Trào ngược dạ dày có gây ho không?

“Dạo này em cứ ho khan kéo dài, đặc biệt về đêm, dù không cảm cúm hay viêm họng. Uống thuốc ho mãi không đỡ, lại hay ợ chua sau ăn. Em lo lắng không biết có phải do trào ngược dạ dày gây ho không, thưa bác sĩ?”

Chuyên viên tư vấn

Chào bạn! Câu hỏi của bạn rất hợp lý — trào ngược dạ dày hoàn toàn có thể gây ho, thậm chí là nguyên nhân phổ biến của ho mạn tính mà nhiều người không ngờ tới. Đây không phải là phản ứng thông thường mà là hệ quả khi acid từ dạ dày trào ngược lên thực quản, kích thích niêm mạc họng hoặc thậm chí xâm nhập vào đường thở.

Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu vì sao tình trạng này xảy ra, khi nào cần đi khám, và làm thế nào để kiểm soát hiệu quả.

Nguyên nhân trào ngược dạ dày gây ho

Ho do trào ngược dạ dày (còn gọi là ho liên quan đến trào ngược dạ dày – thực quản, GERD-related cough) xảy ra qua hai cơ chế chính:

– Kích thích thần kinh: Acid trào ngược lên thực quản kích hoạt các sợi thần kinh cảm giác, gửi tín hiệu đến trung tâm ho ở não → gây phản xạ ho dù không có đờm hay nhiễm trùng.
– Trào ngược vi thể (silent reflux): Acid hoặc dịch dạ dày trào lên cao, chạm đến vùng hầu họng hoặc xâm nhập vào khí quản – phế quản, gây viêm nhẹ và ho khan dai dẳng, đặc biệt khi nằm hoặc sau ăn.

Điều đáng lưu ý là nhiều bệnh nhân không có triệu chứng ợ nóng rõ rệt, nên dễ bỏ sót nguyên nhân từ dạ dày.

Dấu hiệu cảnh báo ho do trào ngược dạ dày

Bạn nên nghi ngờ trào ngược nếu ho đi kèm các biểu hiện sau:

– Ho kéo dài trên 8 tuần mà không rõ nguyên nhân (ho mạn tính).
– Tăng nặng về đêm hoặc khi nằm xuống, cúi người, sau bữa ăn no.
– Không đáp ứng với thuốc ho thông thường, kháng sinh hay thuốc điều trị hen suyễn.
– Kèm theo ợ chua, ợ hơi, cảm giác vướng cổ họng, khàn giọng buổi sáng.
– Cảm giác nóng rát sau xương ức hoặc đầy bụng sau ăn.

Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân bị ho suốt vài tháng, đi khám hô hấp nhiều lần mà không tìm ra nguyên nhân — đến khi thử điều trị trào ngược thì ho giảm rõ rệt.

Cách giảm ho do trào ngược dạ dày tại nhà

Kiểm soát trào ngược là chìa khóa để dứt điểm cơn ho. Bạn có thể áp dụng ngay những biện pháp sau:

– Thay đổi lối sống:
• Tránh ăn no, đặc biệt trong vòng 3 giờ trước khi ngủ.
• Hạn chế thực phẩm kích thích: cà phê, rượu, chocolate, đồ chiên dầu, thức ăn cay/nhiều gia vị.
• Nâng cao đầu giường 15–20 cm khi ngủ (không chỉ gối cao, vì có thể làm cong cột sống).

– Kiểm soát cân nặng: Thừa cân làm tăng áp lực ổ bụng, thúc đẩy trào ngược.

– Không hút thuốc: Nicotine làm giãn cơ thắt thực quản dưới, tạo điều kiện cho acid trào lên.

– Uống đủ nước, tránh nói nhiều khi họng đang kích ứng để giảm ho phản xạ.

Lưu ý: Không tự ý dùng thuốc ức chế acid kéo dài mà không có chỉ định — việc dùng PPI (thuốc ức chế bơm proton) quá mức có thể gây tác dụng phụ nếu không đúng chỉ định.

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Bạn nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa hoặc hô hấp nếu:

– Ho kéo dài trên 2–3 tuần kèm dấu hiệu nghi trào ngược.
– Có sụt cân không rõ nguyên nhân, nuốt đau, nôn ra máu hoặc phân đen.
– Đã thay đổi lối sống nhưng triệu chứng không cải thiện sau 2–4 tuần.

Bác sĩ có thể chỉ định nội soi thực quản – dạ dày, đo pH thực quản 24 giờ hoặc thử nghiệm điều trị bằng thuốc ức chế acid để xác định mối liên hệ giữa trào ngược và ho.

Ho do trào ngược dạ dày là tình trạng khá phổ biến nhưng dễ bị bỏ qua vì thiếu triệu chứng điển hình. Nếu bạn ho khan dai dẳng, đặc biệt về đêm và không đáp ứng với thuốc ho thông thường, rất có thể “thủ phạm” nằm ở dạ dày chứ không phải phổi. Việc chẩn đoán sớm và điều chỉnh lối sống phù hợp sẽ giúp bạn dứt điểm cơn ho một cách an toàn và bền vững.

Nếu còn băn khoăn, đừng ngại đi khám — đôi khi chỉ cần một liệu trình điều trị trào ngược ngắn hạn cũng đủ để “giải cứu” bạn khỏi cơn ho kéo dài hàng tháng trời.