Vết loét miệng kéo dài có phải dấu hiệu bệnh lý nghiêm trọng?
Chào bạn,
Vết loét miệng (hay còn gọi là áp-tơ) là tình trạng rất phổ biến và đa số trường hợp sẽ tự lành trong 7–14 ngày mà không để lại sẹo. Tuy nhiên, nếu vết loét kéo dài quá 2 tuần, tái phát liên tục hoặc đi kèm triệu chứng toàn thân, đó có thể là dấu hiệu cảnh báo rối loạn miễn dịch, thiếu vi chất, nhiễm trùng hoặc thậm chí tổn thương tiền ung thư. Tôi sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân, cách xử trí và khi nào cần can thiệp y tế.
Nguyên nhân gây loét miệng – không chỉ do “nội nhiệt”
Dù nhiều người quen gọi là “nóng trong người”, thực tế loét miệng thường bắt nguồn từ nhiều yếu tố kết hợp, bao gồm:
– Chấn thương cơ học: Cắn nhầm má/lưỡi, bàn chải cứng, răng mẻ hoặc niềng răng gây ma sát liên tục.
– Thiếu vi chất dinh dưỡng: Thiếu vitamin B2 (riboflavin), B12, C, sắt, kẽm hoặc axit folic làm suy giảm khả năng tái tạo niêm mạc.
– Rối loạn miễn dịch: Cơ thể phản ứng quá mức với các tác nhân thông thường, dẫn đến viêm loét tái phát (ví dụ: bệnh Behçet).
– Thay đổi nội tiết: Phụ nữ thường bị lở miệng trước hoặc trong kỳ kinh do dao động hormone estrogen và progesterone.
– Nhiễm trùng: Virus herpes simplex (gây loét cụm), vi khuẩn hoặc nấm Candida – đặc biệt ở người suy giảm miễn dịch.
– Dị ứng hoặc kích ứng: Thực phẩm như sô cô la, cà phê, hạt đậu phộng, hoặc thành phần trong kem đánh răng (SLS – sodium lauryl sulfate).
– Yếu tố di truyền: Nếu trong gia đình có người thường xuyên bị lở miệng, nguy cơ của bạn cũng cao hơn.
Dấu hiệu cảnh báo – khi nào cần đi khám?
Hầu hết vết loét áp-tơ đơn thuần nhỏ, tròn, viền đỏ, đáy vàng/trắng, và đau rát rõ rệt nhưng không sốt. Tuy nhiên, bạn nên đến gặp bác sĩ nếu xuất hiện:
– Vết loét không lành sau 14–21 ngày dù đã chăm sóc tại nhà.
– Loét to (>1 cm), sâu, bờ không đều, đáy cứng hoặc chảy máu – đây có thể là dấu hiệu ung thư miệng.
– Tái phát thường xuyên (trên 3 lần/năm) ảnh hưởng đến sinh hoạt.
– Kèm sốt, mệt mỏi, sụt cân, sưng hạch cổ hoặc loét ở các vị trí khác (da, sinh dục).
– Đau dữ dội đến mức không ăn uống được, dẫn đến mất nước hoặc suy nhược.
Trong phòng khám, tôi từng gặp bệnh nhân chủ quan với “lở miệng dai dẳng”, đến khi sinh thiết mới phát hiện ung thư biểu mô tế bào vảy giai đoạn sớm. Vì vậy, đừng xem nhẹ những vết loét bất thường.
Hướng dẫn chăm sóc và phòng ngừa hiệu quả
Bạn hoàn toàn có thể rút ngắn thời gian lành thương và giảm tái phát bằng những biện pháp sau:
– Tránh kích ứng: Hạn chế đồ cay, chua, cứng, rượu bia, thuốc lá và thực phẩm bạn nghi ngờ gây dị ứng.
– Vệ sinh miệng nhẹ nhàng: Dùng bàn chải lông mềm, súc miệng bằng nước muối sinh lý 2–3 lần/ngày hoặc dung dịch sát khuẩn không chứa cồn.
– Bổ sung dinh dưỡng: Ăn rau lá xanh đậm, cam quýt, trứng, thịt nạc, hải sản – những thực phẩm giàu vitamin B, C, sắt và kẽm.
– Dùng thuốc hỗ trợ: Gel chứa choline salicylate, hyaluronic acid hoặc corticosteroid tại chỗ (theo chỉ định) giúp giảm đau và làm lành niêm mạc.
– Uống đủ nước: Giữ niêm mạc miệng ẩm giúp tăng khả năng tự bảo vệ.
– Cân bằng stress: Căng thẳng kéo dài làm suy giảm miễn dịch – một yếu tố thúc đẩy loét miệng tái phát.
Lưu ý: Không tự ý dùng kháng sinh hay thuốc bôi mạnh nếu không có chẩn đoán rõ ràng – điều này có thể làm mất cân bằng hệ vi sinh miệng và khiến tình trạng tệ hơn.
Loét miệng tuy phổ biến nhưng không nên xem nhẹ nếu kéo dài hoặc tái phát. Đa số trường hợp lành tính, nhưng một tỷ lệ nhỏ lại là biểu hiện của rối loạn hệ thống hoặc tổn thương ác tính. Nếu bạn đã chăm sóc đúng cách mà vết loét vẫn không cải thiện sau 2 tuần, hãy đi khám chuyên khoa Răng Hàm Mặt hoặc Nội tổng quát để được đánh giá toàn diện – từ xét nghiệm vi chất đến nội soi nếu cần.
Phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh: chế độ ăn cân bằng, ngủ đủ, giảm stress và vệ sinh răng miệng đúng cách chính là “lá chắn” tự nhiên giúp bạn tránh xa những cơn đau rát khó chịu này.
