Đi ngoài phân đen là dấu hiệu của bệnh gì?

Chào bạn, cảm ơn bạn đã chia sẻ triệu chứng rất đáng quan tâm này. Đi ngoài phân đen (còn gọi là melena) thường là dấu hiệu của chảy máu ở đường tiêu hóa trên — tức là từ thực quản, dạ dày hoặc tá tràng. Máu bị phân hủy bởi dịch tiêu hóa nên chuyển thành màu đen, hắc ín, có mùi hôi đặc trưng. Tuy nhiên, cũng có một số nguyên nhân lành tính hơn mà tôi sẽ giải thích rõ hơn dưới đây.

Nguyên nhân có thể gặp khi đi ngoài phân đen

– Chảy máu tiêu hóa trên: Loét dạ dày, viêm dạ dày – tá tràng, vỡ tĩnh mạch thực quản (ở người xơ gan), hoặc tổn thương Mallory-Weiss do nôn nhiều.
– Sử dụng thuốc: Aspirin, NSAIDs (như ibuprofen, diclofenac), corticosteroid — những thuốc này có thể gây kích ứng niêm mạc dạ dày và dẫn đến xuất huyết.
– Thực phẩm hoặc thuốc làm đổi màu phân: Uống viên sắt, than hoạt tính, bismuth (trong một số thuốc trị tiêu chảy), hoặc ăn nhiều tiết, gan, mề gà.
– Uống cà phê đậm đặc không trực tiếp gây phân đen, nhưng nếu bạn uống kèm thuốc giảm đau hoặc có tiền sử viêm loét dạ dày, cà phê có thể làm nặng thêm tổn thương niêm mạc.
– Táo bón kèm phân đen: Khi phân lưu lại lâu trong ruột, máu (nếu có) sẽ bị phân hủy sâu hơn, làm màu đen đậm hơn và khô cứng.
– Ở trẻ em: Phân đen sệt có thể do nuốt máu (sau chảy máu cam, nứt núm vú mẹ khi bú), hoặc do dùng thuốc sắt. Tuy nhiên, nếu trẻ không dùng thuốc và không có nguyên nhân rõ ràng, cần nghĩ đến xuất huyết tiêu hóa — dù hiếm nhưng rất nghiêm trọng.

Dấu hiệu cảnh báo nên đi khám ngay

– Phân đen kèm đau bụng dữ dội, nôn ra máu hoặc nôn giống bã cà phê.
– Chóng mặt, mệt lả, da xanh, tim đập nhanh — dấu hiệu mất máu cấp.
– Phân đen kéo dài hơn 2 ngày mà không rõ nguyên nhân.
– Trẻ nhỏ đi ngoài phân đen mà không liên quan đến thuốc hay thức ăn.
– Tiền sử loét dạ dày, xơ gan, hoặc đang dùng thuốc chống viêm.

Hướng dẫn giảm triệu chứng và phòng ngừa tái phát

– Ngừng ngay các thuốc giảm đau không steroid (NSAIDs) nếu đang dùng, trừ khi có chỉ định y khoa.
– Tránh rượu, cà phê, đồ cay nóng — những chất kích thích niêm mạc dạ dày.
– Không tự ý dùng thuốc sắt hoặc than hoạt tính khi chưa rõ nguyên nhân phân đen.
– Ăn uống điều độ, chia nhỏ bữa, ưu tiên thức ăn mềm, dễ tiêu.
– Đi khám sớm để làm nội soi tiêu hóa trên — đây là phương pháp chuẩn để xác định chính xác vị trí và nguyên nhân chảy máu.
– Với trẻ em: Luôn ghi nhận chế độ ăn, thuốc đã dùng, và theo dõi sát các dấu hiệu mất nước, sốt, bỏ ăn.

Đi ngoài phân đen không phải lúc nào cũng nguy hiểm, nhưng luôn cần được đánh giá y khoa nghiêm túc. Trong nhiều trường hợp, đây là dấu hiệu cảnh báo xuất huyết tiêu hóa trên — một tình trạng có thể đe dọa tính mạng nếu bỏ qua. Tôi thường khuyên bệnh nhân: “Đừng đợi đến khi mệt lả mới đi viện — phân đen là lời kêu cứu thầm lặng của cơ thể.” Hãy chủ động khám sớm để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời.