Ống tai ngoài nằm ở đâu và những điều cần biết về sức khỏe ống tai?

Chào bạn,

Cảm ơn bạn đã chia sẻ những lo lắng rất thực tế — và cũng rất phổ biến trong phòng khám tai mũi họng của tôi. Tôi sẽ lần lượt trả lời từng câu hỏi của bạn một cách rõ ràng, dựa trên kiến thức chuyên môn và kinh nghiệm lâm sàng nhiều năm.

Ống tai ngoài nằm ở vị trí nào trong tai?

Ống tai ngoài là đoạn ống dẫn âm thanh từ vành tai đến màng nhĩ. Nó dài khoảng 2,5 cm ở người lớn, gồm phần sụn phía ngoài (gần vành tai) và phần xương phía trong (sát màng nhĩ). Đây là “cánh cổng” đầu tiên của hệ thống thính giác, giúp dẫn truyền sóng âm và bảo vệ các cấu trúc sâu bên trong như màng nhĩ và tai giữa.

Ráy tai có chức năng gì và có nên lấy ráy tai thường xuyên không?

Ráy tai (hay còn gọi là cerumen) không phải là “rác” như nhiều người lầm tưởng. Nó thực chất là một chất tiết tự nhiên có nhiều chức năng quan trọng:

– Bôi trơn ống tai, tránh khô và ngứa.

– Bắt bụi, vi khuẩn và các dị vật nhỏ xâm nhập.

– Có tính kháng khuẩn nhẹ nhờ độ pH axit và enzyme lysozyme.

Không nên lấy ráy tai thường xuyên, đặc biệt là bằng tăm bông hay que cứng. Việc này dễ đẩy ráy sâu hơn, gây tắc nghẽn, trầy xước da ống tai hoặc thậm chí thủng màng nhĩ. Cơ thể có cơ chế tự đào thải ráy tai ra ngoài khi bạn nhai, nói hoặc di chuyển hàm.

Nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm ống tai ngoài là gì?

Nguyên nhân hàng đầu là nhiễm trùng do vi khuẩn, thường xảy ra sau khi ống tai bị ẩm ướt kéo dài (ví dụ sau bơi lội, tắm gội không lau khô). Môi trường ẩm ướt làm mất lớp bảo vệ axit tự nhiên của da, tạo điều kiện cho vi khuẩn như Pseudomonas aeruginosa hoặc Staphylococcus aureus phát triển. Ngoài ra, việc ngoáy tai quá mạnh, dùng vật sắc nhọn hoặc dị ứng với sản phẩm chăm sóc tai cũng là yếu tố nguy cơ.

Các triệu chứng chính của nấm ống tai ngoài là gì?

Nấm ống tai (otomycosis) thường do nấm Aspergillus hoặc Candida gây ra, với các dấu hiệu đặc trưng:

– Ngứa dữ dội, dai dẳng trong ống tai.

– Cảm giác đầy tai hoặc ù nhẹ.

– Tiết dịch màu trắng, vàng hoặc đen (tùy loại nấm).

– Đau tăng khi kéo vành tai hoặc ấn vào phần sụn trước ống tai.

– Soi tai thấy lớp màng giả hoặc bào tử nấm bám trên thành ống.

Triệu chứng có thể kéo dài và dễ tái phát nếu không điều trị đúng cách.

Viêm ống tai ngoài có tự khỏi được không và khi nào cần dùng kháng sinh?

Viêm ống tai nhẹ do kích ứng cơ học hoặc ẩm ướt thoáng qua có thể tự cải thiện nếu giữ tai khô và tránh ngoáy tai. Tuy nhiên, nếu có dấu hiệu nhiễm trùng (đau tăng, sưng, tiết dịch mủ, giảm thính lực), kháng sinh tại chỗ (dưới dạng nhỏ tai) thường là lựa chọn đầu tay. Kháng sinh toàn thân (uống) chỉ cần thiết khi nhiễm trùng lan rộng, sốt hoặc ở người suy giảm miễn dịch. Bạn không nên tự ý dùng kháng sinh mà cần được bác sĩ đánh giá trước.

