Cảnh báo bệnh lý dựa vào các vị trí đau bụng
Chào bạn, đau bụng bên phải có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân, từ lành tính đến cấp cứu. Trong lâm sàng, tôi thường xem xét các cơ quan nằm ở vùng này: gan, túi mật, ruột non, đại tràng lên, thận phải và ở nữ giới còn có buồng trứng phải. Một số nguyên nhân thường gặp bao gồm:
– Viêm túi mật hoặc sỏi mật: đau thường xuất hiện sau bữa ăn nhiều dầu mỡ, kèm buồn nôn, sốt nhẹ.
– Viêm ruột thừa: đau thường bắt đầu quanh rốn rồi di chuyển xuống hố chậu phải.
– Viêm gan (do virus, rượu, thuốc): đau âm ỉ vùng hạ sườn phải, có thể kèm vàng da, mệt mỏi.
– Sỏi thận phải hoặc nhiễm trùng thận: đau lan từ lưng ra trước, kèm tiểu buốt, tiểu rắt.
– Thoát vị bẹn hoặc viêm đại tràng: cũng có thể gây đau khu trú ở vùng bụng dưới bên phải.
Nếu cơn đau tăng dần, kèm sốt, nôn mửa hoặc bụng chướng cứng — bạn nên đi khám ngay để loại trừ các tình trạng cấp tính.
Đau bụng bên trái có nguy hiểm không?
Tôi bị đau lâm râm vùng bụng trái đã vài ngày, đôi khi kèm đầy hơi và rối loạn tiêu hóa. Không biết đây có phải dấu hiệu của bệnh đại tràng hay có thể bỏ qua được?
Đau bụng bên trái không luôn nguy hiểm, nhưng cũng không nên chủ quan, đặc biệt khi triệu chứng kéo dài hoặc đi kèm các dấu hiệu bất thường. Vùng bụng trái chứa nhiều cơ quan quan trọng: dạ dày (phần đáy), lách, đại tràng xuống, đại tràng sigma, thận trái và ở nữ giới là buồng trứng trái.
Một số nguyên nhân phổ biến:
– Hội chứng ruột kích thích (IBS): đau quặn, giảm sau khi đi đại tiện, thường liên quan đến stress hoặc chế độ ăn.
– Viêm đại tràng (do nhiễm khuẩn, viêm loét, Crohn…): đau kèm tiêu chảy, phân có nhầy hoặc máu.
– Sỏi thận trái hoặc nhiễm trùng tiết niệu: đau lan từ thắt lưng ra trước, tiểu buốt, tiểu rắt.
– Phình động mạch chủ bụng: hiếm gặp nhưng rất nguy hiểm, thường ở người lớn tuổi, hút thuốc, tăng huyết áp.
– Lách to do nhiễm trùng hoặc bệnh máu: đau âm ỉ vùng hạ sườn trái, có thể kèm sốt.
Nếu bạn trên 50 tuổi, có tiền sử viêm đại tràng mạn tính hoặc gia đình có người mắc ung thư đại trực tràng — việc nội soi đại tràng sớm là cần thiết.
Đau bụng trên rốn (thượng vị) cảnh báo điều gì?
Tôi hay bị đau vùng trên rốn sau khi ăn, đặc biệt là đồ chua hoặc cay. Có lúc còn ợ chua, ợ nóng. Liệu đây có phải bệnh dạ dày không, hay còn nguyên nhân nào khác?
Đúng vậy, vùng thượng vị (trên rốn, dưới mũi xương ức) là nơi tập trung nhiều cơ quan tiêu hóa quan trọng: dạ dày, tá tràng, tụy, gan và túi mật. Đau ở vị trí này thường liên quan đến:
– Viêm loét dạ dày – tá tràng: đau âm ỉ hoặc bỏng rát, tăng sau ăn (dạ dày) hoặc khi đói (tá tràng), kèm ợ chua, buồn nôn.
– Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD): ợ nóng, đau sau xương ức, nặng hơn khi nằm.
