Tại sao bị đau họng?
Chào bạn, cảm ơn bạn đã chia sẻ. Đau họng là một trong những triệu chứng rất thường gặp trong thực hành lâm sàng của tôi. Trong đa số trường hợp, đây là phản ứng viêm nhẹ do vi-rút, dị ứng hoặc kích ứng từ môi trường — và thường tự khỏi trong vài ngày. Tuy nhiên, đôi khi nó cũng là dấu hiệu cảnh báo một tình trạng cần can thiệp y tế, như nhiễm khuẩn liên cầu hoặc trào ngược dạ dày – thực quản. Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu nguyên nhân và biết cách xử trí phù hợp.
Nguyên nhân phổ biến gây đau họng
Đau họng có thể xuất phát từ nhiều nguồn khác nhau, và việc xác định đúng nguyên nhân sẽ giúp bạn điều trị hiệu quả hơn:
– Nhiễm vi-rút: Chiếm tới 80–90% các trường hợp đau họng. Các bệnh như cảm lạnh, cúm, hoặc thậm chí là tay-chân-miệng ở trẻ nhỏ đều có thể gây viêm họng kèm theo ho, sổ mũi, mệt mỏi.
– Nhiễm vi khuẩn: Viêm họng do liên cầu khuẩn nhóm A (Streptococcus pyogenes) tuy ít gặp hơn nhưng lại cần điều trị bằng kháng sinh để tránh biến chứng như thấp tim hay viêm cầu thận.
– Dị ứng: Khi bạn tiếp xúc với phấn hoa, bụi nhà, nấm mốc hay lông thú cưng, cơ thể phản ứng bằng cách giải phóng histamine — gây ngứa họng, chảy nước mũi, hắt hơi và cảm giác vướng ở cổ.
– Kích ứng môi trường: Không khí khô (đặc biệt khi dùng điều hòa hoặc sưởi ấm), khói thuốc lá, ô nhiễm không khí hay hóa chất tẩy rửa đều có thể làm niêm mạc họng mất độ ẩm tự nhiên, dẫn đến rát và đau.
– Lạm dụng giọng nói: Nói to, hét, giảng bài hoặc hát kéo dài — đặc biệt trong môi trường ồn ào — dễ gây quá tải cho dây thanh và niêm mạc họng.
– Trào ngược axit dạ dày: Axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản và họng (gọi là LPR – trào ngược thanh quản hầu) có thể gây đau họng âm ỉ, khàn giọng, đặc biệt rõ vào buổi sáng sau khi ngủ.
Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đi khám bác sĩ
Không phải cơn đau họng nào cũng nguy hiểm, nhưng bạn cần lưu ý nếu xuất hiện các biểu hiện sau:
– Đau họng kéo dài trên 7–10 ngày mà không thuyên giảm.
– Sốt cao (>38,5°C), đặc biệt nếu kèm theo ớn lạnh hoặc mệt lả.
– Khó nuốt hoặc đau khi nuốt, thậm chí không uống được nước.
– Khó thở, khàn tiếng kéo dài, hoặc cảm giác có khối vướng ở cổ họng.
– Nổi hạch cổ sưng to, đau, hoặc phát ban trên da.
Tôi từng gặp nhiều bệnh nhân chủ quan với cơn đau họng kéo dài, đến khi đi khám thì đã có biến chứng hoặc tổn thương mạn tính. Vì vậy, đừng ngần ngại tìm đến chuyên gia nếu triệu chứng không “lành” như mong đợi.
Cách giảm đau họng tại nhà và phòng ngừa tái phát
Với các trường hợp nhẹ, bạn hoàn toàn có thể tự chăm sóc tại nhà:
– Súc họng bằng nước muối ấm 2–3 lần/ngày giúp sát khuẩn nhẹ và làm dịu niêm mạc.
– Uống đủ nước, ưu tiên nước ấm, trà gừng hoặc mật ong pha chanh (tránh cho trẻ dưới 1 tuổi).
– Dùng máy tạo ẩm nếu sống trong môi trường khô hanh, đặc biệt vào mùa đông.
– Hạn chế nói to, hét hoặc lạm dụng giọng nói — hãy cho dây thanh được nghỉ ngơi.
– Tránh khói thuốc, bụi và các chất kích thích đường hô hấp.
– Nếu nghi ngờ trào ngược, hãy tránh ăn khuya, hạn chế đồ cay, chua, caffeine và nâng cao đầu giường khi ngủ.
Lưu ý: Không tự ý dùng kháng sinh nếu chưa được chẩn đoán nhiễm khuẩn. Việc lạm dụng kháng sinh không chỉ vô ích với vi-rút mà còn làm tăng nguy cơ kháng thuốc.
Đau họng tuy phổ biến nhưng không nên xem nhẹ. Trong đa số trường hợp, nó là phản ứng tạm thời của cơ thể với vi-rút hoặc yếu tố môi trường. Tuy nhiên, nếu triệu chứng kéo dài, kèm theo dấu hiệu toàn thân hoặc ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày, bạn nên đi khám để loại trừ các nguyên nhân nghiêm trọng hơn như nhiễm khuẩn, trào ngược hoặc thậm chí tổn thương thực thể ở họng.
Hãy lắng nghe cơ thể mình — một cơn đau họng dai dẳng đôi khi là lời nhắc nhở bạn cần nghỉ ngơi, điều chỉnh lối sống hoặc tìm sự hỗ trợ y tế kịp thời.
