Tiêm vacxin viêm gan B có cần thiết không?
Chào bạn! Câu hỏi của bạn rất đúng trọng tâm và tôi gặp khá nhiều bệnh nhân thắc mắc như vậy trong phòng khám. Tiêm vacxin viêm gan B là cần thiết ở mọi lứa tuổi, đặc biệt nếu bạn chưa từng được tiêm đầy đủ hoặc chưa có miễn dịch với virus HBV. Vacxin này an toàn, hiệu quả và là biện pháp dự phòng chủ động tốt nhất để tránh các biến chứng nghiêm trọng như xơ gan hay ung thư gan do viêm gan B mạn tính.
Dưới đây, tôi sẽ chia sẻ rõ hơn về vai trò, đối tượng cần tiêm và những điều bạn nên biết trước khi quyết định tiêm vacxin viêm gan B.
Vì sao vacxin viêm gan B lại quan trọng?
Viêm gan B do virus HBV gây ra là một bệnh truyền nhiễm có thể tiến triển âm thầm trong nhiều năm mà không có triệu chứng rõ rệt. Tuy nhiên, nếu chuyển sang giai đoạn mạn tính (thường xảy ra ở người lớn bị nhiễm khi còn nhỏ), virus có thể phá hủy gan dần dần, dẫn đến:
– Xơ gan
– Suy gan
– Ung thư biểu mô tế bào gan (HCC)
Vacxin viêm gan B giúp cơ thể tạo ra kháng thể chống lại virus, từ đó ngăn ngừa nhiễm bệnh ngay từ đầu. Đây là một trong số ít vacxin có khả năng phòng ngừa ung thư – cụ thể là ung thư gan – nhờ ngăn chặn nguyên nhân gốc rễ là virus HBV.
Ai nên tiêm vacxin viêm gan B?
Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Bộ Y tế Việt Nam, vacxin viêm gan B được khuyến nghị cho:
– Tất cả trẻ sơ sinh: Mũi đầu tiên nên tiêm trong vòng 24 giờ sau sinh.
– Trẻ em và thanh thiếu niên chưa từng được tiêm đủ liều.
– Người lớn chưa có miễn dịch, đặc biệt là những đối tượng có nguy cơ cao như:
– Nhân viên y tế
– Người sống chung hoặc quan hệ tình dục với người nhiễm HBV
– Người tiêm chích ma túy
– Bệnh nhân chạy thận nhân tạo
– Du khách đi đến vùng có tỷ lệ viêm gan B cao
Nếu bạn chưa từng xét nghiệm HBsAg và anti-HBs, tôi khuyên bạn nên làm xét nghiệm trước khi tiêm để xác định tình trạng miễn dịch hiện tại.
Lịch tiêm và hiệu quả bảo vệ của vacxin viêm gan B
Vacxin viêm gan B thường được tiêm theo phác đồ 3 mũi:
– Mũi 1: Ngày tiêm đầu tiên
– Mũi 2: Sau mũi 1 từ 1–2 tháng
– Mũi 3: Sau mũi 1 khoảng 6 tháng
Sau khi tiêm đủ liều, hơn 95% người khỏe mạnh sẽ tạo được miễn dịch bền vững, có thể kéo dài hàng chục năm, thậm chí suốt đời ở đa số trường hợp.
Ở một số nhóm nguy cơ cao (như người suy giảm miễn dịch, bệnh nhân thận mạn), có thể cần xét nghiệm nồng độ kháng thể (anti-HBs) sau tiêm để đảm bảo đáp ứng miễn dịch đầy đủ.
Những điều cần lưu ý trước và sau khi tiêm
– Vacxin viêm gan B không chứa virus sống, nên không thể gây bệnh.
– Phản ứng phụ thường nhẹ: đau tại chỗ tiêm, mệt mỏi thoáng qua, sốt nhẹ – tự hết sau 1–2 ngày.
– Không tiêm nếu bạn từng có phản ứng dị ứng nặng với liều trước đó hoặc với bất kỳ thành phần nào của vacxin.
– Phụ nữ mang thai vẫn có thể tiêm nếu thuộc nhóm nguy cơ, vì lợi ích vượt trội so với rủi ro.
Viêm gan B là bệnh hoàn toàn có thể phòng ngừa bằng vacxin – một trong những công cụ y tế hiệu quả và an toàn nhất hiện nay. Dù bạn ở độ tuổi nào, nếu chưa có miễn dịch, việc tiêm vacxin viêm gan B vẫn mang lại giá trị bảo vệ rõ rệt. Trong thực hành lâm sàng, tôi luôn khuyên bệnh nhân chủ động tiêm phòng thay vì chờ đến khi có tiếp xúc nguy cơ – vì phòng bệnh bao giờ cũng tốt hơn chữa bệnh, nhất là với những căn bệnh diễn tiến thầm lặng như viêm gan B.