– Viêm tụy cấp/mạn: đau dữ dội, lan ra sau lưng, thường sau uống rượu hoặc ăn nhiều chất béo.
– Bệnh gan – mật: đau âm ỉ vùng hạ sườn phải lan sang thượng vị, có thể kèm vàng da.
– Đau tim giả bụng: ở người lớn tuổi, bệnh tim mạch đôi khi biểu hiện như đau thượng vị, đặc biệt nếu kèm khó thở, vã mồ hôi.
Bạn nên đi nội soi dạ dày nếu triệu chứng kéo dài >2 tuần, đặc biệt khi có sụt cân, nôn ra máu hoặc phân đen.
Đau bụng dưới rốn (hạ vị) là bị bệnh gì?
Tôi bị đau tức vùng bụng dưới rốn, đôi khi kèm tiểu rắt và cảm giác nặng vùng chậu. Liệu đây có phải do viêm đường tiết niệu hay liên quan đến cơ quan sinh dục?
Đau vùng hạ vị (dưới rốn) thường phản ánh vấn đề ở bàng quang, tử cung, buồng trứng (nữ), tuyến tiền liệt (nam) hoặc đoạn cuối ruột già (đại tràng sigma, trực tràng).
Các nguyên nhân thường gặp:
– Viêm đường tiết niệu (UTI): đau hạ vị, tiểu buốt, tiểu rắt, nước tiểu đục hoặc có máu.
– Viêm vùng chậu (PID) ở nữ: đau âm ỉ, ra khí hư bất thường, sốt nhẹ.
– U xơ tử cung hoặc nang buồng trứng: đau âm ỉ, tăng trước kỳ kinh.
– Viêm đại tràng sigma hoặc táo bón mạn tính: đau quặn, đầy bụng, phân lỏng hoặc táo.
– Thai ngoài tử cung (ở phụ nữ có thai sớm): đau dữ dội, ra máu âm đạo, cần cấp cứu.
Ở nam giới, viêm tuyến tiền liệt cũng có thể gây đau hạ vị kèm tiểu khó, đau khi xuất tinh.
Khi nào đau bụng cần đi cấp cứu ngay lập tức?
Tôi đang phân vân không biết có nên đến bệnh viện ngay không — cơn đau bụng của tôi rất dữ dội, kèm nôn và không dám cử động. Khi nào thì đau bụng trở thành cấp cứu?
Bạn nên đến cấp cứu ngay nếu đau bụng đi kèm bất kỳ dấu hiệu sau:
– Đau đột ngột, dữ dội như “dao đâm”, đặc biệt nếu bụng cứng như gỗ.
– Sốt cao >38.5°C kèm đau bụng.
– Nôn ra máu hoặc phân đen như bã cà phê.
– Không đi tiểu được, bụng chướng to.
– Đau bụng ở phụ nữ có thai hoặc ra máu âm đạo bất thường.
– Đau lan ra sau lưng kèm vã mồ hôi lạnh — có thể là phình tách động mạch chủ.
– Triệu chứng sốc: da lạnh, mạch nhanh, huyết áp tụt, lơ mơ.
Những tình trạng như viêm ruột thừa vỡ, thủng dạ dày, tắc ruột, thai ngoài tử cung vỡ đều cần can thiệp trong vòng vài giờ để tránh nguy hiểm tính mạng.
Làm thế nào phân biệt đau bụng do tiêu hóa và do bệnh lý khác?
Tôi thường bị đau bụng sau khi ăn đồ lạ, nhưng đôi khi lại đau mà không liên quan đến bữa ăn. Làm sao biết được cơn đau nào chỉ do rối loạn tiêu hóa, cơn nào đáng lo?
Câu hỏi rất hay — và tôi thường giải thích cho bệnh nhân theo 3 tiêu chí chính: thời điểm, tính chất và kèm theo triệu chứng.
Đau do rối loạn tiêu hóa (lành tính) thường:
– Xuất hiện sau ăn, đặc biệt đồ dầu mỡ, cay, lạnh.
– Giảm sau khi đi tiêu hoặc ợ hơi.
