Đau ruột thừa như thế nào?
Chào bạn! Câu hỏi của bạn rất phổ biến và hoàn toàn dễ hiểu, vì triệu chứng đau bụng do nhiều nguyên nhân – trong đó viêm ruột thừa là một tình trạng cấp cứu ngoại khoa cần được phát hiện sớm. Đau ruột thừa thường khởi phát âm ỉ quanh rốn, sau đó di chuyển và khu trú rõ rệt ở hố chậu phải, kèm theo các dấu hiệu như chán ăn, buồn nôn, sốt nhẹ và đôi khi tiêu chảy hoặc táo bón. Đây là biểu hiện điển hình của viêm ruột thừa cấp – một tình trạng cần can thiệp y tế kịp thời để tránh vỡ ruột thừa.
Dưới đây, tôi sẽ giải thích chi tiết hơn để bạn hiểu rõ hơn về cách nhận biết, đánh giá mức độ nguy hiểm và xử trí đúng cách.
Nguyên nhân và cơ chế gây đau trong viêm ruột thừa
Viêm ruột thừa xảy ra khi lòng ruột thừa bị tắc nghẽn – có thể do sỏi phân, hạch bạch huyết phì đại, ký sinh trùng hoặc thậm chí là khối u nhỏ. Khi bị tắc, dịch trong lòng ruột thừa ứ đọng, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển mạnh, gây viêm, phù nề và cuối cùng là hoại tử nếu không được điều trị.
Cơn đau xuất hiện do:
– Kích thích phúc mạc thành: Khi viêm lan ra ngoài thành ruột thừa, nó kích thích lớp màng bụng (phúc mạc), gây đau khu trú và tăng lên khi ho, đi lại hoặc ấn vào bụng.
– Giãn cơ trơn ruột thừa: Giai đoạn đầu, đau thường mơ hồ quanh rốn do thần kinh nội tạng chưa xác định rõ vị trí tổn thương.
– Phản ứng viêm toàn thân: Sốt, mệt mỏi, chán ăn là hệ quả của phản ứng miễn dịch với nhiễm trùng.
Dấu hiệu cảnh báo bạn có thể đang bị viêm ruột thừa
Không phải cơn đau bụng nào cũng là viêm ruột thừa, nhưng bạn nên nghi ngờ và đi khám ngay nếu có các biểu hiện sau:
– Đau bắt đầu quanh rốn rồi di chuyển xuống hố chậu phải trong vòng 6–12 giờ.
– Đau tăng khi ho, hắt hơi, đi lại hoặc ấn vào bụng – đặc biệt là điểm McBurney (vị trí 1/3 ngoài đường nối rốn và gai chậu trước trên).
– Buồn nôn, nôn, chán ăn xuất hiện sau cơn đau (khác với ngộ độc thực phẩm – thường nôn trước rồi mới đau).
– Sốt nhẹ (37.5–38.5°C), có thể tăng cao nếu ruột thừa sắp vỡ.
– Mất cảm giác thèm ăn rõ rệt – đây là một dấu hiệu lâm sàng rất đặc trưng mà nhiều bệnh nhân mô tả: “Tôi chẳng muốn ăn gì, dù chỉ nhìn thấy cơm”.
Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều trường hợp chủ quan vì nghĩ “chỉ là đau bụng thông thường”, đến khi ruột thừa vỡ mới nhập viện – lúc đó nguy cơ viêm phúc mạc và nhiễm trùng huyết rất cao.
Những tình trạng dễ nhầm lẫn với đau ruột thừa
Đau bụng vùng hố chậu phải có thể do nhiều nguyên nhân khác, đặc biệt ở phụ nữ:
– Viêm phần phụ, u nang buồng trứng xoắn hoặc vỡ.
– Sỏi niệu quản phải gây đau lan xuống háng, tiểu buốt, tiểu máu.
– Viêm hồi manh tràng (trong bệnh Crohn) hoặc hạch mạc treo viêm ở trẻ em.
– Thai ngoài tử cung ở phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ.
Do đó, chẩn đoán viêm ruột thừa không chỉ dựa vào triệu chứng mà cần kết hợp siêu âm bụng, xét nghiệm máu (bạch cầu tăng) và đôi khi CT scan để loại trừ các bệnh lý khác.
Cách xử trí và phòng ngừa biến chứng nguy hiểm
Nếu bạn nghi ngờ viêm ruột thừa:
– Không tự ý dùng thuốc giảm đau hoặc kháng sinh – điều này có thể làm mờ triệu chứng, gây chậm trễ chẩn đoán.
– Không ăn uống nhiều – giữ bụng trống đề phòng cần mổ cấp cứu.
– Đến cơ sở y tế có chuyên khoa ngoại ngay nếu đau kéo dài > 6 giờ, kèm sốt hoặc nôn.
Hiện nay, phẫu thuật cắt ruột thừa (thường bằng nội soi) là phương pháp điều trị tiêu chuẩn, an toàn và phục hồi nhanh. Nếu phát hiện sớm, bệnh nhân có thể xuất viện sau 1–2 ngày.
Về phòng ngừa: Ruột thừa là cơ quan thoái hóa, không có chức năng rõ ràng, nên không có cách nào ngăn ngừa viêm ruột thừa hoàn toàn. Tuy nhiên, chế độ ăn giàu chất xơ, uống đủ nước và tránh táo bón có thể giảm nguy cơ tắc nghẽn lòng ruột thừa – yếu tố khởi phát chính.
Đau ruột thừa không phải lúc nào cũng “đau dữ dội từ đầu” – nhiều trường hợp khởi phát âm ỉ, dễ bị bỏ qua. Nhưng nếu cơn đau di chuyển xuống hố chậu phải, kèm chán ăn và buồn nôn, bạn đừng chần chừ. Viêm ruột thừa là cấp cứu ngoại khoa: càng điều trị sớm, càng ít rủi ro. Trong hơn 15 năm hành nghề, tôi luôn khuyên bệnh nhân: “Thà đi khám mà không sao, còn hơn ở nhà đợi đến khi vỡ ruột thừa”. Hãy lắng nghe cơ thể và hành động kịp thời bạn nhé.
