Bị đau dạ dày nên ăn gì và kiêng gì để mau khỏi?

Chào bạn!
Đau dạ dày là tình trạng rất thường gặp, và chế độ ăn uống đóng vai trò then chốt trong việc làm dịu triệu chứng cũng như hỗ trợ quá trình hồi phục niêm mạc dạ dày. Dưới đây, tôi sẽ chia sẻ rõ ràng những thực phẩm nên dùng, nên tránh, cùng các biện pháp hỗ trợ tại nhà – dựa trên kinh nghiệm lâm sàng và hướng dẫn y khoa hiện hành.

Những thực phẩm tốt cho người đau dạ dày

Khi niêm mạc dạ dày đang bị kích ứng hoặc tổn thương, bạn cần ưu tiên các món mềm, dễ tiêu, ít gây tăng tiết axit và có khả năng bảo vệ niêm mạc:

– Cháo hoặc súp gà: Cung cấp năng lượng nhẹ nhàng, dễ hấp thu, đồng thời hạn chế gánh nặng cho dạ dày.
– Sữa chua (không đường, ít béo): Chứa probiotic – vi khuẩn có lợi giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, hỗ trợ tiêu hóa và giảm viêm.
– Chuối chín: Có tính trung hòa axit nhẹ, giàu kali và pectin – chất xơ hòa tan giúp bảo vệ niêm mạc dạ dày.
– Bánh mì trắng nướng: Hấp thụ axit dư thừa, giảm cảm giác bỏng rát và hỗ trợ cầm tiêu chảy nếu có.
– Yến mạch: Chất xơ beta-glucan trong yến mạch giúp làm chậm quá trình tiêu hóa, ổn định lượng axit và tạo lớp màng bảo vệ.
– Đu đủ chín: Enzyme papain hỗ trợ phân giải protein, giảm gánh nặng tiêu hóa – nhưng chỉ dùng khi đã chín hoàn toàn (đu đủ xanh có thể gây kích ứng).
– Khoai tây luộc hoặc hấp: Có tính kiềm nhẹ, giúp trung hòa axit và cung cấp tinh bột dễ tiêu.
– Đậu bắp: Chất nhầy tự nhiên (mucilage) bao phủ niêm mạc dạ dày, tạo lớp đệm chống lại axit và enzym tiêu hóa.
– Trà gừng ấm: Gừng có đặc tính chống viêm và chống co thắt cơ trơn, giúp giảm buồn nôn và làm dịu cơn đau.

Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám ngay

Không phải cơn đau dạ dày nào cũng lành tính. Bạn nên đến gặp bác sĩ nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu sau:

– Đau dữ dội, kéo dài trên 2–3 ngày không thuyên giảm.
– Nôn ra máu (màu đỏ tươi hoặc nâu như bã cà phê).
– Phân đen, hắc ín (dấu hiệu chảy máu tiêu hóa).
– Sụt cân không rõ nguyên nhân kèm chán ăn.
– Đau lan lên ngực, ra sau lưng hoặc kèm khó thở.

Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân chủ quan với cơn đau âm ỉ kéo dài, đến khi nội soi mới phát hiện loét sâu hoặc nhiễm Helicobacter pylori – vi khuẩn gây viêm loét dạ dày hàng đầu.

Biện pháp giảm đau và chăm sóc tại nhà

Bên cạnh điều chỉnh ăn uống, bạn có thể áp dụng một số mẹo đơn giản nhưng hiệu quả:

– Uống nước ấm từng ngụm nhỏ: Giúp pha loãng axit, làm dịu niêm mạc và hỗ trợ nhu động ruột.
– Chườm ấm vùng thượng vị: Dùng khăn ấm đắp nhẹ lên bụng giúp giãn cơ trơn, giảm co thắt và đau quặn.
– Massage bụng nhẹ theo chiều kim đồng hồ: Kích thích nhu động ruột, giảm đầy hơi và khó tiêu.
– Hít thở sâu, đều: Căng thẳng làm tăng tiết axit dạ dày – các bài tập thở giúp kích hoạt hệ thần kinh phó giao cảm, hỗ trợ tiêu hóa.
– Nhai lát gừng tươi hoặc uống trà gừng + mật ong: Gừng ức chế prostaglandin – chất trung gian gây viêm – đồng thời làm ấm vùng bụng.

Thức uống buổi sáng phù hợp khi đau dạ dày

Buổi sáng là thời điểm dạ dày trống rỗng, rất nhạy cảm. Bạn nên chọn những loại đồ uống nhẹ, ấm và không kích thích:

– Trà gừng ấm: Làm ấm dạ dày, giảm co thắt.
– Nước ép cà rốt (pha loãng): Giàu beta-carotene, hỗ trợ tái tạo niêm mạc.
– Sữa hạnh nhân không đường: Thay thế tốt cho người không dung nạp lactose, ít béo và không gây đầy hơi.
– Nước dưa hấu hoặc dưa lưới (ít đường): Có tính kiềm nhẹ, giúp trung hòa axit – nhưng chỉ dùng khi dạ dày không đang viêm cấp.

Thực phẩm và đồ uống cần tránh tuyệt đối

Một số món tưởng chừng vô hại lại có thể khiến tình trạng đau dạ dày trầm trọng hơn:

– Đồ cay, nóng (ớt, tiêu, mù tạt): Kích thích trực tiếp niêm mạc, làm tăng tiết axit và gây bỏng rát.
– Thực phẩm chua (cam, chanh, giấm, dưa muối): Tăng độ axit trong dạ dày, làm chậm lành vết loét.
– Đồ chiên xào, nhiều dầu mỡ: Làm chậm quá trình làm rỗng dạ dày, gây đầy bụng, ợ nóng.
– Thịt đỏ (bò, heo mỡ): Khó tiêu hóa, đòi hỏi dạ dày phải co bóp mạnh và tiết nhiều axit hơn.
– Sữa nguyên kem và phô mai béo: Lactose và chất béo bão hòa dễ gây đầy hơi, khó tiêu ở người nhạy cảm.
– Rượu, bia, cà phê, nước ngọt có gas: Gây giãn cơ thắt thực quản dưới và kích thích niêm mạc – làm tăng nguy cơ trào ngược và viêm loét.

Đau dạ dày không chỉ là “chuyện nhỏ” do ăn uống sai. Nó có thể là biểu hiện của viêm dạ dày mạn tính, loét dạ dày – tá tràng, thậm chí liên quan đến nhiễm H. pylori hoặc tác dụng phụ của thuốc giảm đau. Việc điều chỉnh chế độ ăn là bước đầu quan trọng, nhưng không thay thế được chẩn đoán y khoa.

Nếu bạn bị đau tái đi tái lại, đặc biệt sau khi dùng thuốc giảm đau (NSAIDs) hoặc có yếu tố gia đình, hãy chủ động đi nội soi dạ dày. Điều trị sớm không chỉ giúp bạn hết đau nhanh hơn mà còn ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng như xuất huyết hay thủng dạ dày.

Chúc bạn sớm hồi phục và có một hệ tiêu hóa khỏe mạnh!