Sôi bụng là dấu hiệu của bệnh gì hay chỉ là hiện tượng bình thường?

“Dạo gần đây, bụng em cứ kêu ùng ục suốt cả ngày, nhất là khi đói hoặc sau khi ăn xong. Em nghe nói sôi bụng có thể là do rối loạn tiêu hóa, nhưng cũng có người bảo là bình thường. Không biết lúc nào nên lo lắng và đi khám bác sĩ?”

Chuyên viên tư vấn

Chào bạn! Sôi bụng – hay còn gọi là tiếng ruột kêu – phần lớn là hiện tượng sinh lý tự nhiên, xảy ra khi dịch và khí di chuyển trong lòng ruột. Tuy nhiên, nếu kèm theo các triệu chứng bất thường như đau bụng, tiêu chảy, táo bón kéo dài hay sụt cân không rõ nguyên nhân, thì đây có thể là dấu hiệu cảnh báo vấn đề tiêu hóa cần được đánh giá kỹ.

Nguyên nhân phổ biến gây sôi bụng

– Hoạt động nhu động ruột tăng: Khi đói hoặc sau ăn, ruột co bóp mạnh hơn để đẩy thức ăn và dịch tiêu hóa, tạo ra âm thanh “ùng ục” – đây là phản ứng hoàn toàn bình thường.
– Nuốt nhiều hơi khi ăn nhanh, nhai kẹo cao su hoặc uống nước có gas: Khí tích tụ trong đường tiêu hóa làm tăng âm thanh ruột.
– Rối loạn tiêu hóa chức năng: Như hội chứng ruột kích thích (IBS), thường đi kèm đầy bụng, trướng hơi và thay đổi thói quen đại tiện.
– Nhiễm khuẩn đường ruột: Viêm dạ dày – ruột do virus, vi khuẩn hoặc ký sinh trùng có thể gây sôi bụng kèm tiêu chảy, buồn nôn.
– Không dung nạp thực phẩm: Ví dụ như không dung nạp lactose (đường trong sữa) khiến vi khuẩn lên men trong ruột, sinh khí và gây sôi bụng.

Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám

– Sôi bụng liên tục, kéo dài trên 2 tuần mà không rõ nguyên nhân.
– Kèm theo đau quặn bụng, phân lỏng có máu, sốt hoặc nôn mửa.
– Sụt cân không chủ ý, chán ăn kéo dài hoặc cảm giác no sớm bất thường.
– Triệu chứng ảnh hưởng rõ rệt đến sinh hoạt hàng ngày hoặc giấc ngủ.

Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân chủ quan với tình trạng sôi bụng dai dẳng, đến khi phát hiện viêm đại tràng mạn tính hoặc rối loạn hấp thu thì đã mất thời gian điều trị lâu hơn.

Cách giảm sôi bụng và phòng ngừa tái phát

– Ăn chậm, nhai kỹ, tránh vừa ăn vừa nói để hạn chế nuốt hơi.
– Hạn chế thực phẩm sinh hơi: như đậu, bắp cải, hành tây, nước ngọt có gas, sữa (nếu nghi ngờ không dung nạp lactose).
– Uống đủ nước, duy trì chế độ ăn giàu chất xơ hòa tan (yến mạch, táo, cà rốt) để ổn định nhu động ruột.
– Tập thể dục nhẹ nhàng mỗi ngày giúp cải thiện lưu thông tiêu hóa và giảm đầy hơi.
– Không tự ý dùng thuốc chống đầy hơi hoặc kháng sinh khi chưa có chỉ định – điều này có thể làm mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột.

Sôi bụng đơn thuần thường lành tính và không đáng lo ngại. Tuy nhiên, nếu xuất hiện cùng các triệu chứng tiêu hóa khác hoặc kéo dài dai dẳng, bạn nên đi khám chuyên khoa tiêu hóa để loại trừ các bệnh lý tiềm ẩn. Việc theo dõi thói quen ăn uống và ghi chú lại các yếu tố kích thích sẽ giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác hơn – và đôi khi, chỉ cần điều chỉnh lối sống là đủ để cải thiện tình trạng này.