Tắc ruột có nguy hiểm không và khi nào cần đi viện ngay?

“Bác sĩ ơi, em đau bụng dữ dội, nôn liên tục và không thể đi ngoài hay xì hơi được suốt hơn một ngày nay. Bụng cứ căng cứng, sờ vào thấy rất đau. Em lo quá, không biết có phải bị tắc ruột không và liệu có nguy hiểm đến tính mạng không?”

Chuyên viên tư vấn

Đã trả lời: Ngày

Chào bạn, cảm ơn bạn đã chia sẻ. Tắc ruột là một cấp cứu ngoại khoa nghiêm trọng, xảy ra khi dòng lưu thông của thức ăn, dịch tiêu hóa hoặc khí trong ruột bị gián đoạn — có thể do tắc nghẽn cơ học hoặc do ruột ngừng co bóp. Nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến hoại tử ruột, thủng ruột, nhiễm trùng huyết và thậm chí tử vong.

Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu về nguyên nhân, dấu hiệu cảnh báo và cách xử lý phù hợp.

Nguyên nhân gây tắc ruột thường gặp

Tắc ruột được chia thành hai nhóm chính, mỗi nhóm có cơ chế và nguyên nhân khác nhau:

– Tắc ruột cơ học: xảy ra khi có vật cản thực thể làm nghẽn lòng ruột hoặc chèn ép từ bên ngoài. Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:

Dính ruột (thường sau phẫu thuật ổ bụng trước đó).
Lồng ruột (một đoạn ruột chui vào đoạn ruột kế bên, thường gặp ở trẻ nhỏ).
Xoắn ruột (ruột bị vặn xoắn quanh trục mạc treo).
Thoát vị nghẹt (ruột sa vào túi thoát vị và không thể trở lại ổ bụng).
Khối u trong hoặc ngoài ruột (ung thư đại – trực tràng, u lành tính, hạch to…).

– Tắc ruột cơ năng (liệt ruột): không có vật cản thực thể, nhưng ruột mất khả năng co bóp do rối loạn thần kinh – cơ. Nguyên nhân có thể là:

Viêm phúc mạc, viêm tụy cấp.
Rối loạn điện giải nặng (thiếu kali, natri…).
Tác dụng phụ của một số thuốc (thuốc giảm đau opioid, thuốc ức chế thần kinh).
Sau phẫu thuật ổ bụng.

Dấu hiệu cảnh báo tắc ruột – khi nào cần đi viện ngay?

Tắc ruột thường khởi phát cấp tính và tiến triển nhanh. Bạn nên đến cơ sở y tế ngay lập tức nếu xuất hiện các triệu chứng sau:

– Đau bụng dữ dội, thường đau quặn từng cơn ở vùng quanh rốn hoặc lan toàn bụng.
– Nôn mửa, ban đầu nôn thức ăn, sau đó có thể nôn ra dịch mật (màu vàng/xanh), thậm chí phân (nôn phân – dấu hiệu muộn).
– Chướng bụng rõ rệt, sờ thấy căng cứng, gõ vang.
– Bí trung tiện và đại tiện hoàn toàn: không đi ngoài, không xì hơi trong nhiều giờ.
– Sốt, mạch nhanh, huyết áp tụt: đây là dấu hiệu cảnh báo biến chứng (hoại tử, thủng ruột, nhiễm trùng).

Lưu ý: Ở người già hoặc người suy giảm miễn dịch, triệu chứng có thể mờ nhạt, dễ bỏ sót. Vì vậy, bất kỳ thay đổi bất thường nào trong tiêu hóa kéo dài trên 12–24 giờ đều đáng lo ngại.

Cách xử trí và phòng ngừa tắc ruột

Khi nghi ngờ tắc ruột:

– Không tự ý dùng thuốc giảm đau, thuốc nhuận tràng hay thụt tháo – điều này có thể làm trầm trọng thêm tình trạng.
– Nhịn ăn uống hoàn toàn và đến bệnh viện ngay để được chẩn đoán bằng hình ảnh (X-quang bụng, siêu âm, CT scan).
– Điều trị ban đầu thường bao gồm: đặt ống thông dạ dày để giải áp, truyền dịch bù điện giải, theo dõi sát.
– Nếu xác định tắc ruột cơ học hoặc có dấu hiệu thiếu máu ruột, phẫu thuật là bắt buộc để giải phóng tắc nghẽn, cắt bỏ đoạn ruột hoại tử nếu có.

Phòng ngừa:

– Ăn uống điều độ, tránh ăn quá nhiều chất xơ thô hoặc thực phẩm dễ tạo bã (như ổi xanh, hồng xiêm, măng…) khi hệ tiêu hóa yếu.
– Theo dõi sức khỏe sau phẫu thuật bụng, đặc biệt trong vài tuần đầu – vì dính ruột là nguyên nhân hàng đầu ở người lớn.
– Điều trị kịp thời các bệnh lý nền như thoát vị, u ruột, viêm ruột mạn tính.
– Vận động nhẹ nhàng sau mổ để kích thích nhu động ruột, giảm nguy cơ liệt ruột.

Tắc ruột không phải là tình trạng “chỉ đau bụng thông thường” – đây là một cấp cứu nội – ngoại khoa có thể đe dọa tính mạng nếu chậm trễ xử trí. Đa số trường hợp cần can thiệp y tế trong vòng vài giờ đầu. Nếu bạn hoặc người thân có các triệu chứng điển hình như đau quặn bụng, nôn, chướng bụng và bí trung đại tiện, hãy đến ngay khoa cấp cứu thay vì chờ đợi hay tự điều trị tại nhà. Việc chẩn đoán sớm bằng hình ảnh và can thiệp kịp thời sẽ giúp tránh những biến chứng nghiêm trọng và bảo tồn tối đa chức năng ruột.