Ho do trào ngược dạ dày có phải triệu chứng thường gặp không?
Chào bạn,
Đúng vậy — ho do trào ngược dạ dày là một trong những nguyên nhân phổ biến nhưng dễ bị bỏ sót của tình trạng ho mạn tính (kéo dài trên 8 tuần). Khác với ho do cảm lạnh hay viêm họng, cơn ho này thường không kèm sốt, không có đờm rõ rệt, và xuất hiện hoặc nặng hơn sau bữa ăn, khi nằm xuống hoặc về đêm. Nguyên nhân chính là do acid từ dạ dày trào ngược lên thực quản, thậm chí lên đến hầu họng và thanh quản, kích thích niêm mạc gây phản xạ ho.
Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu vì sao trào ngược dạ dày lại gây ho, khi nào cần đi khám, và cách xử trí hiệu quả.
Nguyên nhân khiến trào ngược dạ dày gây ho
Ho do trào ngược dạ dày không phải do virus hay vi khuẩn, mà là hệ quả của sự kích ứng cơ học và hóa học tại đường thở trên. Cụ thể:
– Kích thích trực tiếp: Acid dạ dày trào lên thực quản – họng – thanh quản, gây viêm niêm mạc và kích hoạt phản xạ ho như một cơ chế bảo vệ.
– Phản xạ thần kinh: Khi acid chạm vào các thụ thể ở đoạn dưới thực quản, tín hiệu được gửi đến trung tâm ho ở não, dù acid chưa lên tới họng.
– Viêm thanh quản mạn tính: Trào ngược âm thầm (không ợ nóng rõ) có thể làm tổn thương dây thanh, gây khàn tiếng kèm ho khan kéo dài.
– Hội chứng trào ngược hầu họng (LPR): Dạng trào ngược “im lặng”, thường biểu hiện chủ yếu bằng ho, vướng cổ, khàn giọng — chứ không phải đau thượng vị hay ợ chua.
Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân điều trị ho suốt 2–3 tháng với kháng sinh và thuốc long đờm, đến khi nội soi mới phát hiện viêm thực quản do trào ngược.
Dấu hiệu nhận biết ho do trào ngược dạ dày
Bạn nên nghi ngờ trào ngược nếu ho có các đặc điểm sau:
– Ho khan, kéo dài > 3 tuần, không đáp ứng với thuốc ho thông thường.
– Tăng về đêm hoặc sau khi ăn no, đặc biệt khi nằm ngay sau bữa ăn.
– Kèm theo ợ hơi, ợ chua, nóng rát ngực hoặc cảm giác vướng ở cổ họng.
– Không có dấu hiệu nhiễm trùng hô hấp: không sốt, không sổ mũi, không đờm mủ.
– Cải thiện khi dùng thuốc ức chế acid (như PPI) trong thử nghiệm điều trị.
Lưu ý: Một số người, nhất là người lớn tuổi hoặc bệnh nhân tiểu đường, có thể không có triệu chứng tiêu hóa điển hình — chỉ ho là biểu hiện duy nhất.
Khi nào cần đi khám bác sĩ?
Bạn nên đi khám nếu:
– Ho kéo dài trên 2–3 tuần mà không rõ nguyên nhân.
– Có triệu chứng báo động: sụt cân không giải thích được, nuốt nghẹn, nôn ra máu, ho ra máu.
– Đã tự dùng thuốc giảm acid nhưng không cải thiện sau 2 tuần.
– Ho ảnh hưởng nghiêm trọng đến giấc ngủ, công việc hoặc chất lượng cuộc sống.
Bác sĩ có thể chỉ định nội soi tiêu hóa, theo dõi pH thực quản, hoặc thử nghiệm điều trị bằng thuốc ức chế bơm proton (PPI) để xác định chẩn đoán.
Cách giảm ho và kiểm soát trào ngược hiệu quả
Điều trị ho do trào ngược không chỉ dựa vào thuốc, mà cần kết hợp thay đổi lối sống:
– Tránh ăn no, không nằm trong vòng 3 giờ sau ăn — điều này giảm áp lực lên cơ thắt thực quản dưới.
– Nâng cao đầu giường 15–20 cm khi ngủ để hạn chế trào ngược ban đêm.
– Hạn chế thực phẩm kích thích: cà phê, rượu, chocolate, đồ chiên rán, nước có gas, đồ chua.
– Giảm cân nếu thừa cân, vì mỡ bụng làm tăng áp lực ổ bụng, thúc đẩy trào ngược.
– Dùng thuốc theo chỉ định: thường là PPI (omeprazole, esomeprazole…) trong ít nhất 8–12 tuần để hồi phục niêm mạc.
– Không tự ý dùng thuốc ho ức chế trung ương (như codein) — chúng không giải quyết gốc rễ và có thể che lấp triệu chứng.
Ho do trào ngược dạ dày tuy không nguy hiểm đến tính mạng, nhưng nếu bỏ qua, có thể dẫn đến viêm thanh quản mạn, hẹp thực quản, thậm chí tăng nguy cơ ung thư thực quản Barrett. Quan trọng hơn, nó làm giảm chất lượng sống đáng kể.
Nếu bạn có ho kéo dài kèm các dấu hiệu gợi ý trào ngược, đừng chỉ tập trung “dập cơn ho” — hãy tìm và điều trị đúng nguyên nhân. Trong nhiều trường hợp, chỉ cần điều chỉnh thói quen sinh hoạt và dùng thuốc đúng phác đồ, cơn ho sẽ thuyên giảm rõ rệt trong vài tuần.
Bạn hoàn toàn có thể kiểm soát tình trạng này — miễn là bắt đầu từ sự nhận biết đúng.
