Trào ngược dạ dày ban đêm gây khó thở – Cách giảm triệu chứng?

Chào bạn,
Đúng như bạn nghi ngờ, triệu chứng nóng rát cổ họng, khó thở khi nằm vào ban đêm rất thường gặp trong bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD). Nguyên nhân chính là do axit dạ dày trào ngược lên thực quản khi bạn nằm ngửa, đặc biệt nếu vừa ăn no hoặc có yếu tố nguy cơ như béo phì, thoát vị hoành. May mắn thay, có nhiều biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả giúp bạn giảm trào ngược, dễ ngủ và bảo vệ niêm mạc thực quản.
Dưới đây là những hướng dẫn lâm sàng tôi thường chia sẻ với bệnh nhân trong phòng khám — từ điều chỉnh tư thế ngủ, thay đổi lối sống đến lựa chọn thực phẩm và thuốc phù hợp.
Nguyên nhân khiến trào ngược dạ dày nặng hơn vào ban đêm
Ban đêm là thời điểm trào ngược dễ xảy ra và gây khó chịu nhất, vì:
– Tư thế nằm ngang làm mất lợi thế của trọng lực, khiến axit dễ trào lên thực quản.
– Cơ thắt thực quản dưới (LES) giãn bất thường hoặc suy yếu, không đóng kín sau khi nuốt.
– Dạ dày chưa kịp tiêu hóa hết thức ăn nếu bạn ăn sát giờ đi ngủ.
– Áp lực ổ bụng tăng do thừa cân, mang thai hoặc mặc đồ bó sát.
– Thoát vị hoành — một phần dạ dày chui lên lồng ngực qua cơ hoành, làm rối loạn chức năng van thực quản.
Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đi khám sớm
Không phải ai bị trào ngược cũng cần can thiệp y khoa, nhưng bạn nên đến gặp bác sĩ nếu có:
– Khó thở, nghẹn, nuốt vướng hoặc đau ngực (cần loại trừ bệnh tim).
– Triệu chứng kéo dài trên 2 tuần dù đã thay đổi lối sống.
– Sụt cân không rõ nguyên nhân, nôn ra máu hoặc phân đen.
– Khàn giọng, ho kéo dài về đêm — dấu hiệu trào ngược “im lặng” ảnh hưởng đến thanh quản.
Cách giảm trào ngược ban đêm và cải thiện giấc ngủ
1. Điều chỉnh tư thế ngủ
– Nâng cao đầu giường 15–20 cm (dùng gối nêm hoặc kê chân giường, không chỉ gối cao đầu — vì gập cổ có thể làm tăng áp lực bụng).
– Nằm nghiêng bên trái: Vị trí này giúp giữ LES cao hơn dạ dày, giảm nguy cơ trào ngược so với nằm ngửa hoặc nghiêng phải.
2. Thay đổi thói quen ăn uống buổi tối
– Ngừng ăn ít nhất 3 giờ trước khi ngủ để dạ dày kịp làm rỗng.
– Tránh thực phẩm kích thích: đồ cay, chiên xào, sô cô la, bạc hà, cà phê, rượu, nước ngọt có ga.
– Ăn nhẹ, dễ tiêu: như cháo yến mạch, chuối chín, sữa ít béo.
3. Mẹo giảm khó chịu tức thì khi thức giấc giữa đêm
– Uống một ngụm nước ấm để trung hòa và rửa trôi axit bám ở thực quản.
– Súc họng bằng nước muối ấm hoặc trà xanh loãng giúp làm dịu niêm mạc.
– Ngậm một thìa mật ong pha với bột nghệ (nếu không bị tiểu đường) — curcumin và mật ong có tác dụng chống viêm, bảo vệ niêm mạc.
Thực phẩm nên ăn và nên tránh khi bị GERD
Nên ưu tiên:
– Thực phẩm kiềm nhẹ: chuối, dưa hấu, táo, bơ.
– Chất xơ hòa tan: yến mạch, đậu nành, rau xanh (súp lơ, bí ngòi).
– Protein nạc: ức gà luộc, cá hấp, đậu phụ.
– Sữa chua không đường, sữa tách béo — giúp trung hòa axit nhẹ.
Cần hạn chế hoặc tránh:
– Thực phẩm nhiều axit: cam, chanh, cà chua, giấm.
– Đồ béo, chiên rán: làm chậm tiêu hóa, tăng áp lực dạ dày.
– Chất kích thích: cà phê, trà đặc, rượu, thuốc lá.
– Sô cô la và bạc hà: làm giãn cơ thắt thực quản dưới.
Khi nào cần dùng thuốc?
Nếu thay đổi lối sống chưa đủ, bạn có thể cần hỗ trợ từ thuốc — nhưng luôn dùng theo chỉ định:
– Thuốc kháng axit (như canxi carbonat): giảm nhanh cơn nóng rát, dùng khi cần.
– Thuốc chẹn H2 (famotidin, ranitidin): giảm tiết axit trong vài giờ.
– Thuốc ức chế bơm proton (PPI – như omeprazol, esomeprazol): hiệu quả mạnh, dùng cho trào ngược mạn tính.
– Alginat (Gaviscon): tạo lớp màng nổi trên bề mặt dạ dày, ngăn trào ngược — đặc biệt hữu ích trước khi ngủ.
Lưu ý: Không tự ý dùng PPI kéo dài mà không theo dõi, vì có thể ảnh hưởng đến hấp thu canxi, magie và tăng nguy cơ nhiễm trùng.
Trong nhiều năm khám và điều trị GERD, tôi nhận thấy hơn 70% bệnh nhân cải thiện rõ rệt chỉ nhờ thay đổi tư thế ngủ và giờ ăn tối — trước cả khi dùng thuốc. Trào ngược ban đêm không chỉ làm mất ngủ, mà còn gây viêm thực quản, hẹp thực quản hoặc thậm chí biến đổi niêm mạc (Barrett) nếu để kéo dài.
Vì vậy, đừng xem nhẹ những cơn nóng rát “quen thuộc” vào đêm khuya. Hãy bắt đầu từ những điều đơn giản: ăn sớm, ngủ nghiêng trái, nâng cao đầu giường. Nếu triệu chứng vẫn dai dẳng sau 2 tuần, bạn nên đi nội soi để đánh giá tổn thương và điều trị đúng nguyên nhân.
Chúc bạn ngủ ngon và sớm thoát khỏi vòng luẩn quẩn của trào ngược!