Viêm VA có tự khỏi không và khi nào cần can thiệp y tế?
Chào bạn,
Viêm VA có thể tự khỏi — nhưng chỉ trong trường hợp cấp tính do virus và khi sức đề kháng của trẻ tốt. Tuy nhiên, nếu viêm VA kéo dài, tái phát nhiều lần hoặc gây ra các triệu chứng nghiêm trọng, thì không thể tự khỏi và cần can thiệp y tế kịp thời. Tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu khi nào nên theo dõi tại nhà, và khi nào cần đưa trẻ đi khám.
Nguyên nhân và diễn tiến của viêm VA
Viêm VA (viêm vòi nhĩ – amidan vòm) là tình trạng amidan vòm – một tổ chức lympho nằm ở thành sau vòm họng – bị sưng viêm. Đây là bệnh rất phổ biến ở trẻ nhỏ, đặc biệt từ 1–5 tuổi, do hệ miễn dịch vùng mũi họng còn non nớt.
– Viêm VA cấp tính do virus: Thường khởi phát đột ngột, đi kèm ho, sổ mũi, sốt nhẹ và mệt mỏi. Trong trường hợp này, nếu trẻ ăn ngủ tốt, không sốt cao kéo dài, bệnh thường tự lui sau 3–7 ngày nhờ đáp ứng miễn dịch tự nhiên.
– Viêm VA do vi khuẩn (như liên cầu, phế cầu): Có thể nặng hơn, với sốt cao, dịch mũi đặc, mủ, và cần dùng kháng sinh theo chỉ định.
– Viêm VA mạn tính hoặc quá phát: Xảy ra khi VA sưng to kéo dài, tái phát nhiều lần (>4–5 lần/năm), gây bít tắc đường thở, ảnh hưởng đến thính lực, giấc ngủ và phát triển toàn diện của trẻ. Trường hợp này không thể tự khỏi, thậm chí có thể để lại di chứng nếu không điều trị.
Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám ngay
Bạn nên đưa trẻ đến gặp bác sĩ chuyên khoa Tai – Mũi – Họng nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu sau:
– Sốt cao trên 38,5°C kéo dài hơn 2 ngày
– Ngủ ngáy, thở bằng miệng thường xuyên, hoặc có cơn ngừng thở khi ngủ (trẻ giật mình, vã mồ hôi đêm)
– Nghẹt mũi dai dẳng, dịch mũi đặc, vàng/xanh >5–7 ngày
– Đau tai, ù tai, giảm thính lực – dấu hiệu gợi ý biến chứng viêm tai giữa
– Khó nuốt, biếng ăn, sụt cân, hoặc chậm phát triển thể chất
– Ho kéo dài, thở khò khè, nhịp thở nhanh – có thể do tắc nghẽn đường thở hoặc viêm lan xuống phế quản
Trong phòng khám, tôi thường gặp nhiều phụ huynh chủ quan vì nghĩ “trẻ nào chả viêm VA”, nhưng chính sự chậm trễ này đôi khi khiến trẻ bị biến chứng như viêm tai giữa mủ, viêm xoang mạn, thậm chí suy hô hấp khi ngủ.
Hướng dẫn chăm sóc và điều trị phù hợp
Chăm sóc tại nhà (chỉ áp dụng cho viêm VA nhẹ, cấp tính do virus)
– Vệ sinh mũi họng hàng ngày bằng nước muối sinh lý 0,9% – giúp làm sạch dịch, giảm nghẹt mũi.
– Cho trẻ uống đủ nước, ăn mềm, dễ nuốt, tăng cường vitamin C và kẽm để hỗ trợ miễn dịch.
– Giữ ấm vùng cổ – ngực, tránh gió lùa, đặc biệt khi thời tiết chuyển mùa.
– Theo dõi sát triệu chứng trong 3–5 ngày đầu. Nếu không cải thiện hoặc xấu đi, cần tái khám.
Điều trị y tế
– Thuốc: Bác sĩ có thể kê kháng sinh (nếu nghi ngờ bội nhiễm vi khuẩn), thuốc hạ sốt, kháng viêm, hoặc thuốc co mạch mũi (dùng ngắn ngày). Tuyệt đối không tự ý dùng kháng sinh – điều này dễ dẫn đến kháng thuốc và che lấp diễn tiến bệnh.
– Phẫu thuật nạo VA: Được cân nhắc khi:
- VA quá phát gây tắc nghẽn hô hấp khi ngủ
- Tái phát >4–5 lần/năm
- Đã có biến chứng như viêm tai giữa tái diễn, suy dinh dưỡng, chậm phát triển trí tuệ do thiếu oxy khi ngủ
Phẫu thuật hiện nay rất an toàn, thường thực hiện dưới gây mê, thời gian nằm viện ngắn (1–2 ngày), và hiệu quả rõ rệt trong việc cải thiện chất lượng sống của trẻ.
Kết luận của bác sĩ
Viêm VA ở trẻ nhỏ có thể tự khỏi nếu là thể cấp tính do virus và được chăm sóc đúng cách, nhưng viêm mạn tính hoặc tái phát liên tục sẽ không tự hết và cần can thiệp y tế. Đừng đợi đến khi trẻ đã có biến chứng mới đi khám – can thiệp sớm không chỉ giúp điều trị hiệu quả mà còn bảo vệ sự phát triển toàn diện của con bạn. Nếu bạn thấy con có bất kỳ dấu hiệu bất thường kéo dài hơn 5 ngày, hãy đưa trẻ đi khám chuyên khoa để được đánh giá chính xác.
