GERD là gì và có nguy hiểm không?

Dạo gần đây, tôi thường xuyên bị ợ chua, nóng rát sau xương ức, nhất là sau khi ăn no hoặc nằm xuống. Nhiều người bảo tôi bị trào ngược dạ dày, nhưng tôi không rõ GERD là gì, có khác gì với trào ngược thông thường không, và liệu có cần đi khám hay không?

Chuyên viên tư vấn

Đã trả lời: Ngày

Chào bạn! Câu hỏi “GERD là gì” rất thường gặp trong phòng khám của tôi. GERD (Gastroesophageal Reflux Disease) – hay còn gọi là bệnh trào ngược dạ dày thực quản mạn tính – xảy ra khi acid từ dạ dày thường xuyên trào ngược lên thực quản, gây kích ứng niêm mạc và các triệu chứng khó chịu như ợ nóng, ợ chua, đau ngực, thậm chí khàn giọng hoặc ho kéo dài.

Khác với hiện tượng trào ngược thỉnh thoảng (có thể xảy ra ở người khỏe mạnh), GERD là tình trạng lặp lại nhiều lần, kéo dài và có thể dẫn đến biến chứng nếu không được kiểm soát đúng cách.

Nguyên nhân phổ biến gây GERD

– Suy yếu cơ vòng thực quản dưới (LES): Đây là van một chiều giữa thực quản và dạ dày. Khi nó giãn bất thường hoặc yếu đi, acid dễ dàng trào ngược lên.
– Thói quen ăn uống không lành mạnh: Ăn quá no, ăn khuya, dùng nhiều đồ cay, béo, caffeine, rượu bia hoặc chocolate.
– Thừa cân – béo phì: Áp lực ổ bụng tăng làm đẩy acid dạ dày lên thực quản.
– Thai kỳ: Nội tiết thay đổi và tử cung lớn chèn ép dạ dày cũng góp phần gây trào ngược.
– Thoát vị hoành: Một phần dạ dày chui lên lồng ngực qua cơ hoành, làm rối loạn chức năng van LES.

Dấu hiệu cảnh báo bạn có thể đang mắc GERD

– Ợ nóng hoặc ợ chua ít nhất 2 lần/tuần.
– Cảm giác nóng rát lan từ thượng vị lên ngực, đặc biệt sau ăn hoặc khi nằm.
– Khó nuốt, cảm giác vướng ở cổ họng.
– Ho khan, khàn tiếng, viêm họng tái phát – không do nhiễm trùng.
– Buổi sáng thức dậy thấy miệng đắng hoặc chua, đôi khi kèm nôn nhẹ.

Nếu các triệu chứng này ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày hoặc kéo dài hơn 2–3 tuần, bạn nên đi khám chuyên khoa tiêu hóa.

Biến chứng nguy hiểm nếu chủ quan với GERD

– Viêm thực quản trào ngược: Niêm mạc thực quản bị tổn thương do tiếp xúc acid kéo dài.
– Hẹp thực quản: Sẹo xơ hình thành sau viêm mạn tính, gây khó nuốt.
– Thực quản Barrett: Một thay đổi tiền ung thư ở niêm mạc thực quản – tuy hiếm nhưng rất nghiêm trọng.
– Hen suyễn hoặc viêm phổi hít: Do acid trào ngược lên đường thở.

Trong thực tế lâm sàng, tôi từng gặp bệnh nhân chủ quan với triệu chứng “chỉ là ợ chua”, đến khi nội soi mới phát hiện loét thực quản sâu hoặc biến đổi Barrett – điều hoàn toàn có thể phòng ngừa nếu can thiệp sớm.

Cách kiểm soát và phòng ngừa GERD hiệu quả

– Điều chỉnh lối sống trước khi nghĩ đến thuốc:

Tránh ăn muộn (ít nhất 3 giờ trước khi ngủ).
Nâng cao đầu giường 15–20 cm khi ngủ.
Hạn chế thực phẩm kích thích: cà phê, rượu, cam quýt, đồ chiên rán.
Giảm cân nếu thừa cân.

– Không lạm dụng thuốc kháng acid: Thuốc ức chế bơm proton (PPI) có hiệu quả tốt nhưng không nên dùng dài hạn không theo chỉ định, vì có thể gây loãng xương, thiếu magie hoặc rối loạn hệ vi sinh đường ruột.

– Tập thể dục nhẹ nhàng, tránh các động tác gập người hoặc nâng tạ nặng ngay sau ăn.

GERD không chỉ là “bệnh vặt” mà là một rối loạn tiêu hóa mạn tính có thể ảnh hưởng lâu dài đến chất lượng cuộc sống và sức khỏe thực quản của bạn. Nếu bạn thường xuyên bị ợ nóng, đặc biệt kèm theo khó nuốt hoặc sụt cân không rõ nguyên nhân, đừng chần chừ — hãy đi khám để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời.

Kiểm soát GERD từ sớm không chỉ giúp bạn hết khó chịu, mà còn ngăn ngừa những tổn thương không hồi phục ở thực quản.