vị chua hoặc đắng trong miệng do acid dạ dày trào lên họng.
– Khó nuốt: cảm giác vướng, nghẹn ở cổ họng hoặc ngực, đôi khi do viêm thực quản kéo dài.
– Ho mãn tính, khò khè: đặc biệt về đêm, không đáp ứng với thuốc ho thông thường – do acid kích thích dây thần kinh phế vị hoặc xâm nhập đường thở.
– Đau họng, khàn tiếng: thường rõ rệt vào buổi sáng, do acid trào lên thanh quản khi ngủ.
– Buồn nôn, nôn hoặc trớ: ít gặp hơn nhưng có thể xảy ra, nhất là ở trẻ nhỏ hoặc người lớn có tổn thương niêm mạc nặng.

Bạn nên đi khám ngay nếu xuất hiện các dấu hiệu cảnh báo sau:
– Sụt cân không rõ nguyên nhân.
– Nôn ra máu hoặc phân đen.
– Khó nuốt tiến triển nặng dần.
– Đau ngực dữ dội, lan ra sau lưng – cần loại trừ nguyên nhân tim mạch.
– Triệu chứng kéo dài trên 2 tuần dù đã thay đổi lối sống.

Hướng dẫn giảm triệu chứng và phòng ngừa tái phát

Trong nhiều trường hợp, trào ngược dạ dày có thể kiểm soát tốt bằng thay đổi lối sống, thậm chí trước khi cần dùng thuốc:

– Điều chỉnh chế độ ăn: tránh ăn no, không nằm ngay sau ăn (ít nhất 2–3 giờ), hạn chế rượu, cà phê, socola, đồ chiên rán và thực phẩm chua.
– Nâng cao đầu giường khi ngủ (khoảng 15–20 cm) để chống trào ngược ban đêm.
– Giảm cân nếu thừa cân, vì mỗi kg mỡ bụng đều làm tăng áp lực lên dạ dày.
– Không hút thuốc: nicotine làm giãn cơ vòng thực quản dưới và giảm tiết nước bọt – yếu tố bảo vệ tự nhiên của thực quản.
– Tránh quần áo bó sát vùng bụng, vì chúng làm tăng áp lực ổ bụng.
– Không tự ý dùng thuốc kháng acid kéo dài mà không có chỉ định – lạm dụng có thể che lấp tổn thương nghiêm trọng như viêm thực quản ăn mòn hoặc Barrett thực quản.

Triệu chứng trào ngược dạ dày thường khởi phát âm thầm nhưng có thể tiến triển thành biến chứng nếu chủ quan. Trong phòng khám, tôi gặp không ít bệnh nhân đã chịu đựng ợ nóng, ho khan hàng tháng trời mới đi khám – lúc đó niêm mạc thực quản đã bị tổn thương đáng kể. Vì vậy, nếu bạn có các biểu hiện kể trên kéo dài hoặc ảnh hưởng đến sinh hoạt, đừng chần chừ: hãy đến gặp bác sĩ tiêu hóa để được đánh giá chính xác và điều trị kịp thời.