Viêm họng nên làm gì để nhanh khỏi và tránh biến chứng?
Chào bạn! Tôi hiểu cảm giác khó chịu khi bị viêm họng – đó là một trong những lý do phổ biến nhất khiến bệnh nhân tìm đến phòng khám tai mũi họng. Đa số trường hợp viêm họng do virus và có thể cải thiện tại nhà nếu bạn chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, việc viêm họng nên làm gì không chỉ đơn thuần là “uống nước chanh mật ong”, mà cần một chiến lược toàn diện để hỗ trợ cơ thể phục hồi, ngăn ngừa biến chứng và tránh tái phát.
Dưới đây là hướng dẫn chi tiết từ góc nhìn lâm sàng, dựa trên kinh nghiệm điều trị hàng nghìn ca viêm họng mỗi năm.
Nguyên nhân thường gặp gây viêm họng
– Nhiễm virus (chiếm 70–80%): Như rhinovirus, adenovirus, hoặc virus gây cảm cúm – thường đi kèm sổ mũi, ho nhẹ, sốt nhẹ.
– Nhiễm vi khuẩn, đặc biệt là Streptococcus pyogenes (liên cầu nhóm A): Gây đau họng dữ dội, sốt cao, amidan sưng to có mủ, ít ho.
– Kích ứng môi trường: Khói thuốc, bụi mịn, hóa chất tẩy rửa, không khí khô lạnh.
– Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD): Dịch acid trào lên kích thích niêm mạc họng, gây viêm mạn tính, thường kèm ợ chua hoặc cảm giác vướng cổ.
– Lạm dụng giọng nói hoặc hít thở qua miệng khi ngủ (do nghẹt mũi) cũng làm họng dễ bị khô và viêm.
Biện pháp hỗ trợ tại nhà – Làm đúng mới hiệu quả
- Súc họng bằng nước muối ấm
Pha ¼–½ thìa cà phê muối tinh với 200 ml nước ấm (~40°C). Súc kỹ trong 30 giây, 3–4 lần/ngày. Muối giúp sát khuẩn nhẹ, giảm phù nề và rửa trôi dịch tiết viêm. Lưu ý: đừng nuốt nước muối! - Giữ niêm mạc họng luôn ẩm
Uống đủ 1.5–2 lít nước/ngày. Ưu tiên các đồ uống ấm như:
– Trà gừng tươi + mật ong nguyên chất (mật ong có tính kháng khuẩn tự nhiên, nhưng không dùng cho trẻ dưới 1 tuổi).
– Nước chanh ấm pha loãng (vitamin C hỗ trợ miễn dịch, nhưng tránh quá chua nếu bạn có tiền sử trào ngược). - Nghỉ ngơi – cả cho cơ thể lẫn giọng nói
Khi bạn nói nhiều, niêm mạc họng cọ xát liên tục, làm tổn thương nặng hơn. Hãy “im lặng trị liệu” 1–2 ngày nếu có thể. Ngủ đủ 7–8 tiếng để hệ miễn dịch hoạt động tối ưu. - Làm ẩm không khí
Đặc biệt vào mùa đông hoặc khi dùng điều hòa, độ ẩm dưới 40% sẽ làm họng khô rát. Dùng máy tạo ẩm hoặc đặt chậu nước trong phòng – đơn giản mà hiệu quả. - Hạn chế kích ứng
Tuyệt đối tránh khói thuốc (kể cả hít thụ động), mùi sơn, nước xịt phòng mạnh. Nếu bạn hút thuốc, đây là thời điểm tốt để tạm ngưng – dù chỉ vài ngày.
Lưu ý quan trọng trong ăn uống khi bị viêm họng
– Nên ăn: Cháo loãng, súp gà, khoai nghiền, sữa ấm, sinh tố mềm. Những món này dễ nuốt, ít ma sát với họng.
– Tuyệt đối tránh:
– Đồ cay, nóng, chiên rán (gây phù nề niêm mạc).
– Đồ lạnh (kem, nước đá) – làm co mạch, giảm khả năng đề kháng tại chỗ.
– Rượu, bia, cà phê – gây mất nước và kích thích niêm mạc.
Trong phòng khám, tôi từng gặp bệnh nhân viêm họng kéo dài 3 tuần chỉ vì “uống bia cho mát họng” – thực tế, điều này làm tình trạng nặng hơn rất nhiều.
Dấu hiệu cảnh báo: Khi nào cần đi khám ngay?
Bạn nên đến gặp bác sĩ nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu sau:
– Đau họng kéo dài trên 5–7 ngày không đỡ.
– Sốt cao >38.5°C, kèm ớn lạnh hoặc mệt mỏi rõ rệt.
– Amidan sưng to, có chấm mủ trắng/vàng.
– Khó thở, nuốt vướng như có khối chặn.
– Phát ban, sưng hạch cổ to, cứng.
Ở trẻ nhỏ, thêm các dấu hiệu: bỏ ăn, chảy dãi (do đau không nuốt được), quấy khóc liên tục.
Trong những trường hợp nghi ngờ nhiễm khuẩn (đặc biệt là liên cầu), xét nghiệm nhanh hoặc nuôi cấy họng sẽ giúp xác định chính xác – từ đó bác sĩ mới chỉ định kháng sinh phù hợp, tránh lạm dụng vô ích.
Viêm họng tuy phổ biến nhưng không nên xem nhẹ. Hầu hết trường hợp do virus sẽ tự khỏi trong 5–7 ngày nếu bạn chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, việc bạn làm gì trong những ngày đầu – nghỉ ngơi, giữ ẩm, tránh kích ứng – quyết định tốc độ hồi phục và nguy cơ chuyển sang viêm họng mạn tính hoặc biến chứng như viêm amidan, viêm tai giữa.
Nếu triệu chứng dai dẳng hoặc tái phát nhiều lần (>3 lần/năm), hãy đi khám chuyên sâu – có thể bạn đang bị trào ngược im lặng, dị ứng mạn tính hoặc suy giảm miễn dịch tiềm ẩn.
Hãy lắng nghe cơ thể. Một cổ họng khỏe mạnh bắt đầu từ những thói quen nhỏ – và sự kiên nhẫn của bạn.