– Không kèm sốt, sụt cân, nôn máu hay phân bất thường.
– Lặp lại theo chu kỳ, liên quan stress hoặc thay đổi chế độ ăn.
Đau do bệnh lý thực thể thường:
– Đau liên tục, tăng dần, không liên quan đến bữa ăn.
– Kèm sụt cân không rõ nguyên nhân, mệt mỏi kéo dài.
– Thay đổi thói quen đại tiện (tiêu chảy/táo bón xen kẽ >2 tuần).
– Đau đánh thức bạn giữa đêm — đây là “cờ đỏ” trong bệnh lý dạ dày – ruột.
Nếu bạn trên 45 tuổi, có tiền sử gia đình ung thư tiêu hóa, hoặc triệu chứng kéo dài >2 tuần — nên đi khám chuyên khoa, không nên tự chẩn đoán là “do ăn uống”.
Đau bụng quanh rốn thường liên quan đến cơ quan nào?
Con tôi 8 tuổi hay kêu đau quanh rốn, đặc biệt sau khi chạy nhảy. Cháu không sốt, vẫn ăn uống bình thường. Liệu có đáng lo không?
Đau quanh rốn (vùng rốn và quanh rốn) thường phản ánh vấn đề ở ruột non, đại tràng ngang, hoặc giai đoạn đầu của viêm ruột thừa. Ở trẻ em, đây cũng là vị trí đau phổ biến trong:
– Rối loạn tiêu hóa do virus (viêm dạ dày – ruột cấp): đau quặn, kèm tiêu chảy, nôn.
– Giun đũa: đau quanh rốn, đặc biệt khi đói, có thể thấy giun trong phân.
– Hội chứng ruột kích thích: ở trẻ lớn, liên quan stress học đường.
– Viêm ruột thừa giai đoạn sớm: đau bắt đầu quanh rốn, sau 6–12 giờ di chuyển xuống hố chậu phải.
Ở người lớn, đau quanh rốn kéo dài có thể là dấu hiệu bệnh Crohn, lồng ruột (hiếm) hoặc thiếu máu mạc treo (ở người cao tuổi).
Nếu cơn đau di chuyển, tăng dần, hoặc kèm chán ăn, sốt nhẹ — bạn nên cho con đi khám sớm để loại trừ viêm ruột thừa.
Vị trí đau của bệnh viêm ruột thừa nằm ở đâu?
Tôi nghe nói viêm ruột thừa đau ở bên phải, nhưng ban đầu lại đau quanh rốn. Làm sao nhận biết chính xác?
Chính xác! Viêm ruột thừa có đặc điểm đau rất điển hình — và đây là điều tôi luôn nhấn mạnh với bệnh nhân:
– Giai đoạn đầu (6–12 giờ đầu): đau âm ỉ quanh rốn hoặc vùng thượng vị, dễ nhầm với rối loạn tiêu hóa.
– Giai đoạn sau: đau di chuyển và khu trú rõ ràng ở hố chậu phải (điểm McBurney — nằm ở 1/3 ngoài đường nối rốn và gai chậu trước trên).
– Kèm theo: chán ăn, buồn nôn, sốt nhẹ (37.5–38.5°C), ấn đau rõ, có thể có phản ứng thành bụng (bụng gồng cứng khi ấn).
Một dấu hiệu lâm sàng quan trọng: đau tăng khi ho, đi lại hoặc ấn rồi buông tay đột ngột (dấu hiệu Blumberg).
Nếu bạn hoặc người thân có cơn đau “di chuyển” như trên — đừng chờ đợi, hãy đến cơ sở y tế trong vòng 24 giờ đầu để tránh ruột thừa vỡ, gây viêm phúc mạc.
Nếu bạn còn thắc mắc về bất kỳ vị trí đau bụng nào, đừng ngần ngại — việc mô tả chính xác vị trí, tính chất, thời gian và yếu tố làm nặng/giảm đau sẽ giúp bác sĩ chẩn đoán nhanh và chính xác hơn rất nhiều.
