Tiêu chảy kéo dài mấy ngày thì nguy hiểm?

Chào bạn,

Trước hết, tôi hiểu rõ cảm giác mệt mỏi, lo âu khi bị tiêu chảy kéo dài — đặc biệt là khi đã thử đủ cách mà vẫn chưa khỏi. Cách trị tiêu chảy hiệu quả phụ thuộc rất nhiều vào nguyên nhân gây ra tình trạng này, mức độ nghiêm trọng và thời gian kéo dài của triệu chứng. Trong phần dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ từng khía cạnh để bạn có thể chủ động xử lý và phòng ngừa tái phát.

Tiêu chảy là gì và khi nào cần lo lắng?

Tiêu chảy được định nghĩa là tình trạng đi ngoài phân lỏng hoặc nước từ 3 lần trở lên trong vòng 24 giờ. Hầu hết các trường hợp cấp tính (dưới 14 ngày) thường do nhiễm virus (như rotavirus, norovirus), vi khuẩn (E. coli, Salmonella, Campylobacter) hoặc ký sinh trùng (Giardia). Tuy nhiên, nếu tiêu chảy kéo dài trên 2 tuần, đó có thể là dấu hiệu của hội chứng ruột kích thích (IBS), viêm đại tràng, bệnh Crohn, hoặc thậm chí là tác dụng phụ của thuốc.

Bạn nên đi khám ngay nếu có bất kỳ dấu hiệu sau:
– Phân có máu, mủ hoặc nhầy
– Sốt cao (>38.5°C)
– Nôn liên tục, không uống được nước
– Mất nước nặng: khô miệng, tiểu ít, chóng mặt, mạch nhanh
– Tiêu chảy kéo dài trên 3 ngày ở người lớn hoặc trên 24 giờ ở trẻ nhỏ

Cách trị tiêu chảy hiệu quả theo từng nguyên nhân

1. Bù nước và điện giải – bước đầu tiên và quan trọng nhất

Dù nguyên nhân là gì, mất nước luôn là nguy cơ hàng đầu. Tôi luôn khuyên bệnh nhân ưu tiên bù nước bằng oresol (pha đúng liều) hoặc nước dừa tươi, nước gạo rang. Tránh nước ngọt, cà phê, rượu bia vì chúng làm mất nước nặng hơn.

2. Điều chỉnh chế độ ăn – “ăn để chữa”

– Ngày đầu: Ăn nhẹ với cháo trắng, bánh mì nướng, chuối chín, khoai luộc.
– Từ ngày thứ 2 trở đi: Bổ sung dần protein dễ tiêu như trứng hấp, cá hấp, thịt nạc.
– Tránh: Sữa (trừ sữa không lactose), đồ chiên rán, thực phẩm nhiều xơ thô (rau sống, ngũ cốc nguyên cám).

Lưu ý: Không nhịn ăn hoàn toàn – điều này làm niêm mạc ruột lâu hồi phục hơn.

3. Dùng thuốc hợp lý – đừng tự ý dùng thuốc cầm tiêu chảy

– Men vi sinh (probiotics): Giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, đặc biệt hiệu quả sau khi dùng kháng sinh. Các chủng như Lactobacillus rhamnosus GG hoặc Saccharomyces boulardii có bằng chứng lâm sàng rõ ràng.
– Thuốc cầm tiêu chảy (loperamide): Chỉ dùng tạm thời trong trường hợp cấp thiết (ví dụ đi công tác), không dùng nếu có sốt hoặc phân có máu – vì có thể giữ vi khuẩn độc hại trong ruột.
– Kháng sinh: Chỉ dùng khi có chỉ định của bác sĩ, thường trong trường hợp nhiễm khuẩn nặng (ví dụ tả, lỵ trực khuẩn).

4. Xử lý nguyên nhân gốc rễ

– Nếu do nhiễm khuẩn/virus: Chủ yếu hỗ trợ, cơ thể sẽ tự đào thải.
– Nếu do rối loạn tiêu hóa chức năng (IBS): Cần điều chỉnh stress, ăn uống đều đặn, có thể dùng thuốc điều hòa nhu động ruột.
– Nếu do dị ứng/lactose intolerance: Loại bỏ tác nhân gây dị ứng (sữa, gluten…).

Phòng ngừa tiêu chảy tái phát như thế nào?

Trong phòng khám, tôi thấy nhiều bệnh nhân bị tiêu chảy tái đi tái lại chỉ vì chủ quan trong sinh hoạt. Dưới đây là những biện pháp đơn giản nhưng rất hiệu quả:

– Rửa tay kỹ trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh – biện pháp phòng bệnh rẻ tiền nhất.
– Ăn chín, uống sôi, tránh thực phẩm đường phố không đảm bảo vệ sinh.
– Không lạm dụng kháng sinh – vì chúng phá vỡ hệ vi sinh có lợi trong ruột.
– Tăng cường men vi sinh định kỳ nếu bạn thường xuyên bị rối loạn tiêu hóa.
– Quản lý stress: Hệ thần kinh ruột rất nhạy cảm – lo âu, căng thẳng có thể gây tiêu chảy chức năng.

Cách trị tiêu chảy không nằm ở việc “cầm ngay”, mà ở việc xác định đúng nguyên nhân, bù đủ nước và hỗ trợ cơ thể phục hồi tự nhiên. Đa số trường hợp cấp tính sẽ tự khỏi trong 2–3 ngày nếu chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, nếu tiêu chảy kéo dài, kèm dấu hiệu cảnh báo hoặc tái phát thường xuyên, bạn nên đi khám chuyên khoa tiêu hóa để loại trừ bệnh lý tiềm ẩn.

Hãy nhớ: Ruột khỏe thì cơ thể mới khỏe. Đừng coi nhẹ những “rắc rối nhỏ” từ đường tiêu hóa!