Những mũi tiêm cần thiết cho trẻ em là gì

Chào bạn! Những vắc xin quan trọng nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ là gì?

Chào bạn! Trong những năm đầu đời, hệ miễn dịch của trẻ còn non nớt, nên việc tiêm chủng đầy đủ là “lá chắn” đầu tiên và hiệu quả nhất để phòng các bệnh nguy hiểm như bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B, bại liệt, hay viêm màng não do Hib.

Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và chương trình tiêm chủng quốc gia, những vắc xin bắt buộc và ưu tiên hàng đầu bao gồm:

– Vắc xin viêm gan B: Tiêm trong vòng 24 giờ đầu sau sinh.
– BCG: Phòng lao, tiêm sớm trong tháng đầu.
– Vắc xin 5 trong 1 hoặc 6 trong 1: Phòng cùng lúc 5–6 bệnh (bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, Hib, và viêm gan B – tùy loại).
– Vắc xin phế cầu (PCV): Giúp phòng viêm phổi, viêm màng não do phế cầu.
– Vắc xin sởi – rubella: Tiêm từ 9 tháng tuổi trở đi.
– Vắc xin Rotavirus: Uống sớm từ 6 tuần tuổi để phòng tiêu chảy do virus này – nguyên nhân hàng đầu gây mất nước nặng ở trẻ nhỏ.

Đây không chỉ là “lịch tiêm” – mà là kế hoạch bảo vệ sức khỏe dài hạn cho con bạn.

Tiêm chủng mở rộng (miễn phí) và tiêm chủng dịch vụ khác nhau thế nào?

Nhiều phụ huynh băn khoăn: “Tiêm miễn phí có đủ tốt không? Có nên tiêm dịch vụ đắt hơn?”. Tôi xin giải thích rõ:

Tiêm chủng mở rộng (do Bộ Y tế triển khai) là chương trình miễn phí, cung cấp các vắc xin thiết yếu theo lịch chuẩn quốc gia. Ví dụ: vắc xin 5 trong 1 ComBE Five (phòng 5 bệnh), BCG, sởi, viêm gan B… Chất lượng vắc xin được kiểm định nghiêm ngặt, hiệu quả và an toàn.

Tiêm chủng dịch vụ là hình thức trả phí, với lựa chọn vắc xin đa thành phần hơn (như vắc xin 6 trong 1 Infanrix Hexa hoặc Pentaxim 5 trong 1), ít phản ứng phụ hơn, hoặc có thêm thành phần như bại liệt tiêm thay vì uống. Ngoài ra, dịch vụ còn cung cấp các vắc xin không nằm trong chương trình miễn phí như: thủy đậu, viêm màng não mô cầu, HPV, cúm mùa…

→ Không có “tốt hơn” tuyệt đối, mà tùy vào điều kiện, nhu cầu và tư vấn của bác sĩ. Miễn là tiêm đúng lịch, đủ mũi, cả hai hình thức đều mang lại hiệu quả bảo vệ tương đương.

Trẻ chỉ ho hoặc sổ mũi nhẹ – có nên hoãn tiêm không?

Tôi thường gặp phụ huynh xin hoãn tiêm vì con “hơi ho”, “chảy nước mũi trong”. Thực tế, nếu trẻ chỉ có triệu chứng nhẹ – không sốt, vẫn ăn ngủ tốt, chơi đùa bình thường – thì KHÔNG cần hoãn tiêm.

Các tổ chức y tế lớn (WHO, CDC) đều khuyến cáo: các bệnh nhẹ như cảm lạnh, sổ mũi, ho khan không phải là chống chỉ định tiêm chủng. Việc hoãn tiêm vô cớ có thể làm chậm quá trình tạo miễn dịch, khiến trẻ dễ bị lây bệnh trong “khoảng trống miễn dịch”.

Tuy nhiên, nếu trẻ sốt >38°C, mệt lả, thở nhanh, hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng nặng, lúc đó mới cần hoãn và khám lại.

Tác dụng phụ thường gặp sau tiêm vắc xin 6 trong 1 và kéo dài bao lâu?

Vắc xin 6 trong 1 (như Infanrix Hexa) rất an toàn, nhưng như mọi vắc xin, có thể gây phản ứng nhẹ và tạm thời, bao gồm:

– Sốt nhẹ (37.5–38.5°C) trong 24–48 giờ.
– Sưng, đỏ, đau tại chỗ tiêm (kéo dài 1–3 ngày).
– Quấy khóc, mệt mỏi, chán ăn nhẹ.
– Hiếm hơn: nôn trớ, tiêu chảy nhẹ.

Những phản ứng này tự hết trong 1–3 ngày, không để lại di chứng. Bạn có thể chườm mát chỗ tiêm, cho trẻ bú/ăn đủ, và dùng thuốc hạ sốt (paracetamol) nếu sốt >38.5°C – theo hướng dẫn bác sĩ.

