Nổi hạch có nguy hiểm không và khi nào cần đi khám?
Chào bạn,
Trước tiên, bạn đừng quá lo lắng. Trong đa số trường hợp, nổi hạch là phản ứng bình thường của cơ thể khi đang chống lại nhiễm trùng – chẳng hạn như cảm cúm, viêm họng hay thậm chí là một vết xước nhỏ ngoài da. Tuy nhiên, nếu hạch sưng to, cứng, không đau và kéo dài hơn 2 tuần, đó có thể là dấu hiệu cảnh báo cần được đánh giá y khoa kỹ lưỡng.
Hạch bạch huyết là gì và tại sao lại sưng?
Hạch bạch huyết là những “trạm kiểm soát” nhỏ nằm rải rác khắp cơ thể, đặc biệt tập trung ở cổ, nách và bẹn. Chúng thuộc hệ miễn dịch, có nhiệm vụ lọc bạch huyết – một chất dịch trong suốt – để loại bỏ vi khuẩn, virus và tế bào bất thường.
Khi cơ thể phát hiện “kẻ xâm nhập”, hạch sẽ hoạt động mạnh hơn, dẫn đến hiện tượng sưng. Đây là dấu hiệu cho thấy hệ miễn dịch đang làm việc, chứ không nhất thiết là bệnh lý nghiêm trọng.
Nguyên nhân phổ biến khiến hạch sưng
– Nhiễm virus: Cảm cúm, sởi, thủy đậu, hoặc thậm chí là virus Epstein-Barr (gây bệnh bạch cầu đơn nhân).
– Nhiễm khuẩn: Viêm amidan, viêm họng do liên cầu, áp-xe răng, nhiễm trùng da, hoặc các bệnh lây qua đường tình dục (gây sưng hạch bẹn).
– Rối loạn miễn dịch: Như lupus hoặc viêm khớp dạng thấp – khi hệ miễn dịch tấn công chính cơ thể.
– Ung thư: Hiếm gặp hơn, nhưng một số loại ung thư (như lymphoma, leukemia hoặc di căn từ khối u khác) có thể biểu hiện đầu tiên qua hạch sưng không đau.
Dấu hiệu nhận biết hạch lành tính
Trong phòng khám, tôi thường giải thích với bệnh nhân rằng hạch lành tính thường có những đặc điểm sau:
– Mềm và di động: Khi dùng ngón tay ấn nhẹ, bạn có thể cảm nhận hạch “lăn” dưới da.
– Hình dáng đều: Tròn hoặc bầu dục, viền rõ, không gồ ghề.
– Không dính vào da hoặc mô sâu: Không cố định, không gây biến dạng vùng da phía trên.
– Tự xẹp sau 1–2 tuần: Khi nguyên nhân nhiễm trùng được kiểm soát, hạch sẽ dần trở về kích thước bình thường.
Khi nào nên đi khám bác sĩ?
Bạn nên đến gặp bác sĩ nếu hạch có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào sau đây – vì đây có thể là biểu hiện của bệnh lý nghiêm trọng hơn:
– Cứng, to nhanh và không di động: Hạch “dính chặt” vào mô xung quanh, không lăn được.
– Không đau nhưng tồn tại dai dẳng: Đặc biệt nếu kéo dài trên 2–3 tuần mà không có dấu hiệu nhiễm trùng rõ ràng.
– Kèm triệu chứng toàn thân: Sốt kéo dài không rõ nguyên nhân, sụt cân >5% trọng lượng cơ thể trong 6 tháng, hoặc đổ mồ hôi đêm nhiều.
– Xuất hiện ở nhiều vị trí cùng lúc: Như hạch cổ + nách + bẹn, không liên quan đến chấn thương hay nhiễm trùng cục bộ.
Cách hỗ trợ giảm sưng hạch tại nhà – và những điều cần tránh
Nếu hạch sưng do nhiễm trùng nhẹ (ví dụ sau viêm họng), bạn có thể hỗ trợ cơ thể phục hồi bằng cách:
– Chườm ấm nhẹ: Giúp tăng lưu thông máu, giảm cảm giác căng tức.
– Nghỉ ngơi đầy đủ và uống đủ nước: Hỗ trợ hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả.
– Dùng thuốc giảm đau không kê đơn: Như paracetamol hoặc ibuprofen – chỉ khi hạch gây đau rõ rệt.
Tuyệt đối không:
– Tự ý nặn, chích, hoặc xoa bóp mạnh vùng hạch.
– Dùng kháng sinh hoặc thuốc nam “truyền miệng” mà không có chẩn đoán rõ ràng – điều này có thể che lấp triệu chứng hoặc làm chậm trễ chẩn đoán bệnh lý tiềm ẩn.
Kết luận của bác sĩ
Nổi hạch phần lớn là phản ứng sinh lý lành tính, đặc biệt ở người trẻ và khi có kèm theo nhiễm trùng đường hô hấp. Tuy nhiên, nếu hạch không đau, cứng, tồn tại dai dẳng hoặc đi kèm sụt cân – sốt – mệt mỏi, bạn nên đi khám sớm. Trong nhiều trường hợp, siêu âm hạch hoặc xét nghiệm máu đơn giản đã đủ để phân biệt giữa hạch lành và ác. Đừng chần chừ – vì chẩn đoán sớm luôn là chìa khóa cho điều trị hiệu quả.