Làm thế nào để ngăn nước lọt vào ống tai khi bơi hoặc tắm?

Một số biện pháp đơn giản và hiệu quả:

– Dùng nút tai silicon chuyên dụng khi bơi.

– Nhẹ nhàng nghiêng đầu sau khi tắm để nước thoát ra, rồi lau khô bằng khăn mềm.

– Nhỏ vài giọt dung dịch hỗn hợp cồn – giấm (1:1) sau khi tiếp xúc với nước để làm khô và duy trì độ pH bảo vệ.

– Tránh dùng tăm bông vì có thể đẩy nước sâu hơn hoặc làm tổn thương da.

Việc sử dụng tai nghe in-ear có ảnh hưởng đến sức khỏe ống tai không?

Có, nếu dùng quá lâu, quá chặt hoặc không vệ sinh. Tai nghe in-ear tạo môi trường kín, ấm và ẩm — lý tưởng cho vi khuẩn và nấm phát triển. Ngoài ra, áp lực liên tục lên da ống tai có thể gây kích ứng, viêm da tiếp xúc hoặc thậm chí dị ứng với vật liệu tai nghe. Tôi khuyên bạn:

– Hạn chế đeo liên tục >1–2 giờ.

– Vệ sinh tai nghe định kỳ.

– Chọn loại vừa vặn, không ép chặt vào ống tai.

Đặt ống thông khí màng nhĩ có liên quan gì đến ống tai không?

Không trực tiếp. Ống thông khí (ventilation tube) được đặt qua màng nhĩ vào tai giữa, nhằm cân bằng áp suất và dẫn lưu dịch khi bị viêm tai giữa ứ dịch — thường gặp ở trẻ em. Trong khi đó, ống tai ngoài là cấu trúc trước màng nhĩ, nên không bị ảnh hưởng bởi việc đặt ống. Tuy nhiên, sau khi đặt ống, bạn cần bảo vệ tai khỏi nước (vì nước có thể lọt qua ống vào tai giữa), nên vẫn phải chú ý chăm sóc ống tai ngoài cẩn thận.

Khi bị đau hoặc ngứa ống tai thì nên làm gì ngay lập tức?

– Ngừng ngoáy tai bằng bất kỳ vật gì.

– Không nhỏ thuốc bừa bãi, kể cả nước muối hay oxy già, vì có thể làm nặng thêm tổn thương.

– Nếu nghi do nước vào, nghiêng đầu và kéo nhẹ vành tai để giúp thoát nước.

– Nếu ngứa nhẹ, có thể dùng khăn ấm chườm nhẹ phía ngoài.

– Đi khám sớm nếu đau tăng, ù tai, sốt hoặc tiết dịch — vì có thể đã có viêm nhiễm cần điều trị chuyên biệt.

Trẻ em có dễ bị các vấn đề về ống tai hơn người lớn không?

Trẻ em ít bị viêm ống tai ngoài hơn người lớn, vì ống tai của trẻ nhỏ hơn, ít tiếp xúc với nước bẩn hoặc thói quen ngoáy tai. Tuy nhiên, trẻ rất dễ bị viêm tai giữa do vòi nhĩ ngắn và nằm ngang hơn. Ngược lại, viêm ống tai ngoài thường gặp hơn ở thanh thiếu niên và người lớn, đặc biệt là người bơi lội, hay dùng tai nghe hoặc có da nhạy cảm. Dù vậy, nếu trẻ có thói quen cho tay, đồ chơi vào tai, vẫn có thể bị viêm ống tai hoặc dị vật tai.

Ống tai ngoài tuy nhỏ nhưng đóng vai trò quan trọng trong bảo vệ và dẫn truyền âm thanh. Đa số vấn đề về ống tai đều bắt nguồn từ thói quen sinh hoạt — như ngoáy tai, để ẩm, hoặc lạm dụng thiết bị nghe. Hãy “tôn trọng” sự tự làm sạch tự nhiên của tai, và đừng ngần ngại đi khám khi có dấu hiệu bất thường kéo dài hơn 2–3 ngày. Sức khỏe thính giác là tài sản vô giá — và phòng bệnh luôn hiệu quả hơn chữa bệnh.