Trẻ sơ sinh có cần tiêm vắc xin lao (BCG) không?
Chào bạn,
Vâng, trẻ sơ sinh hoàn toàn nên tiêm vắc xin BCG (phòng bệnh lao) — và đây là một trong những mũi vắc xin quan trọng nhất trong chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia. Mũi tiêm này thường được thực hiện trong vòng 24–72 giờ đầu sau sinh, ngay tại bệnh viện, trừ khi có chống chỉ định y khoa cụ thể.
Vắc xin BCG giúp bảo vệ trẻ khỏi các thể lao nặng như lao màng não hoặc lao kê, vốn có thể đe dọa tính mạng ở lứa tuổi sơ sinh. Dù không ngăn ngừa hoàn toàn việc nhiễm lao, nhưng nó làm giảm đáng kể nguy cơ tiến triển thành bệnh nặng.
Vì sao trẻ sơ sinh cần tiêm vắc xin lao sớm?
– Hệ miễn dịch của trẻ sơ sinh chưa hoàn thiện, rất dễ bị vi khuẩn lao tấn công nếu tiếp xúc với nguồn lây (người bệnh ho, hắt hơi gần bé).
– Vắc xin BCG hiệu quả nhất khi tiêm sớm trong tháng đầu đời, đặc biệt trước 2 tháng tuổi. Sau thời điểm này, hiệu quả bảo vệ giảm dần.
– Việt Nam vẫn là nước có gánh nặng lao cao, nên việc tiêm phòng sớm là biện pháp dự phòng chủ động thiết yếu.
– Phản ứng sau tiêm (như nổi cục, loét nhẹ, để lại sẹo) là phản ứng bình thường, cho thấy vắc xin đang kích thích miễn dịch — không phải biến chứng nguy hiểm.
Dấu hiệu bất thường sau tiêm BCG cần lưu ý
Phần lớn trẻ chỉ có phản ứng nhẹ tại chỗ tiêm, nhưng bạn nên đưa con đi khám nếu xuất hiện:
– Sưng hạch nách hoặc cổ to (>1 cm), đau, chảy mủ kéo dài.
– Vết loét tại chỗ tiêm lan rộng >1 cm, không lành sau 3 tháng.
– Sốt cao, quấy khóc liên tục, bú kém — dù hiếm gặp, nhưng cần loại trừ nhiễm trùng khác.
Tôi từng gặp vài trường hợp phụ huynh lo lắng vì vết tiêm “mưng mủ”, nhưng đó thường là dấu hiệu miễn dịch đang hoạt động tốt — miễn là không kèm sốt hay sưng hạch to.
Những trường hợp tạm hoãn hoặc chống chỉ định tiêm BCG
– Trẻ sinh non <32 tuần hoặc cân nặng <2 kg: thường hoãn đến khi đủ cân và ổn định sức khỏe.
– Trẻ có biểu hiện suy giảm miễn dịch bẩm sinh (rất hiếm, nhưng cần đánh giá kỹ nếu có tiền sử gia đình).
– Da trẻ đang bị viêm nhiễm nặng tại vị trí tiêm (vai trái).
– Trẻ mắc bệnh cấp tính nặng (suy hô hấp, nhiễm trùng huyết…): tiêm sau khi hồi phục.
Lưu ý: Không vì sợ sẹo mà từ chối tiêm — sẹo BCG là dấu hiệu xác nhận trẻ đã được bảo vệ, và thường mờ dần theo thời gian.
Cách chăm sóc vết tiêm BCG đúng cách
– Không băng kín, không bôi thuốc, không nặn hay chạm tay vào vết tiêm.
– Giữ vùng tiêm khô thoáng; có thể tắm bình thường, chỉ cần tránh cọ xát mạnh.
– Vết tiêm thường qua các giai đoạn: đỏ → nổi cục → loét nhẹ → đóng vảy → để lại sẹo trắng nhỏ (sau 6–12 tuần).
– Không cần kiêng cữ gì đặc biệt về ăn uống hay sinh hoạt của mẹ/bé.
Tiêm vắc xin BCG cho trẻ sơ sinh là biện pháp phòng bệnh lao hiệu quả, an toàn và bắt buộc trong bối cảnh dịch tễ học tại Việt Nam. Dù để lại sẹo nhỏ, lợi ích bảo vệ trẻ khỏi các thể lao nguy hiểm vượt xa mọi lo ngại thông thường. Nếu con bạn đủ điều kiện sức khỏe, hãy cho bé tiêm đúng lịch — đó là món quà sức khỏe đầu đời vô cùng quý giá.
Nếu bạn vẫn còn băn khoăn, đừng ngần ngại trao đổi trực tiếp với bác sĩ nhi tại viện để được tư vấn cá thể hóa cho bé.
