Tại sao lại bị trào ngược dạ dày?
Chào bạn, cảm giác nóng rát, ợ chua hay trào ngược thức ăn lên cổ họng là những dấu hiệu rất điển hình của bệnh trào ngược dạ dày – thực quản (GERD). Nguyên nhân cốt lõi thường nằm ở cơ vòng thực quản dưới (LES) – một “van” tự nhiên giữa thực quản và dạ dày – bị suy yếu hoặc mở không đúng lúc, khiến axit và thức ăn dễ dàng trào ngược lên. Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu tường tận.
Nguyên nhân chính khiến cơ vòng thực quản dưới suy yếu
Cơ vòng thực quản dưới hoạt động như một “cánh cửa một chiều”: mở ra để thức ăn đi xuống dạ dày, rồi đóng kín lại để ngăn axit trào ngược lên. Khi cơ này yếu đi hoặc bị “mở nhầm lúc”, trào ngược xảy ra. Các yếu tố thúc đẩy tình trạng này bao gồm:
– Tăng áp lực trong ổ bụng: như béo phì, mang thai, táo bón mạn tính, ho kéo dài hoặc thường xuyên mang vác vật nặng.
– Thực phẩm và đồ uống kích thích: đồ chiên rán, cay nóng, chua, sô cô la, bạc hà, cà phê, rượu bia, nước ngọt có ga.
– Thói quen ăn uống không lành mạnh: ăn quá no, ăn nhanh, hoặc nằm ngay sau bữa ăn.
– Lối sống thiếu khoa học: hút thuốc lá, căng thẳng kéo dài, mặc quần áo quá chật.
– Các tình trạng bệnh lý: thoát vị hoành (một phần dạ dày chui lên lồng ngực), viêm loét dạ dày, rối loạn vận động thực quản.
– Một số thuốc: như thuốc giãn cơ, thuốc huyết áp, thuốc an thần… có thể làm giãn cơ vòng thực quản dưới.
Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đi khám ngay
Không phải ai bị ợ chua cũng cần can thiệp y khoa, nhưng bạn nên lưu ý nếu xuất hiện các triệu chứng sau:
– Nóng rát ngực kéo dài, đặc biệt về đêm hoặc sau khi ăn.
– Khó nuốt, cảm giác vướng ở cổ họng.
– Ho mạn tính, khàn tiếng không rõ nguyên nhân.
– Nôn ra máu hoặc phân đen (dấu hiệu chảy máu tiêu hóa).
– Sụt cân không chủ ý, chán ăn kéo dài.
Đây có thể là biểu hiện của viêm thực quản do trào ngược, hẹp thực quản, thậm chí biến đổi tế bào (Barrett thực quản) – một yếu tố nguy cơ của ung thư thực quản.
Cách giảm và kiểm soát trào ngược dạ dày hiệu quả
Trong nhiều trường hợp, thay đổi lối sống có thể giúp bạn kiểm soát tốt triệu chứng mà không cần dùng thuốc:
– Điều chỉnh bữa ăn: chia nhỏ thành 4–5 bữa/ngày, ăn chậm, nhai kỹ, tránh ăn no.
– Tránh các thực phẩm “kích hoạt”: hạn chế đồ cay, dầu mỡ, caffeine, rượu, sô cô la, bạc hà.
– Không nằm trong vòng 2–3 giờ sau ăn; nếu ngủ, nên kê cao đầu giường 15–20 cm.
– Giảm cân nếu thừa cân, bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia.
– Quản lý căng thẳng: thiền, yoga, hít thở sâu… giúp ổn định hệ thần kinh ruột – não.
– Không tự ý dùng thuốc kháng axit kéo dài nếu chưa có chỉ định – lạm dụng có thể che lấp bệnh lý nghiêm trọng.
Khi nào cần gặp bác sĩ chuyên khoa?
Nếu bạn đã điều chỉnh lối sống nhưng triệu chứng vẫn kéo dài trên 2 tuần, hoặc xuất hiện các dấu hiệu cảnh báo như trên, hãy đến gặp bác sĩ tiêu hóa. Tôi thường khuyên bệnh nhân làm nội soi thực quản – dạ dày để đánh giá mức độ tổn thương niêm mạc, đồng thời loại trừ các nguyên nhân khác.
Trào ngược dạ dày không chỉ là “bệnh vặt” như nhiều người nghĩ. Nếu bỏ qua, nó có thể gây tổn thương thực quản mạn tính, ảnh hưởng đến chất lượng sống và thậm chí dẫn đến biến chứng nghiêm trọng. Tuy nhiên, với hiểu biết đúng và can thiệp sớm, bạn hoàn toàn có thể kiểm soát tốt tình trạng này. Hãy lắng nghe cơ thể – và đừng ngại tìm đến chuyên gia khi cần.
