Tiêu chảy nên ăn uống gì để mau hồi phục?
Chào bạn,
Khi bị tiêu chảy, điều quan trọng nhất là bù đủ nước và điện giải, đồng thời chọn thực phẩm dễ tiêu, không kích thích đường ruột. Nhịn ăn không giúp bạn nhanh khỏi — ngược lại, có thể làm cơ thể suy kiệt và kéo dài thời gian hồi phục. Dưới đây là những hướng dẫn cụ thể từ góc nhìn lâm sàng mà tôi thường chia sẻ với bệnh nhân.
Nguyên nhân phổ biến gây tiêu chảy
Tiêu chảy là phản ứng của cơ thể nhằm tống xuất tác nhân gây hại ra ngoài, nhưng nếu kéo dài sẽ dẫn đến mất nước và rối loạn điện giải. Một số nguyên nhân thường gặp bao gồm:
– Nhiễm virus (như rotavirus, norovirus) – hay gặp ở trẻ nhỏ và mùa lạnh.
– Nhiễm vi khuẩn hoặc ký sinh trùng do thực phẩm bẩn, nước ô nhiễm.
– Rối loạn tiêu hóa chức năng như hội chứng ruột kích thích (IBS).
– Tác dụng phụ của thuốc, đặc biệt là kháng sinh làm mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột.
– Dị ứng hoặc không dung nạp thực phẩm (lactose, gluten…).
Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám ngay
Không phải trường hợp tiêu chảy nào cũng nhẹ và tự hết. Bạn nên đến cơ sở y tế nếu xuất hiện các dấu hiệu sau:
– Phân có máu, mủ hoặc đen như hắc ín.
– Sốt cao trên 38,5°C kèm theo rét run.
– Mất nước nặng: khô miệng, tiểu ít, mắt trũng, da nhăn nheo, mệt lả.
– Tiêu chảy kéo dài trên 2 ngày ở người lớn hoặc trên 24 giờ ở trẻ nhỏ.
– Đau bụng dữ dội hoặc co thắt liên tục không giảm sau khi đi ngoài.
Chế độ ăn uống phù hợp khi bị tiêu chảy
Trong giai đoạn cấp tính (24–48 giờ đầu), bạn nên ưu tiên chất lỏng và thức ăn dễ tiêu, tránh mọi yếu tố kích thích ruột. Cụ thể:
– Uống oresol (theo đúng hướng dẫn pha) để bù nước và điện giải – đây là ưu tiên hàng đầu.
– Nước cháo loãng, nước cơm, nước dừa tươi cũng hỗ trợ bù dịch tốt.
– Thức ăn nên dùng: cháo trắng, cơm nát, bánh mì nướng, chuối chín, khoai lang luộc, thịt nạc hấp (gà, heo).
– Tránh tuyệt đối: sữa tươi (trừ sữa không lactose), đồ chiên rán, cay nóng, caffeine, rượu bia, nước ngọt có gas.
– Không dùng thuốc cầm tiêu chảy ngay lập tức nếu chưa rõ nguyên nhân – đặc biệt khi nghi ngờ nhiễm khuẩn, vì có thể giữ độc tố trong ruột.
Cách phòng ngừa tiêu chảy tái phát
Sau khi triệu chứng thuyên giảm, bạn cần phục hồi niêm mạc ruột và cân bằng hệ vi sinh:
– Bổ sung men vi sinh (probiotics) như Lactobacillus hoặc Saccharomyces boulardii – có trong sữa chua lên men hoặc dạng viên.
– Ăn đa dạng, tăng dần lượng chất xơ từ rau củ nấu chín khi đã ổn định.
– Rửa tay kỹ trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh – biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả nhất.
– Chọn thực phẩm tươi, nấu chín kỹ, tránh ăn hàng quán mất vệ sinh.
– Không lạm dụng kháng sinh nếu không có chỉ định – vì dễ gây loạn khuẩn đường ruột.
Tiêu chảy tuy phổ biến nhưng không nên xem nhẹ, đặc biệt khi kéo dài hoặc kèm dấu hiệu mất nước. Ăn uống đúng cách không chỉ giúp bạn mau hồi phục mà còn bảo vệ niêm mạc ruột, ngăn ngừa biến chứng. Tôi thường khuyên bệnh nhân: “Đừng nhịn ăn – hãy ăn thông minh.” Nếu tình trạng không cải thiện sau 2 ngày, bạn nên đi khám để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời.
