Tắc ruột non có nguy hiểm không – tình trạng cần can thiệp kịp thời
Chào bạn,
Tắc ruột non (hay còn gọi là tắc ruột non cơ học) là một tình trạng cấp cứu ngoại khoa, xảy ra khi dòng lưu thông của thức ăn, dịch tiêu hóa và khí trong ruột non bị gián đoạn – hoàn toàn hoặc một phần. Nếu không được xử trí kịp thời, tắc ruột non có thể dẫn đến hoại tử ruột, thủng ruột, viêm phúc mạc và sốc nhiễm trùng, đe dọa tính mạng.
Nguyên nhân thường gặp gây tắc ruột non
Trong thực hành lâm sàng, tôi thường gặp các nguyên nhân sau ở bệnh nhân bị tắc ruột non:
– Dính ruột (adhesions): Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, đặc biệt ở những người từng phẫu thuật bụng trước đó. Các dải mô sẹo này có thể siết hoặc kéo ruột, gây tắc nghẽn.
– Thoát vị bị nghẹt: Khi một đoạn ruột chui vào lỗ thoát vị (ở bẹn, rốn, thành bụng…) và không thể trở lại ổ bụng, dẫn đến tắc và thiếu máu nuôi.
– U ruột hoặc u di căn: Khối u nguyên phát trong ruột hoặc di căn từ nơi khác (như buồng trứng, đại tràng) có thể chèn ép hoặc xâm lấn lòng ruột.
– Bệnh Crohn: Viêm mạn tính làm dày thành ruột, tạo sẹo và hẹp lòng ruột (gọi là stricture), cản trở lưu thông.
– Các nguyên nhân ít gặp hơn: như lồng ruột (intussusception), xoắn ruột (volvulus), sỏi mật lớn rơi xuống ruột (gallstone ileus), hoặc dị vật nuốt phải.
Dấu hiệu cảnh báo bạn cần đi khám ngay
Tắc ruột non thường khởi phát đột ngột và tiến triển nhanh. Bạn nên đến cơ sở y tế ngay lập tức nếu có các biểu hiện sau:
– Đau bụng quặn từng cơn, thường ở vùng quanh rốn, có thể lan ra khắp bụng.
– Nôn ói, ban đầu là thức ăn, sau đó có dịch vàng (mật), thậm chí mùi phân nếu tắc ở đoạn xa.
– Chướng bụng rõ rệt, kèm theo không đánh rắm và không đại tiện trong nhiều giờ.
– Mất nước: khô miệng, khát nước, tiểu ít, mạch nhanh – do nôn nhiều và dịch ứ trong lòng ruột.
– Sốt, bụng cứng, đau liên tục: đây là dấu hiệu cảnh báo ruột đã bắt đầu hoại tử hoặc thủng, cần mổ khẩn.
Trong phòng khám, tôi từng tiếp nhận nhiều bệnh nhân chủ quan vì nghĩ “chỉ là rối loạn tiêu hóa”, đến khi bụng cứng như gỗ mới nhập viện – lúc đó ruột đã hoại tử, nguy cơ tử vong rất cao.
Cách xử trí và phòng ngừa tắc ruột non
Điều trị phụ thuộc vào mức độ và nguyên nhân:
– Điều trị nội khoa ban đầu: Với tắc ruột bán phần và chưa có biến chứng, bác sĩ sẽ cho bạn nhịn ăn hoàn toàn, truyền dịch bù nước – điện giải, và đặt ống thông mũi-dạ dày (NG tube) để hút dịch, giảm áp lực trong ruột.
– Phẫu thuật: Bắt buộc nếu tắc hoàn toàn, có dấu hiệu thiếu máu ruột, hoặc điều trị nội thất bại sau 24–48 giờ. Phẫu thuật nhằm giải phóng đoạn ruột bị tắc, cắt bỏ phần hoại tử (nếu có), và xử lý nguyên nhân (cắt dính, sửa thoát vị, lấy khối u…).
Về phòng ngừa:
– Theo dõi sát sau mổ bụng: Nếu bạn từng phẫu thuật ổ bụng, cần chú ý các dấu hiệu bất thường về tiêu hóa trong những tuần đầu.
– Điều trị tốt các bệnh nền: Như bệnh Crohn, thoát vị – đừng để chúng tiến triển âm thầm.
– Không tự ý dùng thuốc nhuận tràng mạnh khi bị táo bón kèm đau bụng – điều này có thể làm tình trạng tắc nặng hơn.
– Ăn uống điều độ, đủ chất xơ, vận động nhẹ nhàng để duy trì nhu động ruột ổn định.
Tắc ruột non không phải là rối loạn tiêu hóa thông thường – đây là một cấp cứu ngoại khoa thực sự. Nếu bạn hoặc người thân xuất hiện cơn đau bụng dữ dội kèm nôn và bí trung đại tiện, hãy đến bệnh viện ngay, đừng chần chừ. Chẩn đoán sớm bằng CT scan bụng có thể giúp xác định vị trí và nguyên nhân tắc, từ đó quyết định điều trị kịp thời – giữ được ruột, cũng là giữ được tính mạng.
