Thông liên nhĩ là gì và có nguy hiểm không?
Chào bạn,
Thông liên nhĩ (hay còn gọi là lỗ thông liên nhĩ) là một dị tật tim bẩm sinh khá phổ biến, xảy ra khi có lỗ hở bất thường giữa hai buồng tâm nhĩ (buồng tim phía trên). Trong nhiều trường hợp, đặc biệt ở trẻ nhỏ, lỗ thông này có thể tự đóng lại trong vài năm đầu đời. Tuy nhiên, nếu lỗ thông lớn hoặc tồn tại lâu dài, nó có thể gây quá tải cho tim và phổi, dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng nếu không được theo dõi và xử trí kịp thời.
Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu bản chất vấn đề, khi nào cần lo lắng, và cách quản lý phù hợp.
Nguyên nhân và cơ chế hình thành thông liên nhĩ
Thông liên nhĩ xảy ra do sai sót trong quá trình phát triển tim thai, khiến vách ngăn giữa hai tâm nhĩ không khép kín hoàn toàn sau khi sinh. Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ bao gồm:
– Di truyền (gia đình có tiền sử dị tật tim bẩm sinh).
– Mẹ mắc bệnh rubella, đái tháo đường, lupus hoặc dùng một số thuốc trong thai kỳ.
– Hội chứng di truyền như hội chứng Down hoặc hội chứng Holt-Oram.
Có 4 loại thông liên nhĩ chính, phổ biến nhất là thông liên nhĩ lỗ thứ phát (ASD secundum), thường nằm ở phần trung tâm của vách liên nhĩ và có khả năng tự đóng cao hơn các dạng khác.
Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám ngay
Nhiều trẻ sơ sinh và thậm chí người lớn bị thông liên nhĩ không có triệu chứng rõ rệt, nên bệnh thường được phát hiện tình cờ qua siêu âm tim khi khám sức khỏe định kỳ. Tuy nhiên, bạn nên lưu ý nếu xuất hiện các dấu hiệu sau:
– Mệt nhanh, khó thở khi vận động (ở trẻ lớn hoặc người trưởng thành).
– Nhịp tim nhanh bất thường, hồi hộp, đánh trống ngực.
– Da xanh xao, chậm tăng cân, hay viêm phổi tái diễn (ở trẻ nhỏ).
– Sưng chân, phù mắt cá, gan to – dấu hiệu suy tim phải muộn.
Ở người trưởng thành, thông liên nhĩ tồn tại lâu ngày có thể dẫn đến tăng áp động mạch phổi, rối loạn nhịp tim (như rung nhĩ) hoặc thậm chí đột quỵ do cục máu đông đi qua lỗ thông.
Khi nào cần can thiệp và phương pháp điều trị
Không phải mọi trường hợp thông liên nhĩ đều cần mổ. Quyết định can thiệp phụ thuộc vào kích thước lỗ thông, mức độ shunt máu (dòng máu bất thường từ trái sang phải) và ảnh hưởng lên chức năng tim:
– Theo dõi định kỳ: Với lỗ nhỏ (<5 mm) ở trẻ dưới 2 tuổi, khả năng tự đóng cao – chỉ cần siêu âm tim mỗi 6–12 tháng.
– Bít dù qua da: Áp dụng cho lỗ thông loại secundum, kích thước vừa, không kèm dị tật phức tạp. Đây là thủ thuật ít xâm lấn, hồi phục nhanh.
– Phẫu thuật mở tim: Dành cho lỗ thông lớn, vị trí bất thường (như dạng primum hoặc sinus venosus) hoặc khi có kèm các dị tật tim khác.
Tôi từng gặp nhiều trường hợp trẻ 3–4 tuổi có lỗ thông 4–6 mm vẫn tự đóng mà không cần can thiệp – nhưng cũng có người trưởng thành 30 tuổi mới phát hiện, buộc phải bít dù vì đã có rối loạn nhịp.
Chăm sóc và phòng ngừa biến chứng lâu dài
Ngay cả khi chưa cần điều trị, người có thông liên nhĩ vẫn cần theo dõi chuyên khoa tim mạch định kỳ. Một số lưu ý quan trọng:
– Không hạn chế vận động nếu lỗ thông nhỏ và không có triệu chứng – hoạt động thể chất giúp tim khỏe mạnh.
– Chủng ngừa đầy đủ, đặc biệt là cúm và viêm phổi, để tránh nhiễm trùng làm nặng thêm gánh nặng cho tim.
– Tránh hút thuốc, kiểm soát huyết áp và cân nặng khi trưởng thành – những yếu tố này làm tăng nguy cơ biến chứng tim mạch.
– Kháng sinh dự phòng trước thủ thuật nha khoa không còn được khuyến cáo thường quy cho thông liên nhĩ đơn thuần, trừ khi có kèm tổn thương van tim.
Thông liên nhĩ không phải lúc nào cũng nguy hiểm – nhiều trường hợp nhẹ có thể sống khỏe suốt đời mà không cần can thiệp. Tuy nhiên, việc bỏ qua theo dõi định kỳ có thể khiến bạn bỏ lỡ thời điểm vàng để can thiệp, khi tim đã bắt đầu suy hoặc áp lực phổi tăng vĩnh viễn.
Nếu con bạn được chẩn đoán thông liên nhĩ, hãy siêu âm tim định kỳ theo lịch bác sĩ, giữ tâm lý bình tĩnh, và đừng ngần ngại hỏi kỹ về kích thước lỗ thông, hướng dòng máu và kế hoạch theo dõi cụ thể. Trong đa số trường hợp, tiên lượng rất tốt nếu được quản lý đúng cách.