Lưu ý: Nếu trẻ co giật, tím tái, khó thở, hoặc sốt cao kéo dài >48 giờ – cần đưa đi khám ngay.

Nên chọn Rotarix hay Rotateq cho vắc xin Rotavirus?

Cả hai đều là vắc xin uống phòng tiêu chảy do Rotavirus – một virus nguy hiểm có thể gây mất nước nặng, thậm chí tử vong ở trẻ dưới 2 tuổi.

– Rotarix (Bỉ): Uống 2 liều, bắt đầu từ 6 tuần tuổi, cách nhau tối thiểu 4 tuần.
– Rotateq (Mỹ): Uống 3 liều, bắt đầu từ 6–12 tuần tuổi, hoàn thành trước 32 tuần.

Về hiệu quả: Cả hai đều ngăn ngừa >85% ca tiêu chảy nặng do Rotavirus. Sự khác biệt chủ yếu nằm ở số liều và lịch tiêm.

→ Tôi thường tư vấn: Chọn loại nào có sẵn và phù hợp lịch tiêm của con bạn. Quan trọng nhất là bắt đầu sớm và hoàn thành đủ liều trước 6 tháng tuổi, vì sau đó hiệu quả giảm và nguy cơ tắc ruột (hiếm) tăng nhẹ.

Vắc xin có gây tự kỷ không?

Không. Vắc xin KHÔNG gây tự kỷ.

Tôi xin khẳng định điều này dựa trên hàng chục nghiên cứu quy mô lớn, bao gồm phân tích trên hàng triệu trẻ em tại Mỹ, châu Âu, Nhật Bản… trong hơn 20 năm qua. Không có bằng chứng khoa học nào cho thấy mối liên hệ giữa vắc xin (kể cả MMR – sởi-quai bị-rubella) và chứng tự kỷ.

Nguồn gốc của tin đồn này bắt đầu từ một bài báo gian lận năm 1998, đã bị rút lại và tác giả bị tước giấy phép hành nghề. Kể từ đó, y học thế giới đã lặp lại và bác bỏ hoàn toàn giả thuyết này.

Tiêm chủng không làm tăng nguy cơ tự kỷ, nhưng bỏ tiêm lại khiến trẻ dễ mắc các bệnh nguy hiểm có thể phòng được.

Nếu trẻ bị lỡ lịch tiêm, có phải tiêm lại từ đầu không?

Không cần tiêm lại từ đầu! Đây là hiểu lầm phổ biến khiến nhiều phụ huynh lo lắng không cần thiết.

Theo hướng dẫn của WHO và Bộ Y tế: các mũi đã tiêm trước đó vẫn có giá trị. Khi trẻ lỡ lịch, chỉ cần tiếp tục tiêm đủ số mũi còn thiếu, không tính lại từ đầu.

Ví dụ: Nếu trẻ mới tiêm 1 mũi 6 trong 1 rồi lỡ 2 tháng, bạn chỉ cần tiêm mũi 2 – không cần tiêm lại mũi 1. Khoảng cách giữa các mũi có thể giãn ra, nhưng tổng số mũi phải đủ.

Hãy mang sổ tiêm chủng đến trạm y tế hoặc phòng khám – nhân viên y tế sẽ điều chỉnh lịch phù hợp mà không làm mất hiệu quả.

Miễn dịch cộng đồng là gì và vì sao tiêm chủng cho con tôi lại quan trọng với cả xã hội?

“Miễn dịch cộng đồng” (herd immunity) là khi đa số người trong cộng đồng được tiêm chủng, khiến mầm bệnh khó lây lan, từ đó bảo vệ cả những người không thể tiêm – như trẻ sơ sinh quá nhỏ, người suy giảm miễn dịch, hay người dị ứng vắc xin.

Ví dụ: Để ngăn dịch sởi bùng phát, cần ít nhất 95% trẻ em được tiêm đủ 2 mũi. Nếu nhiều phụ huynh từ chối tiêm, “lá chắn cộng đồng” sẽ vỡ – và bệnh có thể quay lại, đe dọa cả những em bé mới sinh.

Vì vậy, việc bạn tiêm chủng cho con không chỉ là trách nhiệm với con mình – mà còn là hành động bảo vệ hàng xóm, bạn học, và cả những em bé yếu ớt nhất trong xã hội.

Tiêm chủng là một trong những can thiệp y tế hiệu quả nhất trong lịch sử nhân loại – giúp giảm hàng triệu ca tử vong mỗi năm. Những lo lắng của bạn là chính đáng, nhưng hãy dựa trên khoa học, không phải tin đồn.

Nếu còn băn khoăn, đừng ngần ngại trao đổi trực tiếp với bác sĩ – chúng tôi luôn sẵn sàng lắng nghe và đồng hành cùng bạn trong hành trình nuôi con khỏe mạnh.