Viêm tai giữa ở trẻ em có nguy hiểm không và khi nào cần đi khám?
Chào bạn, viêm tai giữa ở trẻ em là một trong những bệnh lý nhiễm trùng phổ biến nhất trong nhi khoa — đặc biệt ở trẻ dưới 3 tuổi. Tình trạng này xảy ra khi vi khuẩn hoặc virus xâm nhập vào hòm tai giữa (phần nằm sau màng nhĩ), gây ứ dịch, sưng viêm và đau nhức. Dù đa số trường hợp lành tính và tự khỏi trong vài ngày, một số ca có thể tiến triển nặng nếu không được theo dõi sát.
Dưới đây là những điều bạn cần biết để nhận diện, xử trí kịp thời và phòng ngừa tái phát:
Nguyên nhân khiến trẻ dễ mắc viêm tai giữa
– Cấu trúc vòi nhĩ chưa hoàn thiện: Ở trẻ nhỏ, vòi nhĩ (ống nối họng với tai giữa) ngắn, rộng và nằm ngang hơn người lớn, khiến vi khuẩn từ mũi họng dễ tràn ngược lên tai giữa.
– Nhiễm trùng đường hô hấp trên: Cảm lạnh, sổ mũi, viêm amidan… làm tăng tiết dịch và tắc vòi nhĩ, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.
– Tiếp xúc khói thuốc lá hoặc môi trường ô nhiễm: Làm suy giảm hàng rào miễn dịch tại vùng mũi họng – tai.
– Cho bú bình ở tư thế nằm: Sữa có thể trào ngược qua vòi nhĩ vào tai giữa, gây kích ứng hoặc nhiễm trùng.
– Tiền sử dị ứng hoặc hen suyễn: Gây phù nề niêm mạc, cản trở lưu thông dịch trong tai.
Dấu hiệu cảnh báo viêm tai giữa ở trẻ – khi nào cần đi khám ngay?
– Trẻ dưới 6 tháng tuổi có biểu hiện sốt kèm quấy khóc, bỏ bú.
– Đau tai dữ dội, trẻ liên tục dụi tai, lắc đầu hoặc khóc thét khi chạm vào tai.
– Sốt cao trên 39°C, nôn ói, chán ăn kéo dài hơn 24 giờ.
– Chảy dịch, mủ hoặc máu từ tai — dấu hiệu màng nhĩ có thể đã thủng.
– Trẻ chậm phản ứng với âm thanh, gọi không quay lại, hoặc có biểu hiện mất thăng bằng.
Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều phụ huynh chủ quan vì nghĩ “chỉ là đau tai do cảm”, nhưng thực tế bé đã bị ứ mủ trong tai giữa gần một tuần, dẫn đến giảm thính lực tạm thời.
Cách xử trí tại nhà và hỗ trợ bé giảm khó chịu
– Giảm đau an toàn: Dùng paracetamol liều theo cân nặng (theo hướng dẫn bác sĩ) để hạ sốt và giảm đau. Tránh aspirin ở trẻ em.
– Chườm ấm nhẹ: Đặt khăn ấm (không quá nóng) lên tai ngoài giúp dịu cơn đau.
– Giữ mũi thông thoáng: Nhỏ nước muối sinh lý và hút mũi nhẹ nhàng nếu trẻ nghẹt mũi — điều này giúp vòi nhĩ thoát dịch tốt hơn.
– Cho trẻ nghỉ ngơi, uống đủ nước: Hạn chế tiếp xúc nơi đông người để tránh bội nhiễm.
– Tuyệt đối không nhỏ bất kỳ dung dịch nào vào tai nếu chưa có chỉ định y khoa — có thể làm tổn thương màng nhĩ.
Phòng ngừa viêm tai giữa tái phát ở trẻ
– Cho con bú mẹ ít nhất 6 tháng đầu đời: Sữa mẹ cung cấp kháng thể giúp tăng cường miễn dịch vùng tai – mũi – họng.
– Tránh khói thuốc thụ động: Ngay cả mùi khói bám trên quần áo người hút cũng làm tăng nguy cơ.
– Tiêm phòng đầy đủ: Đặc biệt là vắc-xin phế cầu (PCV) và cúm mùa — giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng dẫn đến viêm tai.
– Không cho trẻ nằm bú bình: Nên bế thẳng, đầu cao khi cho ăn.
– Điều trị dứt điểm các bệnh mũi họng mãn tính: Như viêm VA, viêm xoang, dị ứng mũi…
Viêm tai giữa ở trẻ em tuy thường lành tính nhưng có thể ảnh hưởng đến thính lực, khả năng học nói và chất lượng giấc ngủ nếu tái phát nhiều lần hoặc không được can thiệp đúng cách. Nếu con bạn có triệu chứng kéo dài hơn 2 ngày, kèm sốt hoặc chảy dịch tai, hãy đưa bé đến chuyên khoa Tai Mũi Họng nhi càng sớm càng tốt. Việc chẩn đoán sớm — thường qua soi tai và hỏi bệnh kỹ — sẽ giúp tránh biến chứng và điều trị hiệu quả, an toàn.
