Đại tràng là gì và có vai trò thế nào trong hệ tiêu hóa?

Chào bạn,
Đại tràng chính là phần “xử lý cuối cùng” trong hành trình tiêu hóa của cơ thể – nơi biến chất thải lỏng thành phân và chuẩn bị cho việc thải ra ngoài. Về bản chất, đại tràng và ruột già là một, và nó đóng vai trò thiết yếu trong việc hấp thu nước, điện giải và duy trì cân bằng nội môi đường ruột.

Đại tràng nằm ở đâu và có cấu tạo như thế nào?

Đại tràng là một đoạn ruột dài khoảng 1,5 mét, bao quanh ruột non theo hình chữ U ngược. Nó bắt đầu từ góc dưới bên phải bụng (nơi nối với ruột non qua manh tràng), chạy dọc lên – ngang – rồi xuống theo chu vi ổ bụng, trước khi uốn cong thành đại tràng xích ma và nối với trực tràng. Cụ thể, đại tràng được chia thành bốn phần chính:

– Đại tràng lên: Từ manh tràng đi lên sát gan.
– Đại tràng ngang: Vắt ngang qua vùng thượng vị, dưới dạ dày.
– Đại tràng xuống: Chạy dọc theo thành bụng trái.
– Đại tràng xích ma: Đoạn cong hình chữ S nối với trực tràng, nằm sâu trong khung chậu.

Chức năng chính của đại tràng là gì?

Mặc dù không tham gia nhiều vào quá trình tiêu hóa thức ăn như ruột non, đại tràng lại đảm nhiệm những vai trò then chốt:

– Hấp thu nước và điện giải: Khoảng 1–1,5 lít dịch đi vào đại tràng mỗi ngày, và gần như toàn bộ lượng này được tái hấp thu để cơ thể không bị mất nước.
– Tạo và làm đặc phân: Nhờ hấp thu nước, chất thải lỏng từ ruột non dần đặc lại thành phân.
– Lưu trữ phân: Đại tràng xích ma hoạt động như một “kho chứa” tạm thời cho đến khi có tín hiệu đi đại tiện.
– Thải phân: Khi đầy, đại tràng phối hợp với trực tràng và cơ hậu môn để đẩy phân ra ngoài một cách có kiểm soát.

Ngoài ra, hệ vi sinh vật cư trú trong đại tràng còn hỗ trợ tổng hợp một số vitamin (như vitamin K, B12) và điều hòa miễn dịch đường ruột.

Viêm đại tràng có nguy hiểm không?

Viêm đại tràng là tình trạng niêm mạc đại tràng bị tổn thương do nhiều nguyên nhân: nhiễm vi khuẩn/virus, phản ứng tự miễn (như bệnh Crohn hay viêm loét đại tràng), hoặc thậm chí do stress kéo dài.

Mức độ nguy hiểm phụ thuộc vào nguyên nhân và tính chất của viêm:

– Viêm cấp tính (do nhiễm trùng): Thường tự khỏi trong vài ngày nếu được bù nước và nghỉ ngơi hợp lý.
– Viêm mạn tính: Có thể gây loét, hẹp lòng ruột, xuất huyết tiêu hóa, và đặc biệt làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng nếu không kiểm soát tốt trong thời gian dài.

Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân chủ quan với triệu chứng “đi ngoài ra máu” hoặc “đau bụng lặp lại”, đến khi nội soi mới phát hiện tổn thương viêm đã lan rộng – điều hoàn toàn có thể phòng ngừa nếu can thiệp sớm.

Khi nào bạn nên đi khám các vấn đề liên quan đến đại tràng?

Bạn đừng nên bỏ qua những dấu hiệu sau, đặc biệt nếu chúng kéo dài hơn 2 tuần hoặc tái phát nhiều lần:

– Thay đổi thói quen đại tiện: Táo bón hoặc tiêu chảy dai dẳng, cảm giác mót rặn, đi không hết.
– Phân bất thường: Có máu tươi, nhầy, hoặc phân đen (dấu hiệu chảy máu tiêu hóa trên).
– Đau bụng âm ỉ hoặc quặn từng cơn, đặc biệt ở vùng hạ vị hoặc hố chậu trái.
– Sụt cân không rõ nguyên nhân, mệt mỏi kéo dài, thiếu máu.
– Tiền sử gia đình có người mắc ung thư đại trực tràng.
– Tuổi trên 50: Dù không có triệu chứng, bạn vẫn nên tầm soát định kỳ bằng nội soi đại tràng.

Đại tràng tuy “im lặng” nhưng lại phản ánh rất trung thực lối sống và sức khỏe tổng thể của bạn. Đau bụng hay rối loạn tiêu hóa không đơn thuần là “do ăn uống” – đôi khi đó là tiếng kêu cứu từ một cơ quan đang quá tải hoặc bị tổn thương.

Hãy lắng nghe cơ thể, duy trì chế độ ăn giàu chất xơ, uống đủ nước, vận động đều đặn và đừng ngại đi khám khi có dấu hiệu bất thường. Việc phát hiện sớm các bệnh lý đại tràng – từ viêm nhiễm đến ung thư – có thể thay đổi hoàn toàn tiên lượng điều trị.