Viêm VA là gì và có nguy hiểm không?
Chào bạn, cảm ơn bạn đã chia sẻ lo lắng rất thực tế — đây cũng là câu hỏi tôi thường xuyên nghe trong phòng khám nhi. Viêm VA (viêm tổ chức lympho ở vòm họng) là tình trạng viêm nhiễm ở một cấu trúc miễn dịch tự nhiên, thường gặp ở trẻ nhỏ từ 6 tháng đến 4 tuổi. Dù phần lớn các trường hợp là lành tính và đáp ứng tốt với điều trị nội khoa, nhưng nếu bỏ qua hoặc điều trị không đúng, viêm VA có thể dẫn đến nhiều biến chứng đáng lo như viêm tai giữa, suy giảm thính lực, thậm chí biến dạng khuôn mặt do trẻ phải thở bằng miệng kéo dài.
Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu nguyên nhân, nhận biết dấu hiệu cảnh báo và biết cách xử trí phù hợp.
Nguyên nhân thường gặp gây viêm VA
Viêm VA xảy ra khi tổ chức lympho ở vòm họng – vốn có vai trò “bắt giữ” vi khuẩn, virus xâm nhập qua đường hô hấp – bị quá tải hoặc tấn công quá mức. Các yếu tố thúc đẩy bao gồm:
– Nhiễm trùng: Virus (như rhinovirus, adenovirus) hoặc vi khuẩn (liên cầu, phế cầu, tụ cầu) là tác nhân hàng đầu.
– Môi trường ô nhiễm: Khói thuốc lá, bụi mịn, không khí lạnh hoặc ẩm ướt làm suy giảm khả năng bảo vệ tự nhiên của niêm mạc mũi họng.
– Sức đề kháng yếu: Trẻ suy dinh dưỡng, mới ốm dậy hoặc có bệnh nền mạn tính dễ tái phát viêm VA.
– Dị ứng mũi họng: Viêm mũi dị ứng kéo dài có thể kích thích VA phì đại mạn tính, tạo điều kiện cho nhiễm trùng thứ phát.
Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đưa trẻ đi khám
Không phải cứ sổ mũi, nghẹt mũi là viêm VA, nhưng nếu xuất hiện kết hợp nhiều triệu chứng sau, bạn nên cho bé đến chuyên khoa Tai Mũi Họng:
– Sốt nhẹ hoặc sốt cao kéo dài trên 2–3 ngày, đặc biệt về chiều hoặc đêm.
– Nghẹt mũi dai dẳng, chảy mũi sau (dịch nhầy chảy xuống họng khiến trẻ hay khịt khạc, ho về sáng).
– Ngủ ngáy, giật mình, ngưng thở khi ngủ – dấu hiệu cho thấy VA phì đại gây tắc nghẽn đường thở.
– Trẻ thở bằng miệng thường xuyên, môi khô, răng hô nhẹ – biểu hiện của hội chứng “mặt VA”.
– Đau tai, ù tai, hoặc có dấu hiệu giảm thính lực (gọi to mới nghe, hay vặn âm lượng tivi).
Ở người lớn, viêm VA tuy hiếm hơn nhưng cũng có thể xảy ra, thường biểu hiện bằng cảm giác vướng họng, ho khan kéo dài hoặc viêm họng tái đi tái lại.
Hướng dẫn chăm sóc và phòng ngừa viêm VA hiệu quả
Điều trị viêm VA không chỉ là dùng thuốc – mà quan trọng hơn là chăm sóc toàn diện và dự phòng tái phát:
– Vệ sinh mũi họng hàng ngày: Nhỏ hoặc xịt nước muối sinh lý 0,9% giúp làm sạch dịch nhầy, giảm viêm và hỗ trợ phục hồi niêm mạc.
– Giữ ấm vùng cổ – mũi – ngực, đặc biệt khi thời tiết chuyển mùa hoặc khi trẻ ra ngoài trời lạnh.
– Tăng cường miễn dịch: Chế độ ăn giàu vitamin A, C, kẽm; đảm bảo ngủ đủ giấc và vận động phù hợp lứa tuổi.
– Tránh khói thuốc, bụi mịn và nơi đông người trong mùa dịch hoặc khi trẻ đang trong giai đoạn hồi phục.
– Không tự ý dùng kháng sinh: Viêm VA do virus chiếm đa số – dùng kháng sinh bừa bãi không chỉ vô ích mà còn làm tăng nguy cơ kháng thuốc.
Trong trường hợp VA phì đại độ 3 (che gần hết cửa mũi sau), tái phát trên 4–5 lần/năm, hoặc gây biến chứng như viêm tai giữa mạn tính, bác sĩ có thể cân nhắc chỉ định nạo VA – một thủ thuật an toàn, ít xâm lấn và hiệu quả cao.
Viêm VA tuy phổ biến nhưng không nên xem nhẹ. Nhiều phụ huynh nghĩ “lớn lên sẽ hết”, nhưng thực tế, nếu để VA phì đại kéo dài, trẻ có thể đối mặt với rối loạn giấc ngủ, chậm phát triển trí tuệ do thiếu oxy não ban đêm, hoặc tổn thương thính giác vĩnh viễn. Việc thăm khám sớm giúp phân biệt viêm VA với các bệnh lý khác (như viêm mũi dị ứng, polyp mũi) và can thiệp kịp thời – tránh để tình trạng “nhỏ mà thành to”.
Nếu con bạn có các triệu chứng kể trên kéo dài hơn 10 ngày hoặc tái phát thường xuyên, đừng chần chừ – hãy đưa bé đi khám chuyên khoa để được đánh giá chính xác và điều trị phù hợp.
